Masamda çalışırken ne zaman başımı kaldırıp dışarıya, biraz uzağa baksam Avrupa'nın en büyük adalet sarayının inşaatı üzerinde çok uzaktan bile fark edilen Varyap logosunu görüyorum. Bina gözümün önünde bana dahi hiç fark ettirmeden hızla büyüdü ve en tepesine de fethedilen kalenin burçlarına dikilen bayrak gibi şirket logosu yerleştirildi. Epeydir basından izliyorum Varyap'ı. Özellikle de çevreci projeleri Meridan ile aldıkları ödüller üzerinden söyledikleri sözleri dikkatlice dinliyorum. Yazılıp çizilene her zaman olduğu gibi temkinli bakıyor ve her dönemin öne çıkan adları vardır diye geçiriyorum aklımdan. "Söz verdik, inşaatı zamanından önce erken bitireceğiz." diyor ve yapıyorlar. Oysaki devlet müteahhitlerinin gecikmeli, şaibeli ve defolu işlerine alışmış bir neslin üyesi olarak Varyap bana oldukça ilginç geliyor. Okurlarımızdan da Varlıbaş'ları tanımak istiyoruz talebi gelince Süleyman Varlıbaş'ı söyleşi için arıyorum.
'Tam bir Karadeniz uşağıdır' dediler
Söyleşiye gitmeden hakkında araştırma yapıyor ve Süleyman Varlıbaş'ı tanımaya çalışıyorum. Okuduklarımın yanı sıra dinlediklerim de var. "Titiz ve dikkatlidir ama insandır, seversiniz" diyorlar. Bazen bu söylemlere kanıp da yelkenlerimi indirdiğim ama sukutu hayale uğradıklarım olmuştu. Bu kez de temkinliyim. Süleyman Varlıbaş ile söyleşimizde her zaman âdet olduğu üzere önce Varlıbaş Holding'den, iştigal alanlarından konuşuyoruz. Sonra Çaykara'ya çocukluğuna gidiyor, okulunu, annesiyle doğaya karşı verdikleri mücadelede hissettiklerini ve çok sevdiği ailesini konuşuyoruz.
Konuya Varlıbaş Holding'in amiral gemisi Varyap ile giriyoruz. Şirket, Varlıbaş Holding'in gayrimenkul geliştirme, inşaat ve müteahhitlik kuruluşu olarak 30 yıl önce 1980 yılında kurulmuş. Toplam 1.000 çalışanı, alt yüklenicileri ve çözüm ortaklarıyla 10 binden fazla kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağlıyor. Projelerinde çokuluslu önde gelen firmalarla işbirliği de yapan Varyap, ülkemizin önde gelen inşaat şirketlerinden biri.
Yaptıklarımız, yapacaklarımızın aynası
Varyap bugüne değin, TOKİ iştiraki Emlak Konut GYO ile gerçekleştirdiği hasılat paylaşımı modeli ile Türkiye'nin LEED kayıtlı ilk lüks yeşil konut projesi Varyap Meridian'ı yapıyor. Proje içinde 1.500 konut, 5 yıldızlı otel, iş merkezi, ticaret ve sosyal alanlardan oluşan ekolojik yüksek standartlı binalar inşa ediliyor. Anadolu yakasında Türkiye'nin yeni finans merkezi olma iddiasındaki Ataşehir'de inşa edilen Varyap Meridian'ın, 2011 yılında tamamlanması planlanıyor. Şirket, 2008 yılında Uphill Court Ataşehir ve Uphill Court Bahçeşehir'i hayata geçirmişti. Yapımı Trabzon'da devam eden Atapark projesinin ise 2010 yılının yaz aylarında hizmete açılması planlanıyor. Ayrıca İstanbul Çağlayan'da Avrupa'nın en büyük Adliye Sarayı, İstanbul Seyrantepe Spor Kompleksi, Ankara Danıştay Başkanlığı Hizmet Binası, Trabzon Belediye Hizmet Binası ve Tekirdağ Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü inşaatlarını da sürdürüyor.
