Notre Dame'ın Tarihi Çanları Değiştiriliyor



Notre-Dame Katedrali'nin kuzey kulelerindeki dört büyük çan 1856 yılından bu yana hiç aksamadan her 15 dakikada bir çalıyor. Birinci Dünya Savaşı'nın bitişinde ve 1944'te Paris'in kurtuluşunda da çaldılar. Son olarak ise 11 Eylül kurbanları için çaldılar. Bu çanların isimleri bile var. İsimleri Fransız Azizlerinden geliyor: Angélique- Françoise, Antoinette- Charlotte, Hyacinthe- Jeanne ve Denise-David. Ancak bu çanlar 2012 yılında eritilecek ve yerine Notre-Dame'ın 17'nci yüzyıldaki çanlarının orijinal sesini yeniden yaratmak amacıyla yapılan dokuz yeni çan takılacak.

Kilisenin çanlarının değiştirilmesi, küçük ama Parislilere özgü cinsten bir tartışmaya yol açtı. Bazıları Victor Hugo'nun "Notre-Dame'ın Kamburu" isimli eseriyle ünlenen 19'uncu yüzyıldan kalma bu çanları, Fransa'nın kültürel mirasının vazgeçilemez bir parçası olarak görüyor. Notre Dame'ın papazı ve projenin öncüsü Patrick Jacquin içinse önemli olan orijinallik. "Çanları yok etmiyoruz. Sadece Notre- Dame'ın sesini artırıyoruz" diyor. Bronz bir alaşımdan yapılan çanlar, aşınabiliyor ve akortları bozulabiliyor ki bazı çan uzmanları Notre- Dame'ın çanlarına böyle olduğunu söylüyor. Çan uzmanı Hervé Gouriou, "Bunlar Fransa'daki en kötü çanlar. Çok hasar görmüşler ve akortları çok bozuk" diyor.

Bir sivil toplum örgütünün başında olan 37 yaşındaki Xavier Gilibert için ise çanlar sadece Paris'in sembolü değil. "Tarihimize yön veren anlarda çaldılar. Yok olacaklar ve bundan kimsenin haberi olmayacak" diyor. Çanların 3.5 milyon dolarlık bir projeyle yenilenmesi, katedralin önümüzdeki sene kutlanacak olan 850'inci yıldönümüne hazırlık niteliğinde. Gilibert gibi kişilerin endişelerine rağmen, uzmanlar sadece değiştirilmeyecek olan 1681 tarihli "Bourdon Emmanuel" çanı tarihi öneme sahip olduğunu söylüyor. Küçük çanlar Fransız tarihçilerin yakın bir tarih olarak gördüğü 19'uncu yüzyılda yapıldı. Kullanılan metal kalitesiz. Uzmanlar uyumsuz bir ses çıkardığını söylüyor. Peder Jacquin yeni çanların daha önceki çanlarla aynı ağırlık ve ölçülere sahip olacağını ve daha derin yankılanacağını söylüyor.

48 yaşındaki Brezilyalı caz sanatçısı Fernando Gabrielli, çanları eritmenin bir suç olduğunu söylüyor. "Onlar dünyanın sesi" diyor. Bazı uzmanlar çanları değiştirmenin yaratıcı bir hamle olduğunu belirtiyor. Philippe Paccard, 1796'da kurulan Fransa'nın en eski çan dökümhanesi Fonderie Paccard'ın sahibi. Paccard, "Geleneklere göre çan ustaları çanları eskisine tıpatıp benzer şekilde yapmaz. Çanlar insan gibidir. Yaşarlar ve zamanı geldiğinde ölürler" diyor.