Türklerin 1970’lerde Londra’da konut almaya başladığını söyleyen Pamir&Soyuer Gayrimenkul Danışmanlık Kurucu Ortağı Ali Pamir, özellikle son 3-4 yılda Türklerin yurt dışında daha çok konut almaya başladığını belirtiyor. Bunun birkaç nedeninin olduğunu; ama hepsinin politik nedenler olmadığına dikkat çeken Ali Pamir, “ Bir tanesi, Türkiye daha varlıklı bir ülke oldu ve 10 sene içerisinde insanlar daha çok para kazandı. Yabancıların Türkiye’de konut alması gibi, Türkler de yurt dışında konut almaya başladı. Bunun en önemli nedenlerinden bir tanesi eğitimdi. Ebeveynler, çocuklarının okullarından ötürü, özellikle Londra ve ABD’de New York, kısmen Boston ve diğer şehirlerde konut almaya başladı. Bir kısım varlıklarının yurt dışında olmasını isteyenler de konut aldı. Son 1-2 yıldır gördüğümüz konut alımındaki artış, bu nedenler dışında Türkiye’deki birtakım kaygılardan da kaynaklanıyor. 15 Temmuz’dan sonraki süreçte, bu kaygılar belli kesim insan için arttı. Ama diğer bir taraftan insanlar Türkiye’deki işlerinden de kaygı duyuyor. Türkiye’de şu an ekonomide durgunluk var. Bunun dışında dövizden dolayı yaşanan bir fakirleşme söz konusu. Bundan dolayı her isteyen de eskisi gibi yurt dışında konut satın alamıyor” diyor.
2017 yılının kolay bir yıl olmayacağına değinen Pamir, insanların işine ve sermayesine daha çok odaklanacağını kaydediyor. Bunun da yurt dışı konut alımlarında azaltıcı bir etken olduğunu ifade eden Pamir, genel olarak bakıldığında yurt dışında konut alımına ilginin şu an çok yoğun olduğunu vurguluyor. Bu ilginin belirli bir kesimden geldiğine dikkat çeken Pamir, şunları ekliyor: “Bu ilgi büyük manada bir göç şeklinde değil. Sınırlı bir kesimin çeşitli nedenlerden ötürü yıllardan beri yaptığı bir hareketti. Bu da kısmen artarak şu an devam ediyor.”
Berlin’de yaşam ve konut daha ucuz
Londra ve New York’un dünyadan herkesin ilgisini çektiği gibi Türkiye’den de bu şehirlere ilgi olduğunu dile getiren Pamir, ABD’de Miami ve eğitime yapılan yatırımlar açısından da Boston’un tercih edildiğini belirtiyor. Avrupa’da şu anda özellikle Portekiz, kısmen de İspanya’nın oturma izni konusunda avantaj sağladığını sözlerine ekleyen Pamir, konuyla ilgili sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bu iki Avrupa ülkesinde fiyatlar daha ucuz, bu yüzden ilgi görüyor. Berlin de ilgi gören bir diğer Avrupa kenti. Berlin Avrupa’daki en büyük ekonominin başkenti konumunda yer alıyor. Berlin’deki fiyatlara bakıldığında Londra ve New York’un üçte biri kadar… Berlin’deki süper lüks projelerle İstanbul’daki süper lüks projeleri kıyaslandığında Berlin’deki fiyatlar İstanbul’un altında kalıyor. Dolayısıyla Berlin’e yatırım açısından bir ilgi var. Son 2-3 senede Berlin’de fiyatlar arttı; ama hala daha ucuz. New York ve Londra’da fiyatlar aşağı yukarı atbaşı gidiyor. Konutların metrekaresi 20-25 bin dolar diyebiliriz. Bu fiyatlar, New York’ta Manhattan ve Londra’da da merkezi birinci bölge için geçerli, bunun dışına çıkıldığında fiyatlar düşüyor. Berlin’de metrekaresi 6 bin dolara çok iyi bir konut almak mümkün. New York ve Londra ile kıyaslandığında 15 bin dolar fark var. Ayrıca Londra ve New York’ta yaşam pahalı iken, Berlin’de daha ucuz.” Bu şehirler dışında bir de Kanada gerçeği olduğunu sözlerine ekleyen Pamir, “İnsan çekmek isteyen bir ülke, özellikle iyi eğitimli insanlar için daha rahat bir yer” diyor.