Bütün bu hummalı çalışmaların bir de ödülü var. Türk Patent Enstitüsü tarafından düzenlenen '2007 yılı Patent Ödülleri'nde, inşaat dalında 'Altın Marka' ödülünü alan Varyap, yaptığı projelerle adeta kendisiyle yarışıyor. Kurum tüm faaliyetlerini, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi kalite belgeleri çerçevesinde sürdürüyor. Varyap, inşaat sektörünün önemli platformu Dun&Bradstreet Veritabanı (D&B), Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) ve Urban Land Institute (ULI) kuruluşlarının da üyesi.
Trabzonlu ya 'çay'da çalışır ya da müteahhit olur
Grubun sağlıktan enerjiye, turizmden sigortacılığa kadar geniş yelpazede faaliyeti var. Grubun diğer şirketleri de şöyle sıralanıyor: Varlıbaş Holding AŞ, Varyap Varlıbaşlar Yapı Sanayi ve Turizm Yatırımları Tic. AŞ, Varlıbaşlar İnşaat Sanayi Ticaret Ltd. Şti., Küresel İnş. Yat. Tur. San. ve Tic. AŞ, Varen Enerji Üretim Dağıtım San. ve Tic. AŞ, Varlıbaş Turizm Yat. ve Tic. AŞ, Varlıbaşlar Sigorta Aracılık Hizmetleri Ltd. Şti., Zeno Yapı Sanayi Turizm Ticaret Ltd. Şti., Chenoa Bilişim Teknolojileri San. ve Tic. AŞ, VSY Varlıbaşlar Sağlık Yatırımları ve Hizmetleri Turizm Dan. ve Dış. Tic. Ltd. Şti., Fiberkast, Toplu Yapı Site Yönetimi, Uphill Court Ataşehir ve Uphill Court Bahçeşehir.
Süleyman Varlıbaş, ilk, orta ve lise eğitimini Trabzon Çaykara'da almış. Üniversite eğitimini ise Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zirai Ekonomi bölümünde tamamlamış. Profesyonel kariyerine 1973 yılında Çaykur Çay İşletmeleri'nde başlamış, fabrika müdürlüğüne kadar yükselmiş. Sonra kendi kariyerine ilişkin farklı bir karar vermiş ve Çaykur'dan ayrılarak, 1980 yılında babası Mehmet Varlıbaş'ın kurucusu olduğu Mehmet Varlıbaş ve Oğulları adı altında Trabzon'da faaliyet gösteren aile şirketinde çalışmaya başlamış. İnşaat ve taahhüt işlerinde faaliyet gösteren şirkette 1992 yılına kadar babası ve kardeşleriyle birlikte çalışan Süleyman Varlıbaş, yine aynı yıl Varlıbaşlar İnşaat Sanayi Ticaret Limitet şirketini kurmuş. Süleyman Varlıbaş'ın söylemleri kafasına koyduğunu yapanlardan biri diye düşündürüyor beni. Daha küçük bir çocukken beş çocuğunun annesi ile evlenmeyi kafasına koyması ve liseyi bitirince de evlenmiş olması ve üniversiteyi bitirmeden evlat sahibi olması bana başka ne düşündürebilir ki!
Ayrıca bu kadar büyük ve iddialı projelere imza atarak bu dünyada geriye bir iz bırakmak ister gibi. "İnsan geride bıraktıklarıyla anılmalı ve bir hoş seda bırakarak gitmeli. Bu dünyadan götüreceğiniz tek şey yaptığınız iyi işler ve vatana, millete yaptığınız faydadır. Daha fazla insana iş imkanı sağlamak hedef olmalıdır." diyen Süleyman Varlıbaş, mükemmelin kusursuzluk olduğunu, kusursuzluğu hedefleyince de mükemmele yakın işler yapılabildiğini söylüyor. Mükemmeli hedefleyen bir patronla çalışmak zor mudur diye soruyorum; "Bu sorunun muhatabı ben olmamalıyım ama işlerimde titizlenirim. Çalışanlarıma her açıdan bakarak öğretici olmaya çalışırım. İşe benim gibi bakanlarla çalışmak zor olmaz. Peki, kızar mıyım? Evet, her insan gibi benim de sinirlerim yerinden oynayabilir. Karadenizli olarak aniden köpürmeye biraz da yatkınım. Ancak yaş ilerledikçe daha sakin oluyor insan. Bugün işte bir başarı varsa bu tamamıyla ekibin özverili çalışmasından." diye cevap veriyor.
