Pandemi sırasında ev satın almak için ucuza borçlanma dönemi sona ererken milyonlarca insan yükselen kredi maliyetleri nedeniyle daha yüksek ödemelerle karşı karşıya. Öte yandan pek çok bölgede fiyatlar geri çekilmeye başladı.
Sözcü’nün aktardığı Bloomberg’in analizine göre; Sidney, Stockholm ve Seattle gibi dünya konut piyasasının kalbinin attığı pek çok bölgede merkez bankalarının faiz oranları hızlı bir şekilde yükseltmesi ve konut piyasasının soğuması nedeniyle ev fiyatları düşerken alıcılar da geri çekiliyor.
Analize göre, hanehalkı servetinin en önemli bileşenlerinden biri olan gayrimenkuldeki hızlı soğuma, küresel ekonomik gerilemeyi daha da kötüleştirmekle tehdit ediyor. Şu ana kadar yaşanan düşüş 2008 mali krizinin seviyelerine yakın değil. Ancak bu gelişmelerin nasıl sonuçlanacağı, resesyonu tetiklemeden enflasyonu düşürmek isteyen merkez bankacıları için kilit bir değişken.
Avustralya ve Kanada gibi balon yaratan pazarlar şimdiden hızlı fiyat düşüşleriyle karşı karşıya kalırken ekonomistler dünya çapındaki düşüşün daha yeni başladığına inanıyor. Artan kredi ödemeleri alıcıları konut pazarına girmekten caydırırken bu durum emlak fiyatlarını baskılamayı sürdürüyor.
Talep azalıyor, uzmanlar düşüş bekliyor
IMF’nin küresel ev fiyatları üzerine yazdığı bir makalenin yazarlarından Japon Hosei Üniversitesi’nden Hideaki Hirata konu ile ilgili değerlendirmesinde, “2023 ve 2024’te küresel olarak senkronize bir şekilde konut piyasasında düşüş gözlemleyeceğiz.” dedi. Hosei azalan talebe yönelik işaretlere dikkat çekti.
Nomura Holding’in küresel pazar araştırması bölümünün başkanı olan Rob Subbaraman ise, “Borç almış genç ailelerin reel ücretlerin düştüğü bir dönemde faiz oranlarında yaşanan artış şok edici olabilir.” dedi.
Tüm bu artışa rağmen ABD, Fransa gibi ülkelerde pek çok tüketici geçmiş yıllarda sabit faizli kredilerle ev aldığı için bir miktar rahat. Ancak yeni kredi almayı düşünenlerin işi oldukça zor. Öte yandan Kanada, Yeni Zelanda gibi ülkelerde değişken faizli kredilerin payı oldukça yüksek.
İngiltere, ABD, İsveç, Kanada’da son durum
Bununla birlikte konut piyasasının sıcak olduğu ülkelerde uzmanlar fiyat artışlarının durmasını veya fiyatların gerilemesini bekliyor.
Avrupa’nın en sıcak pazarlarından biri olan İsveç’te ev fiyatları ilkbahardan bu yana yaklaşık yüzde 8 düştü ve çoğu ekonomist bu düşüşün yüzde 15’e ulaşmasını bekliyor.
Öte yandan İngiltere’de de fiyat düşüşleri hızlanıyor. Bir Bloomberg analizine göre şu anda Londra’nın ilçelerinin neredeyse yarısında konut değerleri sabit kalıyor veya düşüyor. HSBC’nin tahminine göre İngiltere ‘konut gerilemesinin eşiğinde’ bulunuyor. Analize göre talep gelecek yıl yüzde 20 düşecek.
Goldman Sachs da ABD’de konut fiyatlarının 2023’te yatay kalacağını tahmin ediyor. Bazı bölgelerde ise şimdiden düşüş işaretleri görülüyor.
Dünyanın en hareketli pazarlarından ikisi olan Avustralya ve Kanada’da ise ekonomistler ciddi bir kriz bekliyor. Bank of Montreal ekonomisti Robert Kavcic, “Harcama faaliyetlerinde önemli bir yavaşlama riski altındayız. Teknik olarak bir resesyon öngörmüyoruz ama çok yakınız” değerlendirmesinde bulundu.
Son olarak Bloomberg’te yer alan analizde ağustos ayında ev fiyatlarının son kırk yılın en büyük aylık düşüşünü kaydettiği Avustralya’da alarm zilleri çaldığı aktarıldı.