İnşaat sektörü içinde yer alan mesleklerde çalışanların niteliğinin yükseltilmesi, sektörde ihtiyaç duyulan nitelikli iş gücüne mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri,ve davranışların kazandırılması verimli sonuçlar alınmasında büyük rol oynuyor. Yanlış veya gereksiz malzeme seçimi ve uygulamaların önüne geçilmesi hem tüketicinin korunmasında hem de ülkemiz ekonomisinin gelişmesinde önem taşıyor.
Bilgi çağını yaşamakta olduğumuz şu dönemlerde; değişim ve gelişimin tamamlanmasındaki en önemli etkenlerden biri eğitimdir ve her zamankinden daha zorunlu hale gelmiştir.
Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve mesleki alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek, denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere 5544 sayılı Kanunla 2006 yılında Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) kurulmuştur. Bununla birlikte eğitim ile iş yaşamının nitelik talepleri arasında işlevsel bir bağ kurmak için Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi kurulmuştur. Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi (UMYS); ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak teknik ve meslekî eğitim standartlarının ve yeterliliklerin geliştirilmesi, uygulanması ve bunlara ilişkin akreditasyon, yetkilendirme, denetim, ölçme, değerlendirme ve belgelendirmeye ilişkin kural ve faaliyetlerdir.
Bu sistem Türkiye'nin küresel ekonomide rekabet edebilmesi için ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünün yetiştirilmesini sağlayacaktır. İş dünyasının, işgücüne yönelik mevcut ihtiyaçları ve geleceğe dönük eğilimleri, hazırlanmasına katkı sağlayacağı ulusal meslek standartları yoluyla eğitim sistemine yansıyacaktır. Yine eğitim dünyası da, amaçlarından birisi olan nitelikli iş gücünün yetiştirilmesini bu sistem sayesinde etkin ve esnek bir şekilde gerçekleştirecektir. Bu sistemin en güçlü yönlerinden birisi, hayat boyu öğrenme anlayışını kabul etmesidir. Bu kapsamda herhangi bir eğitim almadan çalışarak deneyim edinen bireylerin sahip oldukları tecrübeleri belgelendirmeleri, bireylere farklı meslekler veya sektörler arasında yatay -e dikey geçişler yapabilmeyi sağlayacaktır. Bulunduğu sektörde ve icra ettiği meslekte ortaya çıkan yeni gelişmeleri esnek bir şekilde mesleğine yansıtabilmesi ve bunu belgelendirebilmesi gibi imkanlar da bu sistem sayesinde mümkün olacaktır.
Bir mesleğin başarı ile icra edilmesi için Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından kabul edilen gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari norm olan Ulusal Meslek Standartları’nın (UMS) hazırlanması için sektör komiteler ile işbirliği yaparak mesleği icra eden sektör profesyonellerinin katkılarıyla, meslek standartları ve mesleki yeterlilikler oluşturulmuştur.
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından görevlendirilen kurum ve kuruluşlarca veya oluşturulan çalışma gruplarınca hazırlanan “meslek standartlarının” Ulusal Meslek Standardı (UMS), yeterliliklerin de Ulusal Yeterlilik (UY) olarak kabul edilebilmesi için inceleme yapan, önerilerde bulunan ve Yönetim Kuruluna sunulmak üzere görüş oluşturan üçlü yapıdaki komitelerdir.
16 Aralık 2010 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan ’’Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik’’ gereğince ve 3194 sayılı imar kanununun 11. Maddesi uyarınca, inşaat ve tesisat işlerinde çalışan ustaların yetki belgesi sahibi olmaları zorunluluğu bulunmaktadır.
Bununla birlikte İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile; bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair çalışmalar yürütüldü ve yasa haline getirilerek Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olma yeniden büyük önem arz eder duruma geldi.
23.04.2015 tarihli ve 29335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı kanun 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu’nda da önemli değişiklikler yapıldı. Söz konusu düzenlemeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 25.05.2015 tarihinde 29366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘’Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliği’’ ile duyurdu. Bu tebliğe göre artık tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan mesleklerde, Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olmayan kişiler işbu tebliğin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra çalıştıralamayacaklar. İş müfettişlerinin yaptıkları şantiye kontrollerinde ustalar, kendi işi ile ilgili MYK onaylı Mesleki Yeterlilik Belgeleri’ni ibraz etmek zorundalar.
Tehlikeli ve çok tehlikeli mesleklerde Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi olmayan kişilerin çalıştırılması halinde, işveren veya işveren vekillerine Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü tarafından her bir çalışan için 500 Türk Lirası idari para cezası verilecektir.
