Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, eski Bizans arayı üzerinde yükselen inşaatı ibret verici olarak değerlendirdi. "Bu katliamın planlı, onaylı bir biçimde sürdürülüyor olması, tarih ve kültürü korumak ve yaşatmakla sorumlu olan yapıların bugün hangi noktada durduklarını gözler önüne sermesi açısından ibret vericidir". Son günlerde kamuoyunun gündeminden düşmeyen Four Seasons Oteli’nin “Bizans Sarayı” kalıntıları üzerindeki ilave inşaatları hakkında bir basın açıklaması yapan İstanbul Büyükkent Şubesi, 1992 yılından bu yana devam etmekte olan sürecin şimdi ilgi odağı olmasını ise şaşkınlıkla karşıladı. Söz konusu ilave inşaatların dayanağını oluşturan imar planı tadilatına karşı açılmış iptal davasının Danıştay 6. Dairesi’nde sürmekte olduğunun hatırlatıldığı açıklama şöyle:
"09.11.1992 Yılında Sultan Ahmet Cezaevi’nin Otele dönüştürülmesi projesi gündeme geldiğinde, Odamızın görüşleri olarak hazırlanıp kamuoyuna sunulan ÇED Raporunda ilgili kararın sakıncaları dile getirilmiş ve yaşanacak tehlikeye işaret edilmişti. Bu raporda ortaya konan endişeler zamanla bir bir gerçekleşmiş olup, bu tahribat, bugün, arkeolojik kalıntıların üzerine yeni ilave inşaatlar yapımına dek varan akıl almaz bir “tarih ve kültürel” katliamına dönüşmüştür. Bu katliamın planlı, onaylı bir biçimde sürdürülüyor olması, tarih ve kültürü korumak ve yaşatmakla sorumlu olan yapıların bugün hangi noktada durduklarını gözler önüne sermesi açısından ibret vericidir.
Söz konusu süreç özetle aşağıdaki gibi işlemiştir:
Tarihi Yarımada’nın 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planları İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce hazırlanmış; YÖK tarafından atanan 2 öğretim üyesinin ciddi muhalefetlerine karşın, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca atanmış 3 üyenin oylarıyla, 1 No.lu K.V.T.V. Koruma Kurulu planı olduğu gibi onaylamış; belediye meclislerince de onaylandıktan sonra, planlar 26.01.2005 tarihinde askıya çıkarılmıştır. Uygulanması halinde Tarihi Yarımada’da geri dönülmez tahribatlara neden olacak sakıncalı plan kararlarının iptali istemiyle Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nce yargıya başvurulmuş olup, davalar henüz sonuçlanmamıştır.
Bu arada, yeni bir gelişme yaşanmış; bu kez, 2005 sonunda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde, “1/5000 Ölçekli Tarihi Yarımada – Eminönü ilçesi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (Süleymaniye , Sultanahmet , Barbaros evleri Turizm Merkezleri Kısmı)” ile Eminönü Belediyesi’nde “1/1000 Ölçekli Tarihi Yarımada – Eminönü ilçesi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı (Süleymaniye , Sultanahmet , Barbaros evleri Turizm Merkezleri Kısmı )” askıya çıkarılmıştır. Edinilen bilgiye göre, 1/5000 ölçekli Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Eminönü Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’nın “turizm merkezi” ilan edilmiş 3 bölgeyi kapsayan kısımları , İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından, onaylanmak üzere, bu kez Kültür ve Turizm Bakanlığı’na gönderilmiş ve Bakanlık tarafından tadilen onaylanmıştır. Four Seasons otelinin arkeolojik kalıntılar üzerinde yükselen ilave inşaatlarının yolu da işte Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu planları onaylarken yaptığı tadilat ile açılmıştır. Yapılan bu plan tadilatı ile, 1/5000 Ölçekli Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nda “Arkeolojik Park ve Sergi Alanı” olarak gösterilmiş olan alan (Eski Sultanahmet Cezaevi’nin, yeni Four Seasons Oteli’nin bulunduğu ada), 1/5000 ve 1/1000 ölçekli yeni planlarda “Arkeolojik Park, Turizm ve Kültür Alanı” na dönüştürülmüştür.