Pamir&Soyuer Gayrimenkul Danışmanlık Kurucu Ortağı Ali Pamir
Yurt dışında yerleşim amaçlı konut alımının çok sınırlı olduğuna dikkat çeken Pamir; beyaz yakalı, belli bir yaşın altında ve yurt dışında iş bulabilecek kapasite olan kişilerin yerleşmeye tercih ettiğini belirtiyor. Pamir; bir de çok varlıklı olan, Türkiye’deki bütün işini gücünü noktalayıp, yurt dışına yerleşen belli bir kesimin de olduğunu sözlerine ekliyor.
Konutun finansal getirisine bakılıyor
Küresel ekonomik değişkenlerin Türk yatırımcının konsantrasyonunu yurt dışı gayrimenkul yatırımlarına döndürdüğünü ifade eden Proje Beyaz Yönetim Kurulu Başkanı Murat Uzun ise, bu bağlamda yatırımcının yoğunlukla konsantre olduğu ülkenin Amerika olduğunu kaydediyor. Amerika’nın gayrimenkul yatırım opsiyonu olarak çok fazla çeşitliliğe sahip olduğunu ve tercih edilen şehirlerin başında da Miami’nin geldiğini sözlerine ekleyen Murat Uzun, hem Türkiye’den direkt uçuşların olması, hem vergi avantajı hem de konut çeşitliliği bakımından her bütçeye uygun ev alternatiflerinin Miami’yi tercih sebebi yaptığını söylüyor.
Türk yatırımcının yurt dışından konut edinme sebeplerinin başında yaptığı yatırımın geri dönüş süresinin geldiğine dikkat çeken Uzun, “Bunun yanında satın alınan konutlar öncelikli konut olarak kullanılmakla birlikte, tatil ve kiralama amaçlı kullanım da başta gelen alım nedenleri arasında yer alıyor. Uygun ev fiyatları, yüksek kira getirisi, uzun vadede değer artışı potansiyeli ve nispeten yüksek alım gücünü de kapsayan, özellikle konut satın alma açısından avantajlı piyasa koşulları, Türk alıcılardan artan bir ilgi görüyor. Ayrıca, Türk alıcılar için günümüzde her zamankinden daha çok konut finansman seçeneği bulunuyor” diyor.
Proje Beyaz Yönetim Kurulu Başkanı Murat Uzun
Türk yatırımcının ayrıca işin finansal getirisi dışında, yurt dışındaki eğitim sistemi ve sağlık hizmetlerini de baz alarak yatırımını yönettiğini belirten Uzun, birçok müşterisinin çocuklarının yüksek öğrenim tercihlerine istinaden yurt dışına yatırım yapmak istediklerinin altını çiziyor. Uzun, bununla beraber güvenlik ve sosyal refah seviyesi kavramlarının da yatırımı yönlendiren ana unsurlardan olduğunu sözlerine ekliyor.
“Türk yatırımcı istikrarlı bir rota izliyor”
Türk yatırımcıların son 3 yıldır yurt dışı yatırımları konusunda istikrarlı bir rota izlediğinin altını çizen Uzun, konuyla ilgili sözlerini şöyle sürdürüyor: “Öyleki birçok ülke kendi sistemlerinde değişikliğe giderek, mütekabiliyet yasalarını değiştirip yabancıların mülk edinme haklarını genişletti. Bunun yanı sıra finansal çözüm avantajları ve birçok projenin kendi içinde finansal çözümleri Türk yatırımcıyı teşvik eden nedenlerdendi. 15 Temmuz sonrası yurt dışına yatırımlar konusunda, mevcut talebin haricinde reel bir artışın olduğunu söylemek çok doğru olmayacak; fakat yurt dışı yatırımları konusunda meraklı bir kitlenin olduğu ve bu konuda bilgi aldıkları doğru.”
