Binaların enerji tüketimini gösteren Enerji Kimlik Belgesi'nin (EKB) ev alım satım ve kiralanmasında da ibraz edilmesi şartının getirilmesi gerektiği iddia edildi. Yeni yapılan inşaatlar için 1 Ocak'tan itibaren zorunlu olan uygulamayla şu ana kadar 1514 proje enerji kimlik belgesi alırken, mevcut binalar içindeyse henüz 124 bina belge sahibi olabildi.
Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında çıkarılan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği hükümlerine göre uygulanmaya başlanan Enerji Kimlik Belgesi'nin, mevcut binalara nasıl uygulanacağı konusunda netlik sağlanamadığı belirtildi. Isı, Su, Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği, Makine Mühendisleri Odası ve enerji verimliliği danışman şirketleri, mevcut binaların, son tarih olan 2 Mayıs 2017'ye kadar kimlik belgesi sahibi olabilmesi için konut alım satım ve kiralamalarında belge ibrazı şartının getirilmesi ve yalıtım yaptırana teşvik sağlanması gerektiğini ifade ediyor.
Yeni binalarda 1 Ocak 2011'den itibaren uygulanmaya başlayan sistemle artık inşaat ruhsatı için belediyelere yapılan başvurularda, projenin enerji kimlik belgesi de isteniyor. Proje üzerinden düzenlenen kimlik belgelerini, bünyesinde Enerji Kimlik Belgesi uzmanı bulunan serbest müşavirlik şirketleri düzenleyebiliyor. İnşaat bittikten sonra oturma izni alım aşamasında da bu kimliğe uygun yapılıp yapılmadığı kontrol ediliyor. Yaklaşık 1 aylık dönemde 1514 projenin enerji kimlik belgesini aldığı belirtiliyor.
Türkiye'de yaklaşık 9 milyon olduğu tahmin edilen mevcut binaların ise 2 Mayıs 2017'ye kadar enerji kimlik belgesi alması gerekiyor. Mevcut binalar için belgeyi Enerji Verimliliği Danışmanlığı şirketleri düzenleyebiliyor. Enerji Verimliliği Danışmanı, bina yöneticisinin talebi üzerine binanın ölçümlerini, ısınma ve aydınlatma sistemlerini inceliyor. Bu veriler, ''BEP.TR'' adı verilen programa yüklenerek, binadaki enerji tüketiminin hangi harfle ifade edilebileceği ortaya çıkıyor. Bu yolla ülke genelinde 1 aylık dönemde sadece 121 binanın enerji kimlik belgesi aldığı belirtiliyor.
Mevcut ve yeni binalar için tüm not verme sistemi Bina Enerji Performansı (BEP.TR) Programı üzerinden yapılıyor. Türk mühendisleri tarafından, ülke şartları göz önünde tutularak yazılan programın küçük eksiklerinin giderilmesiyle, bazı Ortadoğu ülkelerine ihraç edilmesinin de gündemde olduğu ifade ediliyor.
Program evin özelliklerine göre, A'dan G'ye kadar not veriyor. Isı yalıtımı olmayan binaların genelde F ya da G, yalıtımı yapılmış binaların ise C ya da D notunu aldığı belirtiliyor. A notu ancak ısı yalıtımı olan, rüzgar, güneş enerjisi, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ısınan ve tüm aydınlatma sistemi yüksek verimlilikte çalışan binalara verilebiliyor.
Bina sahiplerinin Enerji Kimlik Belgesi alabilmek için metrekare başına ortalama 2 lira gibi bir fiyat ödeyeceği, serbest piyasada belirlenecek bu fiyatın 120 metrekarelik bir ev için takribi 300 lira olacağı hesaplanıyor. Binalarında yalıtım olmayan ev sahiplerinin, binanın değerini düşürebileceğinden hareketle kötü nota sahip kimlik belgesi almamak için önce ısı yalıtımı yaptırmayı tercih edeceği ifade ediliyor. Bu nedenle yalıtım sektörünün iş hacminde önemli bir artış bekleniyor.
