Geçtiğimiz hafta Ankara’daki Atatürk Kültür Merkezi’nin (AKM) "çirkin ve estetikten yoksun bir yapı" olduğunu ve yıkıp yeniden inşa edeceklerini açıklayan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’a yanıt Mimarlar Odası’ndan geldi. "Türkiye Uygarlıklar Müzesi’ne evet, bunu bir başka kültür yapısını yıkarak yapmaya hayır" diyen Mimarlar Odası'nın açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
"Kültür ve Turizm Bakanı Sn. Ertuğrul Günay, basın mensuplarının sorularını yanıtlarken, Ankara / Atatürk Kültür Merkezi’ni "...çirkin ve estetikten yoksun..." sözcükleriyle tanımlayarak, yapının yıkılacağını ve yerine onun 5 misli büyüklüğünde yeni bir müze yapılacağını açıkladı. Mimarların meslek odası olarak önce şunu hatırlatmalıyız: Evrensel ve ulusal mimarlık söyleminde "çirkin" sözcüğü bulunmamaktadır. Bu nedenle Sn. Bakan’ın Atatürk Kültür Merkezi’ni "...çirkin ve estetikten yoksun..." sözcükleriyle tanımlaması, yapının yıkılacağını ve yerine onun 5 misli büyüklüğünde yeni bir müze yapılacağını açıklaması, giderek alıştığımız ardı olmayan, bilgi ve belge ile beslenmemiş, cılız bir söylem olmanın ötesine geçememiştir. Bu sözcük sübjektif bir değerlendirmenin ürünüdür ve bu nedenle kamusal nitelikli bir yapının ortadan kaldırılması için ne yeterli ne de geçerli değildir. Sayın Bakan’ın bu sebep/sonuç ilişkisinden yola çıkıldığında ülkemizdeki birçok yapıyı kişisel bir değerlendirme ile yıkmak mümkün olacaktır.
Sayın Bakan Atatürk Kültür Merkezi’ni yok ederek, bizden sonraki nesillerin Cumhuriyeti mimarlık yapıtları üzerinden okumalarını engellememeli, onların kendi değerlendirmelerini yapmalarına olanak sağlamalıdır. Sayın Bakan, bu yapının bir ulusal proje yarışması sonucu elde edilen projeye göre yapıldığını, döneminin kültür merkezi anlayışının bir ürünü olduğunu ve en azından bu niteliği ile Cumhuriyet mimarlığının bir belgesi olmayı hak ettiğini herhalde bilmektedir. Bu ve benzeri belgeler, kişisel değer yargılarıyla yok edilmemelidirler.
Sayın Bakan Atatürk Kültür Merkezi’nin, Türkiye’nin mimarlık tarihiyle bağdaşmayan bir yapı olduğunu söylerken tüm tarihsel, sanatsal ve bilimsel doğruları bir anda gözardı etmiştir. Bu yargıya varılması için binlerce yıla yayılan ülke mimarlığının araştırılması ve yorumlanması gerektiği unutulmamalıdır.
Türkiye’nin 22 yıl önce yapılan bir yapıyı, hangi nedene dayalı olursa olsun yıkma lüksü yoktur. Türkiye mevcut yapı stokunu özenle korumalı ve kullanmalıdır. Akılcı ve kamu yararına yaklaşım, yapının işlevini en etkin ve yeterli düzeyde yerine getirmesini sağlamak olmalıdır. Ekonomik açıkları giderek büyüyen bir ülkenin başka seçeneği yoktur.
Sayın Bakan’ın Atatürk Kültür Merkezi’ni yıkarak Türkiye’nin müze sorununu çözeceğine olan inancını çok ciddi bir yanılgının ürünü olarak görüyoruz. Sayın Bakan, gelecek sene 'Türkiye Uygarlıklar Müzesi'nin açılacağını bildirmiştir. Mimarlar Odası bu girişimi olumlu bulmaktadır. Ancak bu çok önemli projenin ele alınması sürecinde, var olan müzelerin daha yeterli hale getirilmeleri, daha sağlıklı ve çağdaş bir görünüm ve kullanıma kavuşturulmaları da düşünülmeli, yeni müze projesi bir başka kültür yapısının yıkımı üzerine kurgulanmamalıdır. Daha sonraki süreçlerde, bir başka sayın yöneticinin "Tüm Ülkemiz Bir Müzedir" sloganını benimsememesi halinde "Türkiye Uygarlıklar Müzesi" yıkılacak mıdır?
Sayın Bakan’ın kültür kurumlarının endişelerini gidermesini; bu önemli girişimin kültür yapılarının yıkılması yönündeki tartışmalarla gölgelenmemesini; çözüme yönelik süreçleri ilgili kurum ve kişilerle paylaşmasını diliyoruz.
TMMOB Mimarlar Odası;
Herhangi bir kamu etkinliği için yeni mekân gerektiğinde, bu gereksinmenin öncelikle mevcut yapı stoku ile karşılanmasına çalışılmasını;
Evrensel ve ulusal tasarım söyleminde yeri olmayan yakıştırmalarla kamusal yapıların yıkılmamasını;
Ülkenin kültürel yaşamında önemli roller oynayabilecek program ve bu programların gerektirdiği mekânların oluşum süreçlerinin ilgili tüm kesimlerin katılımıyla gerçekleştirilmesini ve ortaklık sağlanarak hayata geçirilmesini dilemektedir."