Avrupa’nın enerjide Rusya’yı baypas projesi Nubacco’da, Azerbaycan’ın ardından gaz alımında ikinci ülkeyle de anlaşma sağlandı. Hazar ve Orta Asya bölgesindeki gaz kaynaklarını Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıracak Nabucco’da Kuzey Irak’tan da gaz alınacak. Gaz transferi 2014’te başlayacak.
Birleşik Arap Emirlikleri’nden “Crescent Petroleum” ile “Dana Gas” şirketlerinin kurduğu “Pearl Petroleum”, Kuzey Irak’taki sahalarda 8 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı. Yeni kurulan şirkete, Avusturyalı OMV ile Macar MOL, yüzde 10’ar hisseyle ortak oldu. Bu iki şirket Nabucco’nun da ortağı.
Dün yapılan açıklamaya göre sahadan yıllık 30 milyar metreküplük üretim yapılacak. İlk etapta bunun 15 milyar metrekübü, Nabucco’ya gönderilecek, 10 milyar metreküplük bölümü Türkiye’de kalacak, 5 milyar metreküplük kısmı öncelikle Kuzey Irak’taki mevcut ve yapılması planlanan doğalgaz çevrim santrallarında kullanılacak.
Türkiye’de iki rota var
Türkiye tarafına bakıldığında, Kuzey Irak gazı için BOTAŞ’ın yanısıra Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve Tekfen Holding farklı alternatifler üzerinde çalışıyor. Planlanlan ilk rota, Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattına paralel gidiyor. Ardından da bu hat Nabucco’ya bağlanıyor. Diğer bir rotada Diyarbakır-Bismil-Şırnak-Silopi hattının Irak sınırına kadar uzatılması gündemde.
Anlaşmazlık var
Kuzey Irak gazı için yapılan anlaşmada adı geçen Pearl Petroleum’da, Crescent ve Dana’nın yüzde 40’lık hissesi var. OMV, 350 milyon dolar, MOL ise hisselerinin yüzde 3’ünü vererek bu ikiliye yüzde 10’luk hisseyle ortaklık yapıyor. OMV ve MOL, aynı zamanda Nabucco’nun da yüzde 16’şarlık hissesini elinde bulunduruyor. Nabucco’da ayrıca 4 şirket daha var.
Irak Petrol Bakanlığı ve Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi konu hakkında yorum yapmaktan kaçındı. Irak’ta merkezi hükümet ve bölgesel Kürt yönetimi arasında anlaşmazlıklar olduğu biliniyor. Buna göre merkezi hükümet, bölgesel yönetimin uluslararası şirketlerle yaptığı enerji anlaşmalarını geçersiz sayıyor. Reuters’e konuşan yetkililer, Bağdat yönetiminin kendilerini kaygılandırmadığını, yatırımlarına kararlılıkla devam edeceklerini bildirdi. Bu bölgede Kanadalı Addax, Norveçli DNO ve Türk Genel Enerji gibi şirketler petrol çalışmaları yürütüyor.
Türkerler ‘izin’ bekliyor
Projenin Türkiye tarafına bakıldığında, işadamı Kazım Türker’in kontrolündeki Türkerler grubu ile Crescent Petroleum’un eşit hisselerle ortak olduğu İnci Doğalgaz İthalat ve İhracat A.Ş. ile İnci Doğalgaz İletim A.Ş. isimleri öne çıkıyor. Geçen yılın Temmuz ayında kurulan bu iki şirket önce EPDK’dan satış izni aldı. Ardından da ithalat lisansı için Enerji Bakanlığı ve BOTAŞ’tan “olur” aldı. Fakat Türkiye’nin henüz Irak ile gaz ticareti anlaşması olmadığı için konu şu anda beklemede.