Küresel ekonomik krizin etkilerine teslim olan koca bir yıl geride kalmak üzere. Sanayiden tarıma, tekstilden otomotive ekonominin her alanında dinamikleri değiştiren kriz, 2009’da gayrimenkul sektöründeki yatırımcının da kâbusu oldu. Özellikle ilk çeyrekte konut satışları bıçak gibi kesildi; yatırımlar neredeyse durma noktasına geldi. Ancak konut ihtiyacı olan ve gayrimenkulü yatırım aracı olarak kullanan kitleler için bir süre sonra ‘fırsat’ çanları çalmaya başladı. Ev alma iştahını kriz de kesemedi. Fiyatların yerine göre yüzde 40’lara varan oranda geri gelmesi, konut üreten şirketlerin hesaplı kampanyaları ve sunduğu özel ödeme koşulları adeta can simidi oldu. Bahar aylarında piyasa yeniden hareketlendi.
Faizlerin düşmesi büyük etken
Üçüncü çeyreğin sonuna doğru bankalar da kredi faizlerini yeniden indirmeye başladı. Öyle ki, Haziran 2009’da 1.40’ların üzerinde olan 60 ay vadeli konut kredisi faizleri, bugün 0.85 seviyesine kadar geriledi. Tüketici bu sayede borçlanmayı yeniden göze alabildi ve bu durum da konut satışlarının belli bir ivme yakalamasındaki en önemli etkenlerden oldu. Yaptığımız hesaplamaya göre, krize rağmen yatırımlara devam eden gayrimenkul şirketleri, 2009’da toplam 23 bin 733 konutu satışa çıkardı. Ağırlıklandırılarak yapılan hesaba göre, bu konutların yüzde 67.7’si, yani 16 bini satıldı. Bir başka deyişle, 23 bin konutun 3’te 2’si krize rağmen alıcı buldu.
Dev projeler de kriz dinlemedi
Bazı şirketlerin yatırım kararı almakta zorlandığı kriz yılında, kimileri de alıcı portföyü ve konut ihtiyacına güvenerek projelerini sıraladı. Bunlar arasında binden fazla konutun inşa edildiği dev projeler de yer aldı. Varyap Meridian, Aqua City 2010, Spradon Quartz, Dumankaya İkon ve Avrupa Konutları Atakent 2’nin de aralarında bulunduğu büyük montanlı projeler alıcıyla buluştu.
Kampanya ve özel fiyatlar öne çıktı
Krizde en çok ve en kolay satılan konutlar ise kuşkusuz tüketiciye fiyat avantajı sağlayanlar oldu. Örneğin, Dumankaya’nın 35 metrekarelik konutu 39 bin TL’ye satışa çıkardığı Adres projeleri ile Fi Yapı’nın 99 bin TL’ye 2+1 daire sattığı Fi- Yaka konseptli konutları 2009’da ‘ödenebilir fiyat’ parolasıyla piyasaya sürülen ve yüzde 100’lük satış başarıları yakalayan projeler arasına girdi. Yeşil İnşaat’ın 3 bin 162 konutluk Innovia 2 projesinde de satışlar neredeyse iki ay içinde tamamlandı.
İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Yaşar Aşçıoğlu: Müteahhitler duruma göre pozisyon aldılar
Fiyatta yukarı çıkan trend krizde inişe geçti. Türk işadamının pratik zekâsı hızlıdır. Müteahhitler duruma göre pozisyon alıp hemen kampanya yaptılar, fiyat düşürdüler, yüzde 1 peşinle sattılar. Talep az olduğu için arzın şeklini değiştirdiler. Ben de krizde, istediğim fiyata olmasa da elimdeki konutların yüzde 60’ını sattım. Kârdan kısıldı ve maliyetine satıldı. Şirketler debanklara düşmektense malıma nazım geçsin dedi. Tüketici için de fırsat oluştu. Döviz ve borsa yatırım aracı olmaktan çıktı; faizler de düşünce ortam gayrimenkule kaldı.
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Başkanı Turgay Tanes: ‘Orta gelirliye üretilen projeler lokomotif oldu’
İnşaat, Türkiye’de çok tecrübeli bir sektör. Krizde farklı modellemelerle firmalar ayakta kalmaya çalıştılar. Asıl talebin olduğu orta ve alt gelir grubuna hitap edildi. Lokomotif, bu projeler oldu. 80 bin TL’ye stüdyolar, 120 bin TL’ye 2+1’ler, 200 bin TL’ye 3+1’ler sattılar. 2009’da belki daha derin etkiler olurdu ama promosyonlar ve uygun maliyetli arsalara yapılan projeler sektördeki daralmayı tuttu. Yüzde 18’lik küçülme biraz da kamu ihalelerinin durmasından kaynaklanıyor. Faizler de düştü tabii.
Dumankaya İnşaat Yönetim Kurulu Üyesi Uğur Dumankaya: ‘Satışları artırdık ama kârlılık oranı azaldı’
“Bizim açımızdan da kötü bir yıl olmadı. Satışları artırdık ama kârlılık azaldı. Bankaların faiz oranları sübvanse edildi. Kâr marjı azaldı. Bilinçli tüketiciye hitap edildi. Biz geçen yıla göre hedeflediğimiz rakamlara ulaştık. Hatta hedefin üzerinde gidiyoruz. Bu döneme uygun proje üretmenin faydasını gördük. Başarılı olundu. 2009’un daha önceki senelerden farklı olan noktası, döneme uygun projeler. Markalı projeler de ön plana çıktı. Kurumsal üreticiler devreye girdi. Firmaların güvenilirliği ön plana çıktı.”