GYODER'in, Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri'nden Dr. Can Fuat Gürlesel'e hazırlattığı ''Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 2. Çeyrek 2010'' raporunda, geride bırakılan çeyreğin, Türkiye'de inşaat ve gayrimenkul sektörleri için önemli bir toparlanmanın işaretlerini gösterdiği vurgulanıyor. Raporda, 9 çeyrektir üst üste küçülen, ancak son dönemde yüzde 21,9 ile yeniden hızlı gelişme sürecine giren inşaat sektöründeki büyümeye dair önümüzdeki döneme ilişkin beklentilerin güçlendiği kaydediliyor.
Türkiye'de ekonomik büyümenin kazandığı ivme ve referandum sonrası beklentilerin iyileşmesi ile birlikte yılın geri kalanında inşaat ve gayrimenkul sektöründe toparlanmanın süreceği ifade edilen raporda, buna karşın dünya ekonomisinde iyileşmeye ilişkin kaygı ve risklerin ise halen sürdüğüne dikkat çekiliyor.
Raporda, ekonomideki hızlı büyüme ve Türkiye'nin artan cazibesiyle gayrimenkul ve inşaat sektörleri için uygun koşullar yaratıldığının altı çizilirken, inşaat sektörünün, hem özel hem de kamu inşaat harcamalarındaki genişleme ile hızlı bir büyüme dönemine girdiği, 9 çeyrek üst üste küçülen sektörün kayıplarını kapatmayı hedeflediği belirtiliyor.
Satışlar beklentinin altında
Konut sektöründe de yeni konut stokunun azalması ile birlikte yeni konut yatırımlarının arttığı bildirilen raporda, alınan konut yapı ruhsatlarında önemli bir büyüme yaşandığı, ancak konut sektöründe satışların henüz beklentilerin altında kaldığının görüldüğü ifade ediliyor. Uygun faiz oranları ve konut kredisi talebindeki genişlemenin konut talebini arttıracağına değinilen raporda, konut fiyatları ve konut kiralarının 2010 yılı genelinde durağanken, kredi genişleme amaçlı konut kredisi talebinin sürdüğü ifade ediliyor.
Raporda yer alan sonuçlar, ekonomideki hızlı büyüme ve canlı iç talebin ticari gayrimenkul piyasasında hareketlenmeye yol açtığına işaret ediyor. Ofis ve alışveriş merkezlerinde kiralama talebinden ve bu alanda yeni yatırımlardan bahsediliyor olsa da ofis, lojistik alan ve AVM kiraları durağanlığını koruyor.
Yabancıların Türkiye'ye ilgisi artıyor
Rapora göre, ekonomik büyüme ve iç talepteki hızlı genişlemeye paralel olarak 2010 yılında perakende sektöründe de önemli bir hareketlenme yaşanıyor. Yabancıların ofis kiralama talebi, perakende sektöründe girişler, otel yatırımları ve satın almaları ile lojistikte 3PL şirketlerin uluslararası standartta depo arayışları yeniden canlanmış bulunuyor. Yılın ilk çeyreğinde 566 milyon dolar olan yabancıların gayrimenkul alımının ikinci çeyrekte 916 milyon doları bulması ise Türk varlıklarına yabancı ilgisi ve iştahının arttığını gösteriyor. Raporda, mevzuat engellerinin kalkması durumunda yabancılara gayrimenkul satışında sıçrama yaşanabileceği belirtiliyor.
Yurtdışı gelişmeler ve risklerin yakından izlenmesi gerektiğine de dikkat çekilen raporda, Türkiye'ye yönelik ilgi iyi değerlendirilir, ekonomide gevşeme yaşanmaz ve yapısal reformlara ve sektörde mevzuat değişikliklerine öncelik verilirse gayrimenkul sektöründe hareketlenmenin hızlanacağının görüldüğü vurgulanıyor. Raporda, ekonomik büyümenin kazandığı ivme ve referandum sonrası beklentilerin iyileşmesi ile birlikte yılın geri kalanında inşaat ve gayrimenkul sektöründeki toparlanmanın devam edeceğinin anlaşıldığına yer veriliyor.