Sistemin mevcut binalar için uygulamaya tam anlamıyla geçememesinde Enerji Verimliliği Danışmanlığı şirketi sayısının henüz 27 olması ve Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nin yeni şirket yetkilendirmelerini dondurmasının etkili olduğu ifade ediliyor. İdarenin danışmanlık yapmaya yetkili firma kriterlerini yeniden belirleyebileceği tahmin ediliyor.
800 milyon avroluk fon geliyor
İZODER Genel Koordinatörü Ertuğrul Şen, Enerji Kimlik Belgesi (EKB) uygulamasının Türkiye'de enerji israfının önüne geçilmesi amacıyla yapılan çalışmaların ilk etabı olduğunu, uygulamanın yeni binalarda başarıyla uygulanmaya başladığını söyledi.
Konuyla ilgili hükümete sundukları projeksiyonda Türkiye'de binaların yüzde 90'ının yalıtımsız olduğunu, bu binaların tükettiği enerjinin yarısını israf ettiği ve yılda 10 milyar liranın sokağa saçıldığını kaydettiklerini ifade eden Şen, şu bilgileri verdi:
''Tükettiği enerjinin yüzde 75'ini ithal eden bir ülke için yalıtım artık bir zorunluluktur. Devletin bu konuda teşvik edici uygulamalar yapması gerekiyor. Yalıtım yaptıranın kullandığı enerjinin birim fiyatında indirim yapılması, yalıtım için kullanılan kredilerden BSMV ve KKDF gibi kesintilerin alınmaması gibi önerilerimiz var. Devletin ısı yalıtım sektöründen aldığı 135 milyon dolarlık KDV var. Yüzde 18'in yüzde 1'e çekilmesi halinde, bu sektörün devlete vereceği KDV 400 milyon dolara çıkar. Ancak bu konuda geçmişte hükümeti ikna etmekte başarılı olamadık.''
Kimlik belgesi uygulamasında mevcut binalar için bir 2017'ye kadar bir zorunluluk bulunmadığını, ancak hükümetten bu uygulamayı destekleyici bazı adımlar atılmasını talep ettiklerini söyleyen Şen, bina alım satım ve kiralamada belgenin ibrazı konusunun gelecek yıl uygulamaya geçmesini beklediklerini söyledi.
Şen, şöyle konuştu:
''Enerji Kimlik Belgesi uygulaması emlak piyasasında belirleyici bir kriter olacak. Bunun konut alım satım ve kiralamalarında gösterilmesi zorunlu hale getirilirse, insanlar aldıkları evin sadece bina özellikleri ve çevresine değil, enerji maliyetlerini de hesaplayabilecek, buna göre karar verecek. EKB ile ilgili teşvik ya da yaptırımlar gelmezse de son gün olan 2 Mayıs 2017'de herkesin sırada bekleyeceğini düşünüyoruz.''
Türkiye'de ev sahiplerinin ısı yalıtımı bilincinin hızla arttığını, geçen yıl 1000'e yakın projeyle 19 bin konutun ısı yalıtımına kredi sağlandığını ve 35 milyon liralık bir fon aktarıldığını belirten Şen, yeni kaynakların ise yolda olduğuna dikkati çekti.
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının (EBRD) Türkiye için 800 milyon avroluk kaynak ayırdığını, bu fonun binaların ısı yalıtımı yatırımlarının finansmanında kullanımı için çalışma yaptıklarını söyleyen Şen, büyük bankalarla görüşmelerin sürdüğünü, çok yakın bir dönemde cazip kredi olanaklarının piyasaya sunulacağını ifade etti.
Amaç ceza değil
EKB uygulamasının yürütülmesinden sorumlu olan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Enerji Verimliliği Daire Başkanı Murat Bayram ise alım-satım ve kiralamalarda belgenin gösterilmesi zorunluluğunun 2 Mayıs 2017'den itibaren geçerli olabileceğini, kanunda belirtilen hüküm dışında bir yaptırımın söz konusu olmadığını ifade etti.
