Mimarlar uygulama denetimini de üstlenerek tasarıma harcadığı mesaiyi devam ettirir. Ancak uygulama işinde yalnızca tasarımcının hayalleri ve bilgisi yeterli olmayabilir. Yapma deneyimi, uygulamacının farklı sorunlarla yüzleşip bunlara ürettiği çözümler, işçileri doğru iletişim kurarak yönlendirebilmesi tasarımların gerçek yaşam koşullarında yaşamasına olanak verir. Kısacası iyi uygulamacı binanın ya da yapının tasarımındaki güçlü yönleri gösterendir. Ayrıca üretilen malzemenin doğru kullanımı onun ve bütünleştiği yapının fiziksel performansını artırır.
Günümüzde tasarımın ödüllendirilmesine oldukça alışığız. Hem mimari tasarım yarışmaları hem de binalara (ve dolayısıyla tasarımcısına/mimarına) verilen ödüller denince hemen herkesin aklına bir ya da iki tane hızlıca geliverir. Oysa yapım sürecinin, kaliteli işçiliğin hattâ uygulamada yaratıcılığın ödüllendirildiğini pek duymayız. Açıkçası ben de geçen yıl Saint-Gobain Rigips’in açtığı Alçı Yarışması’nda jüri üyesi olana dek pek bilmiyordum (1).
2001 yılından bu yana, Türkiye’de yapı alçıları, endüstriyel alçılar, duvar ve asma tavan sistemleri alanında faaliyet gösteren Rigips’in düzenlediği, organizasyonunu Yapı-Endüstri Merkezi’nin üstlendiği Rigips Türkiye Ulusal Alçı Yarışması 2015, başvuruları iki aşamalı olarak aldı. Önkayıtların ardından gelen projeleri değerlendirmesini A. Sinan Somer (İTBAK Genel Müdürü), Brigitte Weber (İSMD Yönetim Kurulu Üyesi), Prof. Dr. Figen Beyhan Kars (Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi), Prof. Dr. Mehmet Çalışkan (ODTÜ Makine Fakültesi Öğretim Üyesi), Mehmet Tunaman (Rigips Türkiye Genel Müdürü, Jüri Başkanı), Selim Yuhay (Yuhay Mimarlık Kurucusu ve Yasemin Şener Çobanoğlu (pRchitect Kurucusu, Mimar/İletişimci/Gazeteci) ile (birlikte ben de dahil toplam 8 kişilik bir seçici kurul olarak) uygulamacı firma yetkililerinin aday gösterdikleri projelerle ilgili kısa sunumlarını dinledikten sonra yaptık. Bu değerlendirme sürecinin belki de yaşamlarında ilk kez sunum yapan uygulamacı/yüklenici firma sahipleri/çalışanları için heyecan verici olduğu kadar biz jüri üyeleri için de heyecan verici, öğretici ve düşündürücü olduğunu belirtmem gerekli. Buradan seçilecek projeler 10. Saint-Gobain Uluslararası Gypsum Trophy Ödülleri’nde ülkemiz adına ödül almak için yarışacaklardı. Katılan projelerin ölçek, kapsam, içerik, alçı ve alçı levhanın farklı uygulama nitelikleri vb. konularda birbirinden farklılık gösteriyor olması her birinin yarıştıkları kategori altında o projeye özel ölçütler içinde değerlendirilmelerini gerektiriyordu.
Saint-Gobain Alçı, Tavan ve Yalıtım Etkinlikleri Başkanı Claude Alain-Tardy.
Öte yandan projeleri anlatan uygulamacıların medeni cesaretini kırmamak ve onları daha kaliteli uygulamalar konusunda teşvik etmek önemliydi. Bu nedenle bütün bir gün süren jüri çalışması kolay geçmedi ama gerçekten her jüri üyesinin tek tek projeler üzerine düşündüğü, görüşlerini tartışmaya açtığı ve sonunda Türk Yapı Sektörü adına nitelikli bir temsile uygun, bundan sonrakiler için bir düzey oluşturabilecek seçim yapılabildi. Bu jüri çalışması sürecinde en heyecan ve umut verici olansa gerçekten yaptığı işi severek yapan ve daha iyisini yapmak için azimli görünen uygulamacı dostlarla tanışmaktı. Yarışmada “Alçı Levha”, “Yapı Alçıları”, “İnovasyon ve Sürdürülebilirlik”, “Eğitim, Sağlık ve Konaklama Hizmetleri”, “Konut” ve “Ticari” olmak üzere altı farklı kategori var. Uygulama firmaları, Rigips ürün ve sistemlerini kullandıkları ve 30 Nisan 2013-9 Ekim 2015 tarihleri arasında tamamlanan projeleriyle katılmışlardı. Seçilen projeler 30 Ocak akşamı yapılan ödül töreninde açıklanarak kazanan uygulamacı/yüklenicilere ödülleri verildi (2). Bu projeler artık ülkemizi ve yapı sektörünü temsilen Haziran ayında Prag’da yapılacak uluslararası değerlendirmeye katılacaklardı.