Daha o yıllarda pek çok kere ihaleye çıkıp da kimsenin almaya cesaret edemediği Çaykara köylerinin elektrik altyapısı işine talip olur Mehmet Varlıbaş. "Para kazanamazsak da köylerimize elektrik gelir." diyerek girişir işe. "Karadeniz insanı imece yapmaya alışıktır. Tüm Çaykaralılar canla başla inşaatta çalışırken, biz işin organizasyonunu yaptık. İş zamanında tamamlandı." diyen Süleyman Varlıbaş, işin başarıyla sonuçlanmasında babasının o güne değin zor gün dostu olmasının önemli olduğunu söylüyor.
Karadenizli çocukların oynamaya vakti olmaz
"Karadenizli kadınlar, tıpkı son dönemde Orhan Tekeoğlu tarafından çekilen ve bizim de desteklediğimiz İfakat belgeselindeki gibi yaşar. O filmde sadece kadınlar, anneler anlatıldı ama anneleriyle birlikte her yana koşturan çocuklar yoktu. O kadınların yanında çocuklar da anneleriyle aynı duyguları yaşar. İnsan o filmde çocukların duygularını da görmek istiyor. Ben de çocukluğumda annemle birlikte çok çalıştım. Annemin yapacaklarını ben yapmaya çalışır daha az yorulmasını isterdim. Bugün hâlâ unutmam. Katırla yük taşırdık. Bazen yük ağır gelir katır yükü taşıyamaz devrilirdi. Küçük bir çocuk olarak katırı kaldırabilmek mümkün değildi. Bu sebeple de birinin geçmesini beklerdim. 30 yıl sonra acaba aynı yol duruyor mu diye gittim. Gördüm ki bizim katırı deviren ağaç kökleri hâlâ orada duruyor. Anılar canlandı ve o günleri yeniden yaşadım." diyen Süleyman Varlıbaş 3'ü erkek beş çocuk babası. Oğulları on yaş arayla dünyaya gelirken ilk oğlundan sonra dünyaya gelen kızlarının da bir süre kendileriyle çalıştığını söylüyor. Varlıbaş'ın damatları da şirketin stratejik noktalarında görev yapıyor.
Söyleşi sonrasında Süleyman Varlıbaş ile ilgili olarak, meseleler üzerinde öyle uzun konuşmayı sevemeyenlerden biri olduğuna karar veriyorum. O, tam anlamıyla sonuçların adamı. Cümleleri özlü ve sonuç odaklı. Eminim ki bu upuzun çalışma yıllarında iniş ve çıkışlarıyla pek çok şey yaşanmıştır. Keşke deneyimlerini ve özellikle anılarını yarına bırakacak bir kitaba, filme dönüştürse. Bugün büyük yapıların üstünde gördüğümüz Varyap logosunun gerisindeki emek ve o taş yapıların gerisindeki duygular daha iyi anlaşılacaktır.
İnşaat, ekonominin kaldıracıdır
Süleyman Varlıbaş, 'Geçtiğimiz yıl krizin her sektörü derinden etkilediği ortadayken Varyap nasıl bir yıl geçirdi?' soruma, "Temkinli olmanın faydasını gördük." cevabını veriyor. "İyi niyetli davranıldığında iş de bunun karşılığını veriyor. Kötü günler için biriktirdiğimiz akçelerimiz vardı. Biz de bu akçeleri saklandığı yerden çıkarıp işe yatırdık. İçinde bulunduğumuz yıl inşaat sektörü için işlerin iyi gideceğine dair düşüncelerin olduğu bir yıl var. Gerçekten de inşaat işleri arttıkça diğer sektörler de hareketleniyor. Şimdi biz daha çevreci projeler üretmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Keyifle yaşanabilir evler inşa etmek bizim misyonumuzda yer alıyor. Bugüne değin kendi kendimizle yarıştık, yurtdışından gelen proje önerilerine ise daha sonra bakacağız." diyen Varlıbaş Holding ve Varyap'ın Yönetim Kurulu Başkanı, işlerin giderek daha büyük şirket yapıları gerektirdiğini söylüyor. Bunun da konsorsiyumla sağlanabileceğini belirten Varlıbaş, geleceğe dair umutlu olduğunun da altını çiziyor.