Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı odaların yaklaşık 350 bin üyesi bulunuyor. Bu üyelerin yüzde 25’i, yani yaklaşık 90 bini işsiz ya da meslek dışı alanlarda çalışıyor. Her yıl mühendislik ve mimarlık fakültelerinden yaklaşık 35 bin kişi mezun oluyor. Ancak meslekte yeni iş yaratma hızı bu kadar yüksek değil.
TMMOB’un 2005-2009 yılları arasında gerçekleştirdiği geniş kapsamlı “Türkiye’de Mühendis Mimar Şehir Plancısı Profil Araştırması” da aradaki bu farkın iş hayatına yansımasını gözler önüne seriyor. Araştırmaya göre meslek odalarına üye olanların yüzde 2.8’i, üye olmayanların yüzde 4.2’si işsiz. İş arayan mimar ve mühendislerin yüzde 44.1’i ücretli-maaşlı çalışırken yüzde 43.7’si okuldan mezun olduktan sonra hiç iş bulamamış. İş arayan bu kesimin yüzde 28.3’ü bir yılı aşkın süredir iş aradığı belirtiyor. Mimar ve mühendislerin işsiz kalma nedenlerinin ilk sırasında olan elverişsiz çalışma koşulları geliyor. Bunu; düzensiz ücret ödenmesi, işverenle anlaşamama takip ediyor. İş arayan mühendislerin yarısı kendi mesleği ile ilgili iş ararken yüzde 37’si bu konuyu çok fazla önemsemediğini belirtiyor. Meslek dışında iş arayan yüzde 12’lik kesim kendi branşların iş bulma umudunu yitirmiş durumdalar. Bütün mühendis ve mimarların üçte biri okulu bitirdikten sonra en az 1 kez işsiz kalmış.
Yeni mezunlarla işsizlik artıyor
Mühendis ve mimarların yarısı işsizliğin meslektaşlarının sayısındaki artışa bağlıyor, yüzde 44’ü de yeni yatırımların azalmasından kaynaklandığını düşünüyor. Yüzde 30’luk bir kesim de işsizlik konusunda yatırım ve istihdam politikalarının önemli olduğunu ifade ediyor.
“Türkiye’nin bugün karşı karşıya olduğu ve acilen çözülmesi gereken en önemli 3 sorunu nedir” sorusuna mimar ve mühendislerin yüzde 53.7’si “işsizlik” diye yanıt veriyor. Bu yanıtı yüzde 36.5 ile “hayat pahalılığı ve diğer ekonomik sorunlar”, yüzde 23.3 ile “gelir dağılımındaki eşitsizlik” takip ediyor. “Türkiye’de son 5 yılda en çok kötüye giden konular” sıralamasında işsizlik açık farkla birinci sırayı alıyor.
Mühendis, mimar ve şehir plancıları gelişmiş bölgelerde yoğunlaşıyor. İstanbul, mühendis ve mimarların yüzde 20’ye yakınını Marmara Bölgesi ise toplam sayının yaklaşık üçte birini barındırıyor. Araştırmaya göre mühendis ve mimarların yüzde 52.4’ü mesleği ile düş kırıklığı yaşıyor, genelde düş kırıklığının nedenlerinin başında ise yüzde 25.9 ile iş bulma olarakları geliyor. Mühendis ve mimarların yüzde 22.5’i para kazanma olanakları-sağladığı refah düzeyi, yüzde 18.1’i de mesleki uygulamaların tatmin edici olmama nedeniyle düş kırıklığı yaşıyor.
Her sektörde gelecek kaygısı
Mühendis ve mimarların yüzde 32.5’i, kamu sektöründe çalışanların yüzde 24’ü, özel sektördekilerin yüzde 39.3’ü “işiyle ilgili gelecek kaygısı” taşıyor. Kaygının nedenlerinin başında özel sektörde çalışanlar açısından ilk sırada işten çıkarılma ve işyerinin kapatılması geliyor. Kamu sektöründe de “tatmin edici ücret alamama” ilk sırada yer alıyor. Bir işyerinde çalışan mühendis ve mimarların yüzde 16.2’si branşları dışında çalışıyorlar ve mesleklerini yapamama nedenlerinin başında iş bulamama geliyor.