Prag’da Gypsum Trophy 2016 finalistleri projeleri sergisi.
Kendi alanında ilk ve tek olan uluslararası ödül programı ilk kez 1998’de alçı ve alçı levha olmak üzere yalnızca 2 kategoride yarışan 15 ülkeden 20 proje ile Paris’te düzenlenmiş. Yarışmaya o zamandan bu yana, bugün tanık olduğumuz farklı segmentleri, farklı uzmanlık alanlarını ve yeni tekniklerin gelişimini destekleyecek ve ödüllendirecek yeni kategoriler eklenmiş. İki yılda bir düzenlenen bu yarışmanın ödül töreni bu yıl, en kapsamlı ve en uluslararası haliyle Prag’da yapıldı.
Paris Filarmoni (Mimar: Jean Nouvel)
3 Haziran Cuma akşamı Zofin Sarayı’nda düzenlenen ödül törenine geçtiğimiz aylarda Saint-Gobain Rigips Türkiye Ulusal Alçı Yarışması’nda 4 ayrı kategoride finale kalan 3 uygulama firmasının projelerinin de yer aldığı 35 ülkeden 89 proje katıldı. Yarışmada büyük ödülün sahibi “Philarmonie de Paris” projesiyle “Ile de France Plâtrerie” olurken, Başkanlık Ödülü’nün sahibi ise “J. W. Marriott” projesiyle “Interiors Designers Decorators PVT Ltd.” oldu. “Alçı” kategorisinde Werey&Stenger, “Alçı Levha” kategorisinde Isolation 2000, “Sürdürülebilirlik ve İnovasyon” kategorisinde Accompli Afbouw BV, “Eğitim, Sağlık ve Konaklama Hizmetleri” kategorisinde G+K Trockenbau GmbH ve “Ticari” kategoride Heinrich Schmid GmbH&Co. KG birinciliğe değer görülürken, “Konut” kategorisi birincisi ise SAMA Gipserei+Fassaden GmbH oldu.
Paris Filarmoni (Mimar: Jean Nouvel), alçı uygulama ayrıntısı.
Birçok mimarlık ödül törenini izleme fırsatı buldum, şık mekânlarda bazıları nispeten daha ağır bir havada yapılan bu törenlere kıyasla Çek Cumhuriyeti’nin başkentinde Zofin Sarayı’nda düzenlenen bu şık gece bir nevi “Eurovision Şarkı Yarışması” heyecanı taşıyordu. Belli ki bu yarışma ve ödül sistemi Almanya gibi uygulama konusunda titizliğiyle bilinen ülkeler için hâlâ önemliydi. Uygulamada emeğin değerlendirilmesi ve takdir görmesi Avrupa’da yapım sektöründe gelenekselleşmiş durumda. Büyük küçük demeden her uygulama için (burada alçı ve alçı levha alanında da olsa) tasarıma duyarlılık, onu gerçekleştirebilme yolunda mimar ve diğer ekiplerle koordineli çalışma, yeniliklere açık olma, yeni fikirleri üretme niyetleri/alışkanlıkları binaların ve yapıların kalitesinin neden bu kadar yüksek olduğunun göstergeleri. Ödül gecesinin en heyecanlı, yerinde duramayan ekipleri Almanya ve Fransa idi. Türkiye’den katılan uygulamacı/yüklenici firma sahipleri ve bizler (gazeteciler) ise her kategori için mansiyon ve ödüller açıklanırken hep yüreğimiz ağzımızda bekledik. Çünkü salonun coşkusuna kapılmamak, acaba ödül gelir mi diye meraklanmamak mümkün değildi.