2017'ye kadar olan süreçte mevcut binalar için kimlik belgesi gösterilmesinin ''alıcı ve satıcı arasında bir konu'' olduğunu kaydeden Bayram, enerji kimlik belgesinin bina değerlerinin belirlenmesinde önemli bir kriter haline geleceğine dikkati çekti.
Bayram, ''Yaptırımların hayata geçmesi de söz konusu olabilir ama amaç bina sahiplerini cezalandırmak değil, teşvik etmek olmalı. İnsanları, enerjiyi kötü yönetiyorlar diye cezalandırmak yerine, teşvik verip daha verimli kullanmalarını sağlamak istiyoruz'' diye konuştu.
Bina yöneticilerinin ısı yalıtımı yapmadan EKB belgesi almak istemeyeceğini, bu nedenle ısı yalıtımı yatırımlarının teşviki ve bir finansman modelinin oluşturulması gerektiğini söyleyen Bayram, ''Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu'nun bu konuda bazı çalışmaları bulunuyor, ancak sonuç alınmış bir durum yok. Yurtdışında uygulanan teşvik modelleri de inceleniyor ancak, bu çok kolay değil. 2017'ye gelmeden konuyla ilgili finans modellerinin de uygulamaya geçmesi gerekiyor'' dedi.
Bu konuda sektörden vergi ve elektrik fiyatlarıyla ilgili destek yapılması gerektiği yönünde öneriler bulunduğunun hatırlatılması üzerine Bayram, bu desteklerin uygulanma şeklinin kolay olmadığını, iyi tasarlanması gerektiğini ifade etti.
Enerji Verimliliği uzmanlarının eğitimlerinin halen devam ediyor olmasının sıkıntı yarattığını, şu ana kadar bine yakın kişinin eğitim aldığını, bunun 10 bine çıkmasını öngördüklerini dile getiren Bayram, Elektrik İşleri Etüt İdaresi'nin EVD şirketlerine yetki için bir yönetmelik değişikliğine gideceğini belirterek, ''Danışmanlık şirketi sayısı artmazsa mevcut binalar için bir alternatif, başka bir mekanizma üzerinden çalıştırabiliriz'' dedi.
Bayram, Türkiye için köklü bir değişimi içeren sistemin oturması için yoğun çaba sarf ettiklerini, her yeni uygulamada olduğu gibi bazı sıkıntıların yaşanabileceğini belirterek, ''Bir çok ülkede bu süreç, 10 yılı bulan sürede tamamlanabiliyor. Biz daha yolun başındayız. Muhtemelen 6 ay-1 yıl gibi bir geçiş süreci olabilir. Sistemi oturtursak bir çok ülkeye örnek olacağız. 2017 yılına geldiğimizde elimizde bina sayısı ve profiliyle ilgili bir envanter oluşacak.
Camiye, okula da kimlik
İzmir'deki tek yetkili EVD şirketi olan Setaş Yönetim Kurulu Başkanı Sertaç Yılmaz, İzmir'de uygulamanın yaygınlaşması için kamu binaları ve camilere de kimlik vereceklerini ifade etti.
Uygulama kapsamında İzmir'de şu ana kadar 6 mevcut bina, 131 de yeni projeye enerji kimlik belgesi verdiklerini ifade eden Yılmaz, sistemin zaman içinde oturacağına inandıklarını ifade etti.
Bir çok vatandaşın evine yalıtım yaptırmak için araştırma yaptığını, bir çoğunun uygun finans koşulları aradığını kaydeden Yılmaz, şöyle konuştu:
''Bu süreç insanları yalıtım konusunda motive edecektir. Teşviklerin olması, bu sürecin başarıya ulaşmasında kritik öneme sahip. Türkiye'de arabalar için kasko sigortası geçmişte keyfiydi, şimdi ihtiyaç oldu. Yalıtım konusu da böyle olacak. Enerji Kimlik Belgesi ve yalıtımın yaygınlaşması için kamu binalarında da çalışma yapacağız. Okullar için Milli Eğitim ile görüşüyoruz. Camilere de enerji kimlik belgesi vereceğiz.''