Konut kredisindeki artış satışa yansımadı
ABD ekonomisi yüzde 3,2 büyürken, avro bölgesinde büyümenin yüzde 1,7'de kaldığına dikkat çekilen raporda, bileşik öncü göstergelerin ekonomik iyileşmede yavaşlama gösterdiği, ABD ve AB'de beklenti ve güven endekslerinde iyileşmenin yavaşladığı, ABD'de inşaat harcamalarının daraldığı ve konut satışlarının düşük seviyede olduğu vurulandı.
Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde ise ekonominin yüzde 10,3 büyüdüğü, alınan konut yapı ruhsatı sayısının 185 bin 631 ile sıçrama gösterdiği belirtilerek, yılın ilk sekiz ayında konut kredilerinin 8,4 milyar lira arttığı kaydedildi.
Raporda, şu görüşlere yer verildi:
''İkinci çeyrekte 108 bin 17 adet yeni konut kredisi kullanıldı. Konut kredisi aylık faiz oranı ortalama yüzde 0,90'a kadar geriledi. Konut satışları 90 bin 270 adet ile halen kriz öncesi dönemin gerisinde... Konut fiyatları ve konut kiralarında durağanlık sürüyor. Açılan 7 AVM ile birlikte toplam AVM sayısı 223, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü 5.49 milyon metrekareye ulaştı (ikinci çeyrek sonunda). Hane halkı tüketim harcamaları yüzde 6,2 büyüdü. Ofis, lojistik binası ve AVM kiralarında durağanlık sürüyor. Yabancılara gayrimenkul satışı 916 milyon dolar oldu. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları 31 milyon dolara düştü. İnşaat sektörü yüzde 21,9 büyüdü. Kamu kesimi inşaat harcamaları kuvvetli arttı. İnşaat ve gayrimenkul sektörlerinin kredi kullanımı geriledi. ''
Fiyat ve kira durağan
GYODER Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Tanes, rapora ilişkin değerlendirmesinde, 2010 yılı ikinci çeyrek döneminde Türkiye ekonomisinde yaşanan hızlı büyümenin ekonomik beklentileri iyileştirdiğini ve aynı zamanda sektörün aktörleri için moral kaynağı olduğunu ifade ederek, ''Hızlı ekonomik büyüme gayrimenkul sektörü için de giderek daha uygun koşullar yaratmaktadır. Buna karşın dünya ekonomisinde iyileşmeye ilişkin kaygılar ve riskler halen sürmekte; ABD ve AB'de inşaat, konut ve gayrimenkul sektörlerinde zayıflamanın yeniden başlaması beklentileri bozmaktadır'' dedi. Türkiye'de ise ikinci çeyreğin inşaat ve gayrimenkul sektörleri için önemli bir büyüme ve toparlanma dönemi olduğunu belirten Tanes, şunları kaydetti:
''İnşaat sektörü yüzde 21,9 ile yeniden hızlı büyüme sürecine girmiştir. Bu büyüme önümüzdeki döneme ilişkin beklentileri güçlendirmektedir. Konut sektöründe ise alınan yapı ruhsatlarındaki hızlı genişleme olumlu bir göstergedir. Konut kredileri de genişlemesini hızlanarak sürdürmekte, konut piyasasında oluşan yeni dengeler içinde fiyatlar ve kiralar ise henüz durağanlığını korumaktadır. Ekonomik büyümede yakalanan ivme ve Türkiye'nin artan cazibesi yılın geri kalan dönemi için toparlanmanın süreceği beklentilerini kuvvetlendirirken, ekonomideki canlanma inşaat ve gayrimenkul sektörü ile karşılıklı birbirini besleyerek devam edecektir.''