Bursa Büyükşehir Belediyesinin Durmazlar Makine işbirliğiyle hayata geçirdiği tramvay projesi, Bursa'yı otomotivden sonra tramvay ve vagon üretim merkezi haline getirmeyi amaçlıyor. İpek Yolu'nun başlangıç noktası olması dolayısıyla tasarımında ipek böceğinden esinlenilen tramvaylar, 2011 sonunda Bursa caddelerinde seferlerine başlayacak.
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Büyükşehir Belediyesinin yönlendirmesi ve Durmazlar Makine Sanayi ve Ticaret AŞ'nin işbirliğiyle hayata geçirilen tramvay projesinin sadece Bursa'nın değil, Türkiye'nin projesi olduğunu söyledi. Altepe, çağdaş, ulaşılabilir kent için raylı sistem ve toplu ulaşımın öne çıkması gerektiğini vurgulayarak, hafif raylı sistemin bu konuda önemli bir işlevi yerine getirdiğini, şehir içindeki diğer ulaşımların da raylı sisteme dönüştürülmesinin kaçınılmaz olduğunu dile getirdi. Bursa gibi tarihi kentlerde, mevcut caddelerin büyüme olanağının bulunmadığını, bu caddelerin toplu ulaşım araçları ve yayalara terk edilmesi gerektiğini anlatan Altepe, o nedenle şehir içlerinde tramvay hatlarına büyük ihtiyaç olduğunu belirtti. Altepe, zamanla toplu ulaşım sistemlerinin kurulmasının zorunluluk haline geldiğine değinerek, şöyle devam etti:
''Tramvayların Türkiye'de üretilmesi tüm kentlerin de en büyük özlemiydi. Bizler bu konuyu açtığımızda tüm şehirlerimiz, başta metropolitan kentler, büyük heyecan duydular. Mutlaka bu iş Türkiye'de yapılmalıydı ve bu işin yapılabileceği en uygun yer de Bursa. Bursa bir sanayi, otomotiv, karoseri şehri, yetişmiş insan gücü, mühendisi ve kapasitesiyle bu potansiyel Bursa'da var. Durmazlar Makine gibi, makine imalatında bir numara olan ve dünyaya kendini kabul ettirmiş markalarımız var. Bunlar son teknolojileri kullanan firmalar...''
İstanbul başta olmak üzere Gaziantep, Samsun, Sakarya, Kayseri ve Konya gibi kentleri de bu projeye ortak etmeyi amaçladıklarını anlatan Altepe, ''Herkesin ortak projesi olsun, Türkiye ilk kez yerli bir araç üretsin. Bu araç çok kaliteli bir araç olsun. Diğer tramvaylarda ve metro vagonlarında olmayan teçhizatlar bunlarda olsun. Bize yakışan, bizi temsil edecek olan, Bursa markalı araçlarımızla Bursa ve Türkiye'nin tanıtımına da katkı koymuş olalım'' dedi.
''Avrupa caddelerinde dolaşabilecek bir temvay''
Altepe, yaklaşık bir senedir bu işin üzerinde aktif olarak çalıştıklarını, normalde 2,5-3 senede gelinecek noktaya 6-7 ayda ulaştıklarını, ondan sonraki aylarda da imalata geçtiklerini belirterek, şunları söyledi:
''Bu yapılan imalatın hepsi dünya standartlarına göredir. Herhangi bir dünya firması nasıl yapıyorsa bu aracı, hangi onaylardan geçiyorsa, aynı şeyleri biz de yaşıyoruz. Burada herhangi bir karoseri imalatı değil, tamamen dünyaya pazarlanabilecek olan, Avrupa caddelerinde dolaşabilecek olan bir tramvay için burada çalışma yapılıyor. Ve tüm danışman, kontrolör firmalarımız bu düzeyde firmalar, onlarla birlikte çalışmalar koordineli olarak yürütülüyor.''
Şu anda numune araç üretimine başlandığını dile getiren Altepe, şöyle konuştu:
''Hedefimiz bu yıl sonu numune araçları çıkartmak. Daha sonra da bu numune araçlarla birlikte imalat belgelerini alıp, kurulan bu şirketin ihalelere girmesi, iş alabilir hale gelmesi gerekiyor. Daha sonra da ihale alarak başta Bursa'mızın tramvaylarından başlamak istiyoruz. Zaten uygun ve kaliteli yapacaklar, biz de bunu Bursa'da denemiş olacağız. Bursa'nın markası olmuş olacak. Tüm Türkiye, hatta dünya kullanacak. Şu anda Bursa'da yapılan üretimler, özellikle otomotiv sektörün yapılan imalatların yüzde 80'inden fazlası Avrupa ve Amerika'ya yapılıyor. Bu araçlarımızın da sadece Türkiye'de değil Avrupa şehirlerinde de kullanılacağını düşünüyoruz. İnanıyoruz ki Türkiye'nin, dünyanın en önemli vagon ve tramvay fabrikası Bursa'da olacak...''
2011'de Bursa caddelerinde
Altepe, numune araçları yıl sonuna kadar bitirmeyi hedeflediklerini belirterek, ''Hedefimiz; 2011'de Bursa'da kullanılacak olan araçların başlaması. 2011 sonunda da hedefimiz, Bursa'da belli yerlerde artık bunları çalıştırmak'' dedi. Projede, 60'a yakını Ar-Ge elemanı olmak üzere toplam 100 kişinin görev aldığını vurgulayan Altepe, proje ortaklığı yapılan firmalarda çalışanlarla birlikte, projede çalışanların sayısının yüzlerce olduğunu belirtti. Altepe, ''Made in Bursa'' damgalı yerli tramvayın Bursa'nın gücünü ve birikimini göstereceğini ifade ederek, ''Nasıl Bursaspor'un şampiyonluğu bizler için önemliyse, bu tür araçlarımızın dünyada gezmesi de bizler için çok önemli'' diye konuştu.
''Tasarımında ipek böceğinden esinlenildi"
Tramvay projesinin koordinatörü Taha Aydın da genel olarak ''cadde aracı'' denilen tramvay teknolojilerinde, şehirlere özgü değerlerden yararlanıldığını belirterek, ''Bursa da İpek Yolu'nun başlangıç noktası olduğu için biz de ipek böceğini düşündük. Tramvay tasarımını bunun üzerine geliştirdik. Dolayısıyla benzerlerinden farkı bu'' dedi. Aydın, yerli tramvayın, teknik olarak yürür aksamlarında, özellikle otomasyon ve kontrol sistemlerinde benzerlerine göre önemli farklılıkların bulunduğunu vurgulayarak, şöyle dedi:
''Biz bunu dizayn ederken, özellikle son teknoloji yakalanmış ve önü de Ar-Ge'ye açık olacak diye tasarlamıştık. Nitekim öyle oldu. Şu an geldiğimiz nokta, Avrupa ile ki rakiplerimiz onlar, aynı teknoloji, hatta onların ötesinde de kullanacağımız teknoloji. Şu an söylemeyelim bu teknolojiyi ama, otomatik kontrol. Yani uzaktan ray ve yol emniyeti kontrolü de var bu araçta. Gerektiğinde acil durumlarda otomatik pilota alarak, aracı emniyetli şekilde durdurabiliyor. Çünkü bunlar karışık trafik dediğimiz sistemlerde yürüyen araçlar, dolayısıyla bu anlamda da üstünlükleri var. Dünya standartlarını yakaladık şu anda hatta ötesine de geçeceğiz diye düşünüyoruz. Çünkü bu konuda yaklaşık 20 mühendis ve teknikerle şu an Ar-Ge çalışması yapıyoruz. yıl sonuna kadar bu Ar-Ge çalışmaları bitecek. Şu anki prototip araç, 2011'de de ikinci aracı artık kalıplara çıkartarak, bire bir modelleyeceğiz.''
Yerlilik oranı yüzde 55, hedef yüzde 70
Aracın yerlilik oranına ilişkin bilgi de veren Aydın, şunları kaydetti:
''Şu an yüzde 54-55'leri yakalamış durumdayız, yalnız şöyle bir şanssızlık var; Türkiye'de raylı sistem teknolojilerine ilişkin yan sanayi yok. Olsa da bunun Avrupa standartlarında bir sertifikasyonu yok. Otomotivde çok iyi olmamıza rağmen, raylı sistemlerde, demiryolu teknolojilerinde çok iyi değiliz. Dolayısıyla birçok komponenti yurt dışından almak durumundayız. İleride talep arttıkça yerlilik oranı da artacak. Tahmin ediyorum yüzde 70'lere varan oranda bu aracı yerlileştireceğiz. Bu da bu teknoloji için iyi bir orandır.''
Aydın, bir aracın 5 modülden oluştuğuna da değinerek, ilk tasarımında 3 modül olan aracın, dönüş kabiliyetini artırmak için modül sayısını 5'e çıkardıklarını belirtti. Aracın, uluslararası testleri geçtiğinde, uluslararası bir pazarının da olacağına dikkati çeken Aydın, ''Hedefimiz çok yüksek, dolayısıyla buna dönük olarak tasarımlar gerçekleştirildi. Uluslararası bütün testleri geçecek ve gerekli sertifikasyonu tamamladıktan sonra yolcu taşımaya başlayacağız. böyle bir aracın hem yurt içinde hem yurt dışında büyük şansı olacağını düşünüyorum. Çünkü biz ucuz değil, ama çok ekonomik bir araç ürettiğimizi iddia ediyoruz'' diye konuştu.
''Siyasi irade arkasında''
Aydın, bu tür projelerin arkasında siyasi iradenin olması gerektiğine işaret ederek, şunları söyledi:
''Bu teknolojiler bilinmeyen teknolojiler değil, ama arkasında siyasi bir irade olmadığı için şu ana kadar bu projeler Türkiye'de geliştirilememiş. Dolayısıyla arkada bir siyasi irade olduğu için, sayın başkanın da bu projeye desteği nedeniyle bu proje yürüyor. Bu, Türkiye için bir şans. İkinci bir şans da Bursa otomotivde son noktayı yakalamış olmasına rağmen yan sanayi olarak, bu sektörde talep olmadığı için şu an uluslararası sertifikası olan birkaç şirket sayabiliyoruz. Ama bundan sonra, bunlar çoğalacak, bu da bir şans Bursa için. Kendi yan sanayisini yaratacak, istihdam oluşturacak hatta yurt dışına da yedek parça yapılmasına başlanacak.''
Tramvayın teknik özellikleri
Durmazlar Makine bünyesinde üretimi devam eden tramvay, 205'i ayakta olmak üzere 277 yolcu kapasiteli, 5 kabinli çelik kasa, 4 mafsallı esnek tip, renkli cam, alev korumalı kompozit kaplamalı klimalı olarak üretiliyor.
Normal yüklü durumda 48 ton olan aracın ağırlığı, yüklü durumda 60 tona ulaşıyor.
Toplam 400 KW motor çekiş gücüne ve yüzde 8,6 eğim tırmanabilme performansına sahip araçta, lazer donanımlı, LCD dokunmatik ekranlı elektronik kontrol sistemi bulunuyor. Konfor ve güvenlik donanımları açısından en son teknolojiyle donatılacak tramvayların motorlu çekiş sistemi Siemens firmasından karşılanıyor.