Maden Kanunu, yürürlüğe girdiği 2001'den bu yana tam 21 kez değişti. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'na gelmesi beklenen yeni torba yasa teklifi ile kanunda bir kez daha değişiklik yapılması öngörülüyor.
Deutsche Welle Türkçe’den Serkan Ocak’ın haberine göre; tam adı "Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" olan bu teklif yasalaşırsa Maden Kanunu'nda madenci şirketlerin lehine yeniden önemli değişiklikler yapılacak.
Aslında yeni tasarı ilk kez 5 Ekim 2020'de TBMM'nin gündemine gelmiş ve teklif ilgili alt komisyonlara tartışılması için gönderilmişti. Maden şirketlerinin ruhsat uzatma süresi ile ilgili olan 3. madde ve ruhsat alanında sınırsız taşmayı öngören 5. madde komisyonda tartışıldı ve itirazlar üzerine bu maddelerde yeniden düzenlemeler yapıldı. Ancak teklife son anda eklenen 6. madde ise maden şirketlerine ruhsat alanı dışına çıkma olanağı tanıdığı için çevre tahribatına yol açacağı endişesiyle tartışmalara neden oluyor.
"Adı geçici ama etkisi kalıcı"
TEMA Vakfı Çevre Politikaları Bölümü Başkan Yardımcısı Hülya Çeşmeci, komisyondaki tartışmaların ardından teklifin iki maddesinde yapılan değişikliği olumlu bulduklarını anlattı. Ancak "Alt komisyonda tartışmalar bittikten sonra, milletvekillerinin ve STK'ların tartışmasına fırsat verilmeden 6. maddeyi kanun teklifine eklediler." diyen Çeşmeci'nin verdiği bilgilere göre, son eklenen bu madde bir maden şirketinin ruhsat alanı dışında da geçici tesis açmasının önünü açıyor.
Bunun da çok tehlikeli bir durumu beraberinde getirdiğini vurgulayan Çeşmeci'ye göre "Normalde geçici tesislerin ruhsat alanına yapılması gerekiyor. Bu madde ile ruhsat alanı dışında herhangi bir yere yapabiliyorsunuz. Bir tarım arazisinde, merada, nerede istenirse." diye sözlerini sürdürüyor.
Geçici tesisler maden işletmecisinin ruhsat süresi kadar yapılıyor. Atık depolama sahalarından, dinamit patlatma deposuna, şantiyeye, siyanürle liç yığını yapılan alanlara kadar pek çok yapıyı kapsıyor.
Çeşmeci, bu geçici adıyla yapılan tesislerin de doğaya geri dönüşü mümkün olmayan zararlar verdiğini, mutlaka bu tesislerin çevre etki değerlendirme süreçlerinden geçmesi gerektiğini ve o nedenle de ruhsat alanı içinde kalması gerektiğini söylüyor ve ekliyor: "Bu açıkça şu demek: Altını ya da gümüşü bir yerden çıkarabilirim ancak herhangi bir tarım arazisinde liç yöntemiyle bunu ayrıştırabilirim."
"Bir an önce geri çekilmeli"
Teklif yasalaşırsa ruhsat alanları dışında daha fazla doğal alan maden sahasına ayrılacak. Bu da daha fazla ağaç kesilmesi, daha fazla kirliliğin yayılması, biyoçeşitliliğin azalması anlamına geliyor. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Başkanı ve Ekoloji Birliği Sözcüsü Süheyla Doğan bu nedenlerle yasa teklifinin bir an önce geri çekilmesini istiyor. Doğan, 6. maddeye ilişkin tepkisini "Asla kabul edilemez!" diyerek şu sözlerle özetliyor: "Daha fazla ormanların, meraların maden alanlarına ayrılması anlamına gelecek. Bu yasa teklifi bir yandan da aslında enerji piyasasını düzenliyor. Enerji şirketlerinin lehine düzenlemeleri içeriyor. Bu teklifte halk yok, yalnızca şirketler var ve şirketlerin çıkarları var. Bu yasa teklifi bir an önce geri çekilmelidir."
Konuyla ilgili soruları yanıtlayan Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı AKP Kayseri Milletvekili Mustafa Elitaş ise sektörün bir talepte bulunduğunu belirterek "Şirketler istedi, MAPEG (Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü) düzenledi, getirdi o maddeyi. Diyelim ki genel kurulda bir öneri geldi. Ne yapacağız o zaman. 'Durun bir dakika, sivil toplum örgütleriyle görüşmedik, genel kurula ara verelim, onlardan bir görüş alalım, sonra yapalım…' Böyle bir şey denilmez. Yani o zaman parlamentoyu bırakıp sivil toplum örgütlerine vermemiz lazım. Milletvekillerinin iradesi var. Milletvekilleri sadece görüş alır, o görüş doğrultusunda yapar" diye konuştu.
Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.