Hükümet, kentsel dönüşümünde yıkımların faciaya dönüşmemesi için alarma geçti. Bir yıl öncesine kadar bir elin parmaklarını bile geçmeyen yıkım şirketlerinin sayısının bir anda 150'ye fırlaması ve hurdacıların bile yıkım şirketine dönüşmesi üzerine sıkı denetimler yolda. Dünya Gazetesi'nden Sibel Cingi'nin haberine göre, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, sektör temsilcilerinin hazırladığı raporlar ışığında yıkım yönetmeliği çıkaracak. Nisan ayında yürürlüğe girmesi beklenen yönetmelik ile bundan böyle her önüne gelen yıkım yapamayacak.
Hurdacılar yıkımcı oldu
Türkiye, geçtiğimiz yıl kentsel dönüşümün düğmesine bastı. Birçok ilde aynı anda başlanan dönüşüm 2013 itibarıyla hızlandı. Dönüşüm kapsamında Türkiye genelinde 7 milyon konut yıkılacak. Kentsel dönüşüm başlamadan önce yıkım yapan şirket sayısı 3 ila 5 arasındayken şu anda piyasada 150'nin üzerinde yıkım şirketi mevcut. Bu şirketlerin sadece 20'si amatör değil. Ama tam profesyonel de değil. Profesyonel olan şirket sayısı ile sadece 5 ile sınırlı. Kurulan yıkım şirketlerinin büyük bir kısmının daha önce bu işle hiçbir ilgisