Uzun vadeli kredi yoluyla kira öder gibi ev sahibi olmanın önünü açacak olan mortgage sistemi (tut-sat), bugünkü faiz oranlarıyla Türk tüketicisinin beklentilerini karşılamaktan uzak.
Bankaların aylık yüzde 1.5'ler seviyesinde seyreden konut kredisi faiz oranları, tüketicinin sırtına çok ağır bir faiz yükü bindiriyor, aylık taksit ödemeleri birçok ailenin bütçesini kat kat aşıyor.
Aylık yüzde 1.5 faizle 20 yıl vadeli, 140 bin YTL'lik mortgage kredisi kullanmak isteyen bir ailenin aylık taksiti 2 bin YTL'yi geçiyor. 2 bin YTL'ye İstanbul'da 150 metrekarenin üzerinde bir rezidans dairesi kiralanabiliyor.
ABD'de aylık taksit 1044 YTL
Mortgage'ı hakkıyla uygulayan ülkelerde gerçekten kira öder gibi ev sahibi olmak mümkün. Örneğin ABD'de 20 yıl vade ve aylık yüzde 0.53 faiz oranıyla 100 bin dolarlık (yaklaşık 140 bin YTL) mortgage kredisi alan tüketici aylık 746 dolar (1044 YTL) taksit ödemesi yapıyor. Türkiye'de aynı vade süresiyle aylık yüzde 1.5 faiz oranından 140 bin YTL'lik kredi alan bir tüketicinin aylık ödemesi ise 2 bin 178 YTL.
ABD ve Türkiye'de uygulanan aylık faiz oranları arasındaki yaklaşık 1 puanlık fark, ödenmesi gereken toplam kredi borcuna da aynı oranda yansıyor. Türkiye'de yüzde 1.5 aylık faiz oranıyla 140 bin YTL'lik kredi alan tüketici 20 yılda yaklaşık 523 bin YTL'lik bir ödeme yaparken, Amerikalı bir tüketicinin 100 bin dolarlık kredisi için ödemesi gereken toplam miktar 179 bin dolar, yani yaklaşık 250 bin YTL.
Türkiye'de peşinat yüksek
Mortgage'la konut sahibi olmak isteyen Türk tüketicisinin önüne çıkan engellerden biri de peşinat miktarının yüksek olması. Kişi başı milli gelirin 2005 istatistiklerine göre yaklaşık 5 bin dolar olduğu Türkiye'de mortgage yoluyla ev alırken ödenmesi gereken peşinat oranı yüzde 25 olarak belirlendi. Buna karşılık 42 bin dolarlık kişi başı milli gelire sahip olan ABD'de bu oran yüzde 20.
Türkiye
Kişi başı gelir 5000 dolar Taksit tutarı 1555 dolar
ABD
Kişi başı gelir 42000 dolar Taksit tutarı 746 dolar