10. Saint-Gobain Uluslararası Gypsum Trophy ödül töreni, Zofin Sarayı, Prag.
Saint-Gobain Uluslararası Gypsum Trophy Ödülleri’ne katılan 35 ülkenin hepsi uzmanlara açık bir değerlendirme sistemiyle projeleri seçmiyor. Çok az bir kısmı Saint-Gobain’in yerel firmaları aracılığıyla katılmaya hak kazanıyorlar. Saint-Gobain’in Alçı, Tavan ve Yalıtım Etkinleri Başkanı Claude Alain-Tardy; basın toplantısı sonrasında yaptığımız kısa söyleşide Türkiye’den bu yıl bir jüri değerlendirmesi sonucu projelerin katılımını görmekten memnun olduklarını, bu süreci her ülkedeki oluşumun ne yazık ki başarıyla sürdüremediğini, Türkiye’deki yarışmanın devam etmesinin ve bu yolla yapım kalitesi yüksek, işçiliği ve tasarımı incelikli yeni projeleri bu ödül sistemi içinde görmeyi ve ödüllendirmeyi arzu ettiklerini belirtti. Elbette bu yarışmaya katılan yapılarda, malzemenin doğru uygulandığına dair performansı belli ölçümlerle (akustik testler, ısı ölçümleri vb.) objektif olarak beyan ediliyor. Ödüle giden değerlendirmede dikkat edilen noktalardan biri de bu bilimsel veriler. Bu da aslında yapı fiziği alanında ölçümleme ve deney laboratuvarlarının Türkiye’de yaygınlaştırılması ve etkinleştirilmesinin önemine işaret ediyor.
Ödüller yalnızca bir törenle verilmiyor, tören öncesi günboyu gazetecilere ve yarışma katılımcılarına açık, katılan bütün projelerin yer aldığı bir sergi yapılıyor. Bu sergiyi yarışmaya katılan uygulamacıların görmesi çok önemli; hem kaliteli işçiliğin ve uygulamaların bir seçkisi içinde yer almanın gurunu yaşıyorlar hem de yarıştıkları rakiplerin projelerini görme ve kendi uygulamalarıyla kıyaslama hattâ yeni fikirler edinme olanağı yakalıyorlar.
Bu yıl gala gecesinden ödülle dönemedik ancak hem Avrupa’nın (alçı ve alçı levha kullanımındaki) en iyi uygulamacılarının ödül heyecanını izleme fırsatı elde ettik hem de Türkiye’den katılan uygulamacıların bir sonraki yarışmada ödül kazanabilecek daha fazla nitelikli uygulama üstlenmek için hırslanmalarına şahit olduk. Ödül alamamanın burukluğunun yerini daha iyi uygulama yapma şevkine bırakmış olması aslında hem yapı sektöründe nitelikli yapımların ortaya konması hem de mimarın hayalinin gerçekleşmesi için önemli bir araç ve potansiyel. Bu nedenle mimarlar uygulamacılarını bu yarışma için teşvik ederlerse nitelikli yapımlar için atılacak motive edici adımlardan biri olabilir.
Notlar
1.Saint-Gobain Rigips Alçı Yarışması ile ilgili düzenleyen kurum adına Saint-Gobain Rigips Alçı Genel Müdürü Mehmet Tunaman ve jüri üyeleriyle yapılan söyleşiye ulaşmak için: http://www.yapi.com.tr/haberler/kalite-zincirindeki-en-onemli-halkayi-guclendiriyoruz_133153.html
http://www.yapi.com.tr/haberler/rigips-turkiye-ulusal-alci-yarismasi-hatalari-unutturacak_133286.html
2.“Alçı Levha” kategorisinde Işık Dekorasyon İdari Binası ile Işık Dekorasyon, “Sürdürülebilirlik ve İnovasyon” kategorisinde 42 Maslak ve “Eğitim, Sağlık ve Konaklama Hizmetleri” kategorisinde Grand Hotel de Pera projeleriyle ESDO İnşaat birinciliğe değer görüldü. “Ticari” kategori birincisi Başakşehir Fatih Terim Spor Kompleksi ile Ekkon İnşaat olurken, Mansiyon Ödülü ise Hisar Okulları Müzik Odası projesi ile Serhat İnşaat’a verildi. http://www.yapi.com.tr/yarismalar/rigips-turkiye-ulusal-alci-yarismasinda-oduller-sahiplerini-buldu_142850.html
Yapı Dergisi'ne ulaşmak için tıklayınız.