Bu kapsamda Türkak tarafından akredite edilen ve MYK (Mesleki Yeterlilik Kurumu) tarafından yetkilendirilen personel belgelendirme kuruluşları tarafından MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi (Usta Yetki Belgesi) verilmeye başlanılmıştır. Mesleki Yeterlilik Belgesi, usta yetki belgesi yerine geçmekte olup, ustanın ilgili meslek dalında yetkinliğini ispat eden bir belgedir. MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi, aynı zamanda ulusal ve uluslararası geçerliliği olan akredite edilmiş belge olarak da nitelendirilmektedir.
İnşaat sektöründe çalışan ustaların, uzman olduğu konuda yetkinliklerini ispat edebilmeleri için mutlaka akredite edilmiş sınav merkezleri tarafından sınavlara girerek, Mesleki Yeterlilik Belgeleri’ni almaları gerekmektedir. Bu kapsamda bünyesinde inşaat sektöründe tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde usta çalıştıran firmalar ve yükleniciler, bir an önce ustalarını yetkinliklerini ispat edebilmeleri için Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olmaları konusunda yönlendirmeli ve destek olmalıdırlar. Bu bağlamda sektörde çalışan ustaların doğru bilinen yanlışlardan kurtulmaları, kendilerini geliştirmeleri ve ülkemizin nitelikli insan gücü ihtiyacı için konusunda uzman kuruluşlar tarafından eğitimden geçmeleri ve mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları çok yararlı olacaktır.
Sektöre nitelikli eleman yetiştirilmesini öncelikleri arasında tutan İzocam, ısı, ses, yangın ve su yalıtımı alanındaki ustaların mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmek, yeni teknolojileri öğrenmek, niteliklerini yükseltmek, bununla birlikte de ustaların Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olmalarını her zaman desteklemiştir.İlgili meslek alanlarında ulusal meslek standartları kapsamında eğitim ve kurslar düzenleyerek etkin ve aralıksız bir şekilde bu faaliyetlerini sürdürmektedir.
Özellikle uygulama kısmında, inşaat sektöründeki uygulamaların yetkin ustalar tarafından icra edilmesi büyük önem arz etmektedir. Konusunda mesleki yeterliliğe sahip, nitelikli ve belgeli ustalar tarafından yapılacak doğru uygulamalar daha uzun ömürlü olacak ve yapılan yatırımdan azami fayda sağlanacaktır.
Mesleki yeterlilik belgesine sahip olunması hem ustalara hem de işverenlere bir takım avantajlar sunarak beraberinde iş verimliliğine de faydalı yansımaları bulunmaktadır. Ulusal mesleki yeterlilikler mevzuatına göre Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olan bir usta bir işe başvururken sahip olduğu bilgi, beceri, yetkinliklerini sergileme fırsatı bularak, belgesiz diğer ustalara göre bir adım önde olacak ve işverenler tarafından daima öncelikli tercih edileceklerdir.
İşveren ise; mesleğin gerektirdiği nitelikli ve belgeli iş gücüne daha kolay ulaşabilmekte ve teşvik imkanlarından yararlanabilmektedir. İşin gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip, değişen koşullara ayak uydurabilen kişilerin istihdam edilmesi, işverenin rekabet gücünü artırmakta, doğru insan kaynağı planlaması ile zaman ve maddi kaybı engellenmiş olmaktadır. Ayrıca işverenin nitelikli iş gücü istihdamını yaygınlaştırması, tüketiciye sunulan ürün ve hizmetin kalitesinin artmasına katkıda bulunmaktadır.
Ülkemiz inşaat ve sanayi sektöründe en büyük eksikliklerin başında nitelikli eleman yetersizlikleri bulunmaktadır. İşinin ehli olmayan, mesleki bilgi ve beceriye sahip olmayan niteliksiz kişiler tarafından yapılan uygulamalar, geri dönüşü zor ve maliyeti yüksek sonuçların doğmasına sebebiyet vermektedir. Kullanılan malzeme ne kadar doğru ve kaliteli olursa olsun eğer yapılan uygulamalarda hatalar varsa yapılan iş çok uzun ömürlü olmamakla birlikte ekonomik yönden de telafisi bulunmayan kayıplara neden olmaktadır. Mesleki eğitimle birlikte Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) onaylı Mesleki Yeterlilik Belgesi ile yetkinliklerini ispat eden ustaların, çalıştıkları yapılarda daha bilinçli, doğru ve kaliteli uygulamalar yapmaları sağlanmaktadır. Bunun sonucunda da sorunsuz ve güvenilir yapılar inşa edilebilmektedir. İşin gerektirdiği bilgi beceriye sahip nitelikli ustalar istihdam edilmesi, her zaman kaliteyi artıracak, doğru malzeme ve doğru uygulamalar sonucunda arzu edilen neticelere ulaşılacaktır. Bu da gerek tüketiciler ve ülke ekonomisine göz ardı edilemez ölçüde katkı olarak dönecektir.