Bu köşede daha önce gündeme getirilen ASKİ’nin konut aboneleri için kademeli fiyat uygulaması ve 45 günlük dönemler halindeki faturalandırma işlemi Danıştay Sekizinci Daire’nin 24.03.2009 tarihli kararı ile iptal edilerek dava dosyası yeniden bir karar verilmek üzere Ankara 6. İdare Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
Konu ile ilgili olarak hem Ankara Barosu hem de Tüketici Hakları Derneği tarafından birbirinden habersiz ayrı ayrı davalar açılmıştı. Ankara Barosu’nun davayı daha önce açmış olması nedeniyle, ilgili Mahkeme ve Danıştay tarafından daha önce ele alınarak karar verilmiştir. Kararın bu şekilde kesinleşmesi tüketicileri çok önemli ölçüde rahatlatacaktır.
Bilindiği gibi, 2009 yılında yapılan yerel seçimler öncesinde, Tüketici Hakları Derneği tarafından Sayın Murat Karayalçın’a, “Nasıl Bir Belediye İstiyoruz?” başlıklı bir dosya verilerek su ile ilgili istekler belirtilmişti.
Bunun üzerine, Sayın Karayalçın, suyun faturalandırılma döneminin 45 günden 30 güne indirileceğini açıklamıştı. Melih Gökçek de seçim yatırımı nedeniyle suyun faturalandırma dönemini 45 günden 30 güne indirmişti.
Aşağıda, Danıştay Sekizinci Daire tarafından verilen kararın özeti aynen okuyucularımızın görüşlerine sunulmuştur.
Danıştay’ın kararından...
2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Yasa’nın 23. maddesinde su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması, septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifeler yapılır. Bu tarifelerin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve yüzde 10’dan aşağıya olmayacak nispetinde bir kar oranı esas alınacağı, tarifelerin tespiti ile tahsilatla ilgili usul ve esasların bir yönetmelik ile belirleneceği ek 5. maddesinde ise bu yasanın diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanacağı kuralı yer almıştır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Yasası’nın mükerrer 44. maddesinde konutlara ait çevre temizlik vergisi, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına büyükşehirlerde 15 Kr, diğer yerlerde ile 12 Kr olarak hesaplanacağı su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisinin, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılacağı kuralı yer almıştır.
Engel değil
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasası’nın 7. maddesinin 4. fıkrasında düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olmasının bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmayacağı kuralı bulunmaktadır.
ASKİ Tarifeler Yönetmeliği’nin 13. maddesinde ASKİ Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu Kararı ile su tüketimi tahakkuk ve tahsilatlarını üst sınırı iki ayı geçmeyen dönemlerde yapacağı, sürelerin saptanmasında genel müdürün yetkili olduğu, 74. maddesinde ise tasarrufu teşvik amacıyla kademeli tarife uygulaması yapılabileceği kurala bağlanmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Ankara Su Kanalizasyon İdaresi Yönetim Kurulu’nun 27.02.1991 günü 78 sayılı kararı ile su tüketiminin 1991 yılından itibaren resmi kurum ve belediye abonelikleri için aylık, konut ve işyeri abonelikleri için 45 günlük dönemler esas alınarak tahakkuk ve tahsil edilmesine ve üst sınır 2 ayı geçmemek kaydıyla sürenin belirlenmesinde genel müdürün yetkili kılınmasına karar verildiği, ASKİ Yönetim Kurulu’nun 03.10.1996 günlü 504 sayılı kararı ile de, daha önce, her ayın ilk günündeki ABD dolarının merkez bankası döviz alış kuru üzerinden yeniden hesaplanarak uygulanan su ve atıksu tarifelerinin, DİE tarafından yayınlanan toptan eşya fiyatları endeksindeki (TEFE) aylık artış oranına göre hesaplanması ve yeniden belirlenmesine, konut aboneleri için fiyatlandırmanın tüketilen su miktarı baz alınarak 0-10, 11-30 ve 31 ve üzeri metreküp olarak kademelendirilmesine karar verildiği ve Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 03.10.1996 günlü 425 sayılı kararıyla; “konut düzenlenmesi ve TEFE’nin altında aylık artış belirleme konusunda ASKİ Yönetim Kurulu’nun yetkili olması” şeklinde tadilen onandığı, konutların su ihtiyacının temini bu tarihlerden itibaren uygulamanın anılan karara dayalı yapıldığı, en son 10.11.2005 tarihinde yapılan fiyat değişikliğinde ise konutlar için 0-10 metreküp arası 0,64 TL- metreküp 11-30 metreküp arası 1.66 TL metreküp 30 metreküp sonrası için 2.44 TL- metreküp şeklinde fiyat belirlemesi yapıldığı anlaşılmaktadır.
Belde halkının müşterek ihtiyacı olan şebeke suyunun dağıtımı, depolanması, atıksuyun uzaklaştırılması ve fiyatının belirlenmesi konusunda tekel konumunda olan su ve kanalizasyon idarelerinin, belde halkına ekonomik olarak yük teşkil edecek, makul sayılamayacak uygulamalardan kaçınması gerektiği açıktır.
Anılan yasa hükmü gereğince, su bedeli maliyet bazlı olarak belirleneceğine göre her bir metreküp su bedelinin eşit olacağı açıktır. Bu bakımdan maliyeti eşit olanının satış bedelinin de eşit olması gereklidir. Su bedelinin tüketim miktarına göre kadelemelendirilmesi ise eşit maliyetli bir maldan daha fazla ücret alınması sonucunu doğurduğundan, bu da eşitlik ilkesine aykırıdır. Keza, su tüketimine bağlı olarak tahakkuk ettirilen atıksu bedelinin hesaplanmasında da eşitsizlik yaratacağı açıktır.
Hukuka uyarlık yok
Ayrıca tarifeler yönetmeliğine göre 2 ay geçmeyecek dönemlerde tahakkuk yapılabileceği belirtilmiş ise de aylık hesaplama dönemi yerine 45 günlük dönemlerin baz alınması nedeniyle kullanılan su miktarı artacağından, hesaplanacak su bedelinde meydana gelen artış daha da büyük olacaktır. Bu nedenle, aylık dönemler baz alınarak tahakkuk işleminin yapılması hakkaniyete ve ölçülülük ilkesine uygun olup idareye ek bir külfet getirmemektedir.
Bu durumda, Ankara su bedelinin tüketim miktarına göre kademelendirilmesinde ve faturaların 45 günlük süre ile tahakkuk ettirilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Ankara 6. İdare Mahkemesi kararının, su satış ücretinin tefeye göre arttırılarak belirlenmesi işleminin iptaline ilişkin kısmına yönelik temyiz isteminin reddine ve kısmının onanmasına, su bedelinin tüketim miktarına göre kadelemenledirilmesine ve faturaların 45 günlük süreyle tahakkuk ettirilmesinin iptali isteminin reddine ilişkin kısmına yönelik temyiz isteminin kabulu ile kararın bu kısmının bozulmasına bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine 24.03.2009 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
Turhan Çakar / Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı