Marmaray güzergahı nereleri
kapsıyor?
Anadolu ve Avrupa yakalarında mevcut demiryolunun üzerine
kuruluyor ve tüp geçitle denizin altından birbirine bağlanıyor.
Ama Marmaray TCDD’nin projesi değil?
Hayır.
Şu anda inşaatı DLH Marmaray Bölge Müdürlüğü yürütüyor. Demiryolu Kanunu çıkınca
DLH’nın tasfiye edilmesi ve işletmenin TCDD’ye bırakılması gerekiyor ancak DLH
Marmaray Bölge Müdürlüğü kanun kapsamında bırakıldığı içi tasfiye edilemiyor. Bu
da aslında Marmaray’ın TCDD’ye bağlı olmayacağını gösteriyor. Muhtemelen ileride
yabancı bir konsorsiyum üzerinden özelleştirilmesi düşünülüyor.
Yani TCDD’ye ait araziler, tren yolu ve gabariyle
birlikte bir süre sonra özelleşmiş olacak mı diyorsunuz?
Şöyle
anlatayım: Çift hatlı bir yol düşünün. Her iki tarafında 12 metre gabarisi var.
Yolu da eklersek toplamda 30 metrelik bir alan. Kamulaştırmalarla daha da
genişleyeceğini varsayalım; 63 kilometre uzunluğunda, 30-40 metre genişliğinde
bir araziden bahsediyoruz. Aslında bu hat yapılırken 30 metre gabarili yapılmış.
Yani her iki tarafında 30’ar metrelik pay olması gerekiyor. Ancak kamu
kurumlarının kaderine terk edilmesi, tadilatlar derken arazi işgallerine göz
yumuldu. Bir zaman sonra gabari, işgallerle 12 metreye kadar indi. Arazi
belediyenin olmamasına rağmen belediye gelip yol yaptı; vatandaş ev inşa etti...
Şu anda güzergah üzerinde bir çok yer demiryoluyla iç içe geçmiş durumda.
Marmaray inşaatı başladığı takdirde en kötü ihtimalle yan taraftaki yollar
gider. Dolayısıyla mesken sahiplerinin yaşamı da oldukça zorlaşacak. Bunların
içinde tarihi evler de var. Özellikle Avrupa yakasında ve Pendik’te ahşap evler
var. Suadiye’deki tarihi camii de tam gabarinin içine giriyor.
Tarihi istasyon binaları ne olacak peki?
DLH
tarafından hazırlanan bir belgede, nerelerin yıkılacağı tek tek gösteriliyor.
Mesela Kızıltoprak’taki tarihi istasyon tescilli binadır, yıkılacak. Avrupa
yakasındaki hemen hemen tüm istasyonlar yıkılıyor ve bunların da hepsi
tescilli.
Yıkılma gerekçesi ne?
Hat üçe çıkarılacak ve
istasyonların yeri değişecek; dolayısıyla yıkılmaları gerekiyor. DLH’nın
açıkladığı resmi belgeye göre 28 istasyon binası kesinlikle yıkılacak. 14 bina
yenilenecek ya da güzergahtaki geometrik oynamalarla devre dışı bırakılacak.
Örneğin, tarihi Kartal istasyonu devre dışı kalacak.
Koruma Kurulu devrede değil mi şu anda? Tarihi binaların
yıkılmasını engelleyecek bir çalışma yapılmıyor mu?
Projeyi yürüten
tarafın umurunda değil. Mimarlar Odası, Birleşik Taşımacılık Çalışanları
Sendikası (BTS) ve Anıtlar Yüksek Kurulu dışında karşı çıkan yok. Bu üç kurumun
ortak imzasıyla, bütün hattın endüstriyel miras ilan edilmesi ve koruma altına
alınması için Kocaeli dahil altı tane Koruma Kurulu’na başvuru yapıldı. Başvuru
aylardır Koruma Kurulları’nda bekliyor. Hiçbir şekilde işlem yapılmıyor. DLH
inşaat alanını bölgelere ayırarak, her bölgeyi farklı müteahhit firmalara
vermiş. Örneğin Bostancı - Haydarpaşa arasındaki istasyon binaları ve
müştemilatlarının inşaatları bir firmaya; Bostancı - Pendik arası başka bir
firmaya verilmiş. Dolayısıyla işin içinde birçok firma var. Bu firmaların
istasyonlar için plan ve projeleri hazırladıktan sonra onay almaları gerekiyor.
DLH Marmaray Bölge Müdürlüğü belirli istasyon binalarındaki çalışmalar için
Koruma Kurulu’na başvuruda bulunmuş. Yani süreci devam ettiriyorlar. Şimdi
bunların karara bağlanması çok önemli. Ayrıca bölgede istasyon binaları dışında
birçok sanat eseri var. Alt ve üst yaya geçitleri, köprüler... Bunlar koruma
altında olmadıklarından yıkmak için kuruldan izin alınması da gerekmiyor. Yine
DLH’nın raporuna göre bu hat üzerindeki yaklaşık 150 sanat yapısı yıkılacak. Bir
de raporlarında tarihin korunacağı yönünde açıklamaları var. İstasyon
binalarının yenileneceğinden bahsediyorlar. Doğal olarak insanlar restore
edileceğini düşünüyorlar ama ayrı bir belgede de yıkılacakların listesi var.
Yani kamuoyuna yansıtılanla kurumlar arasındaki yazışmalar farklı. Kamuoyuna
sunulan raporda istasyonlar yıkılmayacak, yenilenecek deniliyor ama DLH’nın
kendi iç yazışmalarında neresi yıkılacak belli.