Türkiye'nin ilk nükleer santral ihalesine talip olacak konsorsiyumlar oluşmaya başladı. Nükleer teknolojiye sahip ülkelerin neredeyse tamamının şartname aldığı, Türk ve yabancı şirketlerin ortaklık görüşmelerinin ise nihali aşamaya geldiği öğrenildi. İhale tarihi 24 Eylül olarak belirlenmişti ancak şirketler tekliflerini sunma aşamasında gerekli prosedürler için ek süre talep ederlerse tarih gözden geçirilebilecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın vereceği ek sürenin ise bu yılı aşmayacağı ve ihalenin aralık ayına kadar yapılmış olacağı kaydedildi. İhale şartnamesinde var olan temel koşullarda ise esnekliğe gidilmeyeceği ifade edildi.
Areva konsorsiyum için görüşüyor
Edinilen bilgiye göre şartname alan Fransız inşaat şirketi Vinci ile Fransız-Belçika ortaklığındaki Suez-Tractebel Areva adına hareket ediyor. Elektrik dağıtım özelleştirmelerine de teklif sunan Unit Investment-Doğan Holding-Doğuş Holding-Anadolu Endüstri Holding ortaklığından oluşan UDDA ortak girişim grubu da ihaleyle yakından ilgileniyor ve teknoloji şirketi olarak Areva'yı konsorsiyuma dahil etmek için anlaşma noktasına geldiği belirtiliyor.
Bugüne kadar şartname alan Kanadalı AECL, Güney Koreli KEPCO, Japon Hotchu ve Rus ASE şirketlerine ise kısa süre önce Çinli Guandong Nuclear Power şirketi katıldı. Çinli nükleer şirket Ciner grubu ile birlikte bir konsorsiyum kurması bekleniyor. KEPCO, Enka ile ihaleye girmeyi düşünürken, Rus ASE ERG inşaat ile konsorsiyum oluşturdu. Japon Hotchu'nun ise Sabancı ve General Electric ortaklığına katılması bekleniyor.
10-15 milyar euroluk yatırım
İhale şartnamesine göre, nükleer santral inşa etmek isteyen konsorsiyumda teknoloji, operatör ve yatırım boyutunda deneyimli şirketlerin olması gerekiyor. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) kriterlerine göre kaynar su (BRW), basınçlı su (PWR) ve basınçlı ağır su (PHRW) teknolojilerine göre santral kurma teklifi verilebilecek. Buna göre, bugüne kadar şartname alan bütün ülkeler ihaleye katılabilecek.
ABD'li General Electric kaynar su teknolojisini benimserken, diğer ülkeler ise basınçlı su (PWR) teknolojisine sahip. Kanadalı ASE ise CANDU olarak bilinen basınçlı ağır su teknolojisine göre nükleer santral inşa ediyor. 5 bin MW kurulu güce göre kurulacak olan nükleer santralda reaktör sayısı da önemli rol oynayacak. Şu anda 1.450 MW ile en büyük kurulu güçteki reaktöre sahip olan Areva 3-4 reaktör ile bu kurulu güce erişebilecek. Ancak CANDU modeli seçilirse 600-700 MW kurulu gücündeki reaktörlere ihtiyaç olacak ve bu nedenle daha fazla bir maliyet ortaya çıkabilecek.
5 bin MW'lık nükleer santral için maliyetin 10-15 milyar euro arasında olması bekleniyor. Ancak şirketler teknolojiye sahip ülkelerin yanı sıra işletme tecrübesine sahip Alman E.ON ve RWE, British Energy, İspanyol İberdola gibi şirketlerle de görüşerek yarışma öncesi bütün kriterleri karşılamaya çalışacak. Bunun yanı sıra konsorsiyumların kendileri için yerli ve yabancı yatırımcılarını da belirlemiş olması gerekecek.
Hazine garantisi verilmeyecek
Özel sektörün finansman gücüyle kurulması istenen nükleer santral için Türk şirketlerin finansman ve kredi bulma açısından güçlü şirketlerle konsorsiyum kurması gerekecek. İhale için Hazine garantisinin verilmeyecek. Şirketler yerli veya yabancı bankalar, ihracat kredi kuruluşları, uluslararası yatırım bankaları ve diğer finansal kuruluşlardan kaynak bulabilecek. Kamu, santralı kuracak ve işletecek özel sektöre ise 15 yılı aşmamak koşuluyla ürettiği elektriğe alım garantisi verecek.
Atıkların depolanması, kullanılmış yakıtların bertarafı, santralın sökümü ile ilgili maliyetlerin karşılanması amacıyla ise Ulusal Radyoaktif Atık Hesabı (URAH) ve İşletmeden Çıkarma Hesabı (İÇH) oluşturulacak. Şirket santralın faaliyeti süresince oluşacak atıklarla ilgili maliyetler ile santralin işletme süresinin sonunda işletmeden çıkarma masraflarının karşılanması için oluşturulacak hesapların her birinde, kilovatsaat başına 0.15 cent katkı payı ödemekle yükümlü olacak. Söküm maliyeti için İÇH kaynaklarının yetersiz kalması durumunda İÇH'den oluşmuş kaynakların yüzde 25'ine kadarki maliyetler Hazine tarafından, bunun da yetmemesi durumunda şirket tarafından karşılanacak.
Flört eden
* Fransız Vinci ile Fransız-Belçika Suez-Tractebel Areva adına
hareket ediyor.
* Unit Investment-Doğan Holding-Doğuş Holding-Anadolu
Endüstri Holding ortak girişim grubu Areva'yla görüşüyor.
* Çinli Guandong
Nuclear Power Ciner grubu ile birlikte bir konsorsiyum kurması bekleniyor.
*
KEPCO, Enka ile ihaleye girmeyi düşünüyor.
* Japon Hotchu'nun ise Sabancı ve
General Electric ortaklığına katılması bekleniyor.
Yüzük
takan
* Rus ASE ise ERG inşaat ile konsorsiyum
kurdu.