Kira getirisi ve vergiler merak ediliyor
Türk yatırımcıların yurt dışından ev alırken öncelikle kira getiri oranına ve ne kadar zaman içerisinde yaptıkları yatırımın kendilerine geri dönüşü olacağına baktıklarını vurgulayan Uzun, en önemlisinin de muhatap olacakları vergileri merak ettiklerini söylüyor. Bunun yanı sıra yatırım yapacakları evin bulunduğu bölge etrafında yer alan sosyal alanlar, okul, sağlık merkezleri ve şehir merkezine uzaklığının da dikkatle araştırıldığını belirten Uzun, eğer bir finansman alternatifi kullanacaklar ise bu çalışma için kurumların verecekleri faiz ve vade süresini birden fazla kurumdan teklif alarak inceleyip karar verdiklerini kaydediyor.
Mütekabiliyet esasları iç politikalara göre değişiyor
Her ülkenin mütekabiliyet esasının kendi iç politikasına göre değişkenlik gösterdiğini ifade eden Uzun, “Kimi ülkeler mütekabiliyeti göçmenlik hukuku ile birleştirirken, kimisi de karlı bir yatırım argümanı olarak kullanıyor. Ülkemizdeki yasa 183 ülke vatandaşına Türkiye’de ‘mütekabiliyet koşulu aranmaksızın’ taşınmaz edinme hakkı tanıyor. Ayrıca yakın zamanda Resmi Gazete'de yayımlanan kararla en az 1 milyon dolar gayrimenkul alıp, 3 yıl satılmama şerhi koyduran yabancılar T.C. vatandaşı olabiliyor. Avrupa’ya baktığımızda birçok ülke 500 bin Euro yatırımdan başlayan fiyatlarla sahip olduğu konutlar üzerinden süreli oturum hakkı ya da milyon Euro’luk yatırımlar ile vatandaşlık hakkı edinebiliyor. Amerika’da ise durum biraz daha değişkenlik gösteriyor. 500 bin dolar istihdam sağlama şartına bağlı bir yatırım ile göçmen statüsüne ulaşılıyor. Tüm bu örnekleri incelediğimizde ülke ekonomisine ve istihdam seviyesine katkı sağlayacak uygulamalar olarak nitelendirebiliriz” diyor.
“Türkiye vatandaşlık konusunda geç kaldı”
Türkiye’de yasayan Türklerin yurt dışında en çok Miami ve Londra’da konut aldığını söyleyen Nova Group Holding Kurucu Genel Müdürü Müjdat Güler de Avrupa’da yaşayan Türklerin en çok ev sahibi olduğu ülkenin Almanya ve en çok gayrimenkul aldıkları şehrin de Münih olduğunu belirtiyor. Türklerin yurt dışında gayrimenkul alımına yöneldiğini; ama bunun büyük bir oran olmadığına değinen Müjdat Güler, satın almaların talebe göre yüzde 15 civarında olduğunu belirtiyor.
Nova Group Holding Kurucu Genel Müdürü Müjdat Güler
Yurt dışında gayrimenkul alarak oturma ve çalışma izni almanın mümkün olmadığını ifade eden Güler, “Ancak Amerika’da ‘Regional center’ların bulunduğu projede eğer içinde apartman dairesi, otel odası ve ticari mülk varsa 500 bin Amerikan Doları ödeyerek EB5 statüsünde vatandaş olunabiliyor. Bu da minimum 50 bin Amerikan Doları avukatlık ücreti ödeyerek oluyor. İspanya ve Portekiz bu konuda direkt mülk alarak geçici oturma izni ve belli bir zaman sonra vatandaşlık veriyor. Burada 500 bin Euro ödeme yapılması gerekiyor. Yunanistan bunu bölgelere göre uyguluyor, 250 bin Euro’ya kadar indirdiği yerler bulunuyor.
İngiltere’de ise böyle bir durum söz konusu değil. Türkiye’de ise, Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelikle birlikte 3 yıl satılmaması şerhi şartı ile 1 milyon dolarlık gayrimenkul alımlarında yabancılar Türk vatandaşlığıkazanabilecek. Türkiye geriden gelmesine rağmen bazı yasaları iyice inceleyerek artıları , eksileri iyi analiz ederek doğru yasalar çıkartıyor; ama vatandaşlık konusunda çok geç karar alındı” diyor.