Nükleer santral Rus şirketine ihale edilecek; Rusya, Samsun-Ceyhan boru hattına petrol sağlayacak. Son birkaç gün içinde Türk ve Rus yetkililer arasında sürdürülen enerji görüşmelerinden ortaya çıkan en önemli sonuçlar bunlar. Büyük bir olasılıkla hükümet bir kamu şirketi kuracak ve bu şirket nükleer ihaleyi kazanan konsorsiyumla ortak olacak. İşi ortak şirket yürütecek.
Hatırlanacağı üzere, nükleer santral ihalesini tek katılımcı olan JSC Atomstroyexport-JSC Inter Raoues-Park Teknik Rus-Türk şirketler grubu kazandı. Aradan on ay geçmiş olmasına rağmen ihale sonuçlandırılamadı. Teklifleri açan komisyon, önerilen kilovatsaat başına 21 sent civarındaki fiyatı fahiş buldu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan üst düzey bir yetkilinin verdiği bilgiye göre ihalenin kaderini Bakanlar Kurulu tayin edecek.
Ne olabilir?
“Ne olabilir?” diye sordu kaynağım ve cevap verdi. “İhale iptal edilir. Tetaş’a (ihaleyi kazanan konsorsiyumla) anlaşma imzalama yetkisi verilir. Veya yeni bir model önerilir. Yeni bir şirket kurulur. Nükleer AŞ, mesela. Veya EÜAŞ (elektrik üreticisi kamu kurumu) görevlendirilir. Bu şirket ihaleyi kazanan şirketle ortak olur.”
Kaynağım “En ağırlıklı olasılık budur” dedi. Öğrendiğime göre, kamunun payı yüzde 25 mertebesinde düşünülüyor. Kaynağıma göre, bu modelin uygulaması halinde hükümet projeye Hazine garantisi sağlayacak. Bu da finansman bulunmasını kolaylaştıracak ve devletin satın aldığı enerjinin parasını zamanında ödemesini teminat altına alacak. Nükleer endüstri kaynaklarından aldığım bilgiye göre, bu düzenleme muhtemelen ihalenin iptal edileceği ve nükleer santralın devletten devlete anlaşmalarla yapılacağı anlamına geliyor. Akla getirdiği soru ise şu: Devlet ortaklığı ve Hazine garantisi olsaydı ilgilenen bütün şirketler teklif verecekti. Neden diğerlerinden esirgenen imtiyaz Ruslara tanınıyor?
Ruslardan bazı tavizler alındı
“Devlet ortaklığı olsaydı biz de katılırdık ve muhteşem bir fiyat verirdik” dedi bir enerji şirketi temsilcisi. “Bu yeni bir şey. İhale yapmadan Ruslara yaptırıyorlar.”
Neden? Karşılığında Ruslardan bazı tavizler alındığı için. Bunlardan biri, Başbakan’ın en sevdiği işadamlarından Ahmet Çalık’ın İtalyan devlet petrol şirketi ENİ ile birlikte sahip olduğu Samsun-Ceyhan boru hattına petrol vaat etmesidir. Çalık, ihalesiz aldığı boru hattı lisansını 2006’dan beri elinde tutuyor. Ama Rusya petrol vermediği ve finansman olmadığı için iş proje aşamasından ileri gitmedi. “Rusya son görüşmelerde ‘Biz buna petrol verebiliriz’ dedi” dedi kaynağım.”Ülkeler arasında artık böyle bir mutabakat var.”
Bu, hükümetin Çalık’a yaptığı ilk iyilik değil. Hatırlanacağı üzere, Sabah ve ATV dahil eski Bilgin grubuna dahil medya şirketini özelleştirmeden satın alırken Çalık, devlet bankaları tarafından cömertçe kredilendirilmişti. Başbakan’ın damadı Berat Albayrak 2007’den beri Çalık Holding Genel Müdürü’dür.