Söz konusu alan, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı’nda kalmakta olup, bu alan, plan üzerinde de, “Korunması Gerekli, Tescilli Arkeolojik/Tarihi Sanat Değeri Olan Yer Altı Yapı ve Kalıntıları” lejantı ile belirlenmiştir. Bu yeni fonksiyon için getirilen plan lejantı göstermektedir ki, bu uygulama, daha önceki planda yer almasına ihtiyaç duyulmayan yeni bir plan lejantı da üretilmesini gerektiren özel bir uygulamadır. Bu uygulama ile, arkeolojik değerler içeren, tescil edilmiş bir alan yapılaşmaya açılmaktadır. Dikkati çeken bir başka husus ise, söz konusu alana getirilen yeni fonksiyona ilişkin imar koşullarının dahi belirtilmeyerek serbest bırakılmış olmasıdır. Yapılan plan tadilatı ile ilgili olarak getirilmiş olan “67 PAFTA,58 ADA, 1 VE 2 NO.LU PARSELLER İÇİN PLAN NOTLARI” başlıklı yeni plan notları’nda,
“3- Planlama alanında öngörülecek düzenleme ve uygulamalar T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nca onaylanacak avan projelere göre yapılacaktır.” hükmü yer almaktadır. Bu hükümden açıkça anlaşıldığı üzere, yapılacak yeni ilave yapılarla ilgili her türlü yapılaşma koşulu, başkaca hiçbir kısıtlama getirilmeksizin, “avan projelere” bırakılmaktadır. “Avan projelere” ifadesi ise, şu anda uygulanmakta olan avan proje ile getirilen inşaatlar dışında, yarın yeni avan projelerle yeni ilave inşaatların da gündeme gelebileceğini göstermektedir.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından 1/5000 ve 1/1000 ölçekli bu yeni planlar için 27.01.2006 tarihinde “yürütmeyi durdurma” talepli plan iptal davaları açılmış olup, bu davalar Danıştay 6. Dairesi’nde devam etmektedir. Dava dilekçesinde; planda “Korunması Gerekli, Tescilli Arkeolojik/Tarihi Sanat Değeri Olan Yer Altı Yapı ve Kalıntıları” olan söz konusu alanla ilgili talebimiz; “Zengin arkeolojik kalıntılarla dolu bu alanın turizm yapılaşmasına açılması korumacılık anlayışıyla hiç bağdaşmayan çok sakıncalı bir karardır. Bu kararın uygulamaya geçirilmesi halinde, Suriçi’nde geri dönüşü olanaksız ciddi bir kültürel tahribata yol açacağı açıktır. Bu nedenlerle, yapılan bu plan tadilatı iptal edilerek, alan ‘Arkeolojik Park ve Sergileme Alanı’ olarak düzenlenmelidir. Bu gerekçeyle, bu plan kararının, getirilen yeni plan lejantının ve Plan Notu’nun iptal edilmesini talep ediyoruz. “ biçiminde ifade edilmiştir.
Konu, UNESCO tarafından da ilgiyle izlenmektedir. İstanbul’un tarihi alanlarının UNESCO “Dünya Mirası” listesinden çıkarılarak “Tehlikedeki Dünya Mirası” listesine alınma tehlikesiyle karşıya olduğumuz bir süreçte; UNESCO tarafından oluşturulan bir uzmanlar heyeti 10-11 Nisan 2006 tarihlerinde İstanbul’da yaptığı inceleme ve değerlendirme sonuçlarını rapor haline getirmiştir. Rapor, 08-16 Temmuz 2006 tarihinde Litvanya’nın Vilnius Kentinde Dünya Mirası Komitesi’nin 30. Dönem Toplantısına sunulmuştur. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından Türkçeleştirilip yayın haline getirilerek kamuoyuna duyurulan bu raporda, “Büyük Saray’ın Bir Bölümünün Arkeolojik Kalıntılarına Doğru Otel Genişletme Çabaları” olarak yer almakta ve Four Seasons Oteli’nin arkeolojik kalıntılar üzerinde gerçekleştirilen ilave inşaatları konusunda uyarılar yapılmaktadır.
Konunun, gecikmeli de olsa, kamuoyunun gündemine girmesinin, bu akıl almaz tarih ve kültür katliamını durdurmada etkili olacağı umuduyla, kamuoyuna saygıyla duyurulur"