Başbakan Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Ulaştırma Bakanlığı tarafından Kamu İhale Yasası'nda başlatılan ve gizli yürütülen değişiklik çalışmalarında son aşamaya gelindi. İlk taslakta KİT ve BİT'leri kapsam dışı bırakarak davetiye usulü ihaleye kapı aralayan bakanlık, ikinci taslakta bu düzenlemeden vazgeçti. Ancak, Kamu İhale Kurumu'nun yetkilerinin kısıtlanması ve şikâyet mekanizmasında teminat istenmesinde ısrarlı.
Başbakan Erdoğan'ın yasada değişiklik çalışmaları için görevlendirdiği Ulaştırma Bakanlığı, hazırladığı ilk taslak hakkında Bakanlar Kurulu'nu bilgilendirdi. Tasarının ilgili bakanlıkların görüşü alınarak olgunlaştırılması ise mümkün olamadı. Çünkü ilgili bakanlıklar görüş vermedi. Bu arada, bakanlığın yasanın uygulayıcısı konumunda olan Kamu İhale Kurumu'ndan (KİK) görüş istememesi de eleştirilere yol açtı. Bakanlığın, 'bağlı kuruluş olmadığı' gerekçesiyle KİK'ten görüş istemediği öğrenildi.
Bayındırlık ve İskân Bakanı Faruk Özak, önceki gün katıldığı müteahhitler toplantısında, yasa değişikliği ile ilgili çalışmaların, Bayındırlık Bakanlığı, Hazine, Maliye ve Ulaştırma Bakanlığı'nca yürütüldüğünü belirterek, "Başbakanlığa brifing verdik. Son aşamaya geldik" dedi. Özak, taslakta öngörülen düzenlemelerle, yaklaşık maliyet hesaplanması, aşırı düşük ve en düşük tekliflerin değerlendirilmesi gibi konularda yaşanan sıkıntıların önüne geçmeyi istediklerini söyledi.
Gizliliğe eleştiri
İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) Başkanı Şükrü Koçoğlu, ihale yasası değişikliği için 'Ulaştırma Bakanlığı'nın patronajı altında bir çalışma' yapıldığına işaret ederek, "Sayın Başbakan'dan, yasa taslağının bize de gönderilmesini rica ettik, görüş verebilmek için ama henüz ulaşmadı. Çoğu kamu kurumuna da, Kamu İhale Kurumu'na da gelmedi. Ulaştırma sektörünün büyüdüğü Türkiye'de bunu, ulaşım hatası olarak düşünelim" eleştirisinde bulundu. Koçoğlu, aldıkları gayriresmi bilgilere göre, taslağın ilk şeklinde öngörülen KİT'ler ile BİT'lerin kanun kapsamı dışına çıkarılması fikrinden vazgeçildiğini, ancak KİK'in yetkilerinin sınırlandırılmasında ısrar edildiğini belirterek, sistemin işlerliğinin bozulmaması için bundan vazgeçilmesi gerektiğine dikkat çekti. Yasa tasarısı değişiklik öngören yürürlük maddeleri ve bir geçici olmak üzere toplam 16 maddeden oluşuyor.
Yasadaki bu maddeler çok tartışılacak
KİT VE BİT'ler kapsamda kaldı: İlk taslakta KİT ve belediyelerin kurduğu BİT'ler ihale yasası kapsamı dışına çıkarılarak, davetiye usulü ihaleye kapı aralanırken, eleştiriler üzerine bu madde metinden çıkarıldı. Ancak, bu kuruluşların 4 milyon YTL'ye kadar olan mal ve hizmet alımlarını ihale yasası dışında yapmalarına esneklik geliyor. Öngörülen değişiklik ile bu kapsamdaki mal ve hizmetler, KİT ve BİT'lerin talebi üzerine KİK tarafından belirlenecek. Alımda uygulanacak usul ve esaslar bu kurumlarca hazırlanacak ve KİK onayı alınmadan Resmi Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe girecek.
Yasa AB'ye aykırı: Taslak ile ihalelerle ilgili şikâyetlerde KİK'in resen incelemesini sonlandırırken, şikâyet üzerine yapılan başvurularda da KİK'in incelemesini yalnız şikâyet konusuyla sınırlıyor. İNTES'in itirazı ise şöyle: "KİK, ihalelerin mevzuata uygunluğunu denetleme, yanlışların düzeltilmesini isteme yetkisine sahip. Bu yetkinin neredeyse tümüyle kaldırılması direktiflere uyumsuzluk ve ihalede hukuk dışı uygulamalara fırsat yaratacaktır. KİK bu alanda deneyim sahibi. Kararları ile pek çok yanlış ve kötü uygulamayı engelliyor.
Şikâyete nakdi tazminat: Kuruma itirazen şikâyetlerde ise başvurudan önce şikâyet edenin, ihalede teklif ettiği tutarın on binde 5'i nakdi teminatı idare hesabına yatırması gerekiyor. Bu şikâyet haklı bulunmazsa teminat geri verilmeyecek. İNTES, teminat koşulunun hak arama özgürlüğüne aykırı olduğuna dikkati çekerek, en azından bu oranın on binde 1'e indirilmesi ve istekli zararının tazmininin de taslağa eklenmesi gerektiğini vurguluyor. Taslakta, aşırı düşük tekliflerin belirlenmesiyle ilgili düzenlemelere de yer verildi. Bu arada, yasadaki 'yapım işleri' ifadesi taslakta 'yapım ve yapımla ilgili hizmet işleri' olarak genişletiliyor.