Müzelerde Tarih Yağması



Uşak Müzesi’ndeki Karun Hazineleri’nin en değerli parçası ‘kanatlı denizatı broşu’nun çalınmasının yankıları sürerken Kahramanmaraş, Erzurum ve Milas müzelerinde de benzer skandallar ortaya çıktı. K. Maraş Müzesi’nde çoğu sikke olmak üzere bine yakın tarihî eser sahtesiyle değiştirilmiş. Pek çok etnografik ve arkeolojik eserin çalındığı ileri sürülüyor. Bunlar arasında milattan önce 330’lu yıllara ait olanlar var. Onlarca sikkenin de sahte olduğu bilindiği halde yüksek paralar ödenerek müzeye alındığı iddia ediliyor.

Erzurum Müzesi’nde de birçok eser kayıp. Envanterde gözüken; ama bulunmayan tarihî eserlerin bir kısmı, çok önemli bir özel koleksiyoncunun kataloğunda görüldü. Sahteleriyle değiştirildiği tespit edilen eserlerin koleksiyoncudan geri alınması için bakanlığın girişim başlatacağı öğrenildi. ‘Kara liste’deki Milas Müzesi’nde (Muğla) ise 200’ün üzerinde eser ortada yok.

Zaman’ın sorularını cevaplayan Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, müzelerle ilgili ciddi bir operasyon başlattıklarını söyledi. 32 müzede geniş çaplı inceleme yaptıklarını belirten Koç, elde edilen sonuçları kamuoyuna açıklayacağını kaydetti. Bakan Koç’un önceki gün yaptığı, “Bir yerde daha benzer bir hırsızlık olayı var; ama neticeyi almadan açıklamayacağım. Biz bunları kapatabilirdik de. Ama kapatılmasından yana değilim.” şeklindeki açıklamanın şifreleri çözülüyor.

Türkiye’nin en zengin müzelerinden biri olan Kahramanmaraş Müzesi, adeta talan edilmiş. Alınan bilgilere göre, bakanlığa gelen ihbar üzerine Maraş’a gönderilen müfettişler, inanılmaz bir olayla karşılaştı. Hırsızlığın boyutları karşısında şaşkına dönen müfettişler, hemen ön rapor hazırlayarak bilirkişi heyeti kurulmasını ve teftişin genişletilmesini istedi. Bakan Koç’un ‘Sonuna kadar gidin.’ talimatı üzerine incelemeyi derinleştiren müfettişler, müzecilik tarihinde bugüne kadar görülmemiş bir soygunu ortaya çıkardı.

Kahramanmaraş Müzesi’nde yapılan tespitlere göre, milattan önce 333 ila 361 yıllarına ait 545 adet sikke, sahteleriyle değiştirilerek müzeden kaçırılmış. Kahramanmaraş Valisi İlhan Atış, müzedeki hırsızlık olayını doğruladı. Atış'ın verdiği bilgilere göre, 1998 yılında Kahramanmaraş Müzesi müdürünün İstanbul'a tayini çıkmış. Müdür, eserlerin sayımını yaparak ambar memuruna teslim ettiğini söylemiş. Ancak daha sonra eserlerin sayılarak teslim alınmadığı belirlenmiş. Bunun üzerine Valilik, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na başvurarak müfettiş istemiş. Olayın adliyeye intikal ettiğini anlatan Vali Atış, müzede ambar memuru olarak çalışan A.Y. hakkında yasal işlemin başlatıldığını açıkladı. Edinilen bilgiye göre, bir ‘uzman'ın üzerine zimmetli olması gereken K. Maraş Müzesi'ndeki binlerce eserin memura teslim edilmesi yasaya aykırı. Buna rağmen 1998 yılından bugüne kadar hiçbir işlem yapılmaması tartışılan bir konu.

1998 yılında başka bir şehre tayini çıkan Müze Müdürü Ahmet Denizhanoğulları, mahkeme kararı ile geri dönmüş; ancak o günden bu yana müzedeki eserlerin envanterini ne üzerine almış, ne de sayım yaptırmış.

Zaman'ın sorularını cevaplayan Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, şöyle konuştu: “Önceki günkü açıklamalarımla nereyi kastettiğimi söyleyemem. Çünkü ben bir kanun adamıyım. Uşak'ta nasıl neticeyi beklediysem burada da sonucu bekleyeceğim. Ama şu bir gerçek; müzeler ile ilgili ciddi bir operasyon içerisindeyiz. Yaklaşık 32 müzede çok geniş çaplı bir inceleme başlattık. Bunların sonucunu kamuoyuyla paylaşacağım.”

‘Kayıp eserler, büyük bir koleksiyoncuda’
Müzelerdeki soygun haberlerine yenileri eklenirken, Erzurum Müzesi'nde de eksik eserlerin olduğu ortaya çıktı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yaptığı araştırmaya göre, Erzurum Müzesi envanterinde gözüken; ancak müzede bulunmayan eserler de var. Bakanlık, müzelerle ilgili soruşturmalarını derinleştirirken, Erzurum Müzesi'nde de envanter listesinde görünen bazı tarihî eserlerin, çok önemli bazı özel koleksiyoncuların kataloglarında olduğu belirtiliyor.

Edinilen bilgilere göre, 4 yıl önce özel koleksiyonculardan birinin kataloğunda Erzurum Müzesi envanteri arasında görünen bazı eserlerin yer alması Kültür ve Turizm Bakanlığı'nı harekete geçirdi. Yapılan araştırmalarda çok önemli bir koleksiyoncunun kataloğunda yer alan eserlerin de Erzurum Müzesi'nden sahteleriyle değiştirildiği tespit edildi. Ancak dönemin Kültür Bakanlığı yetkilileri, söz konusu eserleri geri almak için girişimde bulunmadı. Bakanlık yetkililerinden alınan bilgilere göre, Bakan Atilla Koç, söz konusu eserlerin bu çok önemli koleksiyoncudan geri alınması için girişim başlatacak.