Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, firmaların banka kredilerini yeniden yapılandırması ihtiyacıyla ilgili kolaylık sağlanabilmesini teminen Karşılıklar Kararnamesinde düzenleme yapılması konusunun BDDK'ya iletildiğini belirtti.
Çağlayan, ''Ümit ediyorum ki, önümüzdeki birkaç gün içinde BDDK, 28 Şubat 2011 tarihinde sona eren ve kredi borçlarına yeniden yapılandırma imkanı getiren bu düzenlemeyi de getirerek, müteahhitlerimizin, Libya'da iş yapan ihracatçılarımızın etkilenmesini azaltacaktır'' dedi.
Çağlayan, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile birlikte Libya'da iş yapan ihracatçı ve müteahhitlere ilişkin ortak basın toplantısı düzenledi.
Libya'dan Türk vatandaşlarının getirilmesi konusunun, ''Libya'dan çıkış'' gibi düşünülmemesi gerektiğine işaret eden Çağlayan, ''Yaşam şartlarında ve canlı güvenliği konusunda meydana gelen sıkıntılardan vatandaşlarımızın zarar görmemesi içindir'' diye konuştu.
Çağlayan, Libya'nın Türkiye'nin müteahhitlik sektörü ve ticareti açısından önemli bir ülke olduğunun altını çizerek, ''Burada bir mola alınmıştır. Müteahhitlik firmalarımız, mühendislerimiz, tekrar durumun normalleşmesiyle tekrar işlerinin başına dönecek'' değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'deki müteahhitlik sektörünün bugüne kadar Libya'da toplam 27 milyar dolarlık iş yaptığını kaydeden Çağlayan, son 5 yılda devam eden miktarın 15,3 milyar dolar düzeyinde olduğunu anlattı. Çağlayan, iş adamlarının Libya'da uğradıkları zarara ilişkin olarak ilk günlerden itibaren çalışmalar yürüttüklerini ifade ederek, şu bilgileri verdi:
''BDDK verilerine göre Türk bankalarının Libya riski toplam 2 milyar 440 milyon liradır. Bunun, 343 milyon lirası nakdi, 2 milyar 97 milyon lirası da gayrinakdidir. Bankaların beyan ettikleri güncel verilere göre, Türk bankalarının Libya'da yatırımı ve/veya faaliyeti olan firmalara söz konusu yatırım ve/veya faaliyete ilişkin olarak kullandırdığı nakdi kredilerin cari toplamı 317 milyon lira, gayrinakdi kredilerin cari toplamı ise 1 milyar 903 milyon lira seviyesindedir. Türk bankalarının Libya'da yerleşik olanlara doğrudan kullandırdığı nakdi kredilerin tutarı, 26 milyon lira, gayrinakdi kredilerin tutarı ise 194 milyon lira seviyesindedir. Böylelikle toplam risk tutarı 2,4 milyar liraya ulaşmaktadır.
Libya için yapılan geçici ihracat başvuruları, süresi dolmamış ve süresi uzatılanlar, geriye dönük olanlar incelenmiş olup, bu kapsamda 2009-2010 ve 2011 yıllarında 24 firmaya toplam bedeli 519,6 milyon dolar olan 2 bin 479 adet makine ekipman için geçici ihracat izni verildiği tespit edilmiştir. Firmalarımızın Libya'daki toplam makine parkı değerinin 1 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir.''
Firmalara kullandırılan kredilere ilişkin anapara ve faiz ödemelerinin ertelenmesi, teminat mektuplarının sürelerinin uzatılması ve komisyon ödemelerinin dondurulması hususlarının, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ve ilgili düzenlemeler dikkate alınarak değerlendirilmesinin bankaların takdirinde olduğunu belirten Çağlayan, bu konuda BDDK ve Türkiye Bankalar Birliği (TBB) ile temas içinde bulunduklarını söyledi.
Çağlayan, Dış Ticaret Müsteşarlığı koordinasyonunda BDDK, TBB, Eximbank, TOBB, TİM, İNTES ve Müteahhitler Birliği temsilcilerinden oluşan çalışma grubu bulunduğuna değinirken, bu konuda TBB ile bankacılık ve teminat mektupları konularında üyelerinin görüş ve önerilerini almak için çalışma sürdürdüklerini kaydetti.
Yapılacak düzenlemeler
Bankaların kredi alacaklarını yeniden yapılandırma sürecini düzenleyen uygulamaların geçerlilik süresi yani karşılıklar kararnamesi olarak adlandırılan sürecin 28 Şubat 2011 tarihinde sona erdiğini hatırlatan Çağlayan, şöyle devam etti:
''Firmalarımızın banka kredilerini yeniden yapılandırması ihtiyacıyla ilgili kolaylık sağlanabilmesini teminen söz konusu yönetmelikte düzenleme yapılması yönünde özellikle BDDK'ya konu tekrar iletilmiştir. BDDK toplanıp, 2 yıllık ve üzerinde Libya'ya münhasır olmak üzere bir uzatma yapabileceğini bize ifade etmiştir. Ümit ediyorum ki, önümüzdeki birkaç gün içinde BDDK, 28 Şubat 2011 tarihinde sona eren ve kredi borçlarına yeniden yapılandırma imkanı getiren bu düzenlemeyi de getirerek, müteahhitlerimizin, Libya'da iş yapan ihracatçılarımızın etkilenmesini azaltacaktır.
Libya'da yaşanan olayların mücbir sebep sayılması gerektiğine ve bu kapsamda kredi faiz ve anapara ödemelerinin ötelenmesiyle, teminat mektupları sürelerinin uzatılması talepleri BDDK tarafından değerlendiriliyor. BDKK bu yönde çıkaracağı bir kurul kararıyla, bir düzenleme yapabilecektir.
Eximbank tarafından uygulanan yurt dışı müteahhitlik hizmetleri kredi programından yararlanan firmalarımızın vade uzatım talepleri Eximbank Yönetim Kurulunda görüşülmüştür ve olumlu değerlendirileceği ifade edilmiştir.
İhracatçılarımızın kullandığı 3 ila 6 aylık kısa vadeli ihracat kredilerinin vadesi de 24 aya kadar uzatılabilecektir. Bu çerçevede 24 Mart 2011 tarihi itibariyle Libya'ya gönderildiği halde, yaşanan gelişmeler nedeniyle alıcısına teslim edilemeyen Türk ihraç ürünlerinin ilgili KDV, ÖTV ve ithalat vergileri ödenmeden tekrar Türkiye gümrük bölgesine girmeleri, ilgili bakanlık ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından sağlanmıştır. Buna yönelik talimat, tüm gümrük ve muhafaza başmüdürlüklerine verilmiştir.''
Çağlayan, geçen hafta içinde Libya'ya ilaç, tıbbi malzeme, kumanya temini, Libya'da yaşayan vatandaşların Türkiye'ye acilen getirilmesi için tahsis edilen feribotların ÖTV'siz yakıt alarak görevlerini sürdürmesine imkan sağlanması ve acil yakıt ikmalleri için gerekli kolaylığın sağlanması hususlarında İstanbul, İzmir ve Ankara gümrük başmüdürlüklerinin talimatlandırıldığını belirtti. Çağlayan, yaşanan olaylar nedeniyle geri dönen eşyanın ithalatı ve depolanması konusunda da Devlet Demiryolları limanlarında bulunan kamuya ait depoların kullanılabileceğini ifade etti.
Libya'ya ihracatta yüzde 8'lik düşüş
Zafer Çağlayan, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da yaşanan gelişmelerin ihracatı etkilediğini, Tunus'taki etkilenmenin Şubat ayında Ocak ayından daha fazla olduğunu, Mart ayında bunun normalleşeceğini öngördüklerini ifade etti.
Libya'ya ihracatın 1 Ocak-1 Mart 2011 tarihleri arasında 271 milyon dolar seviyesine gerilediğini kaydeden Çağlayan, geçen yıl aynı dönemde bunun 294 milyon dolar olduğunu ve yüzde 8'lik düşüş meydana geldiğini söyledi. Çağlayan, ''Mart ayı ihracat rakamlarında Libya'daki etkileşim biraz daha fazla biraz daha yansıyacaktır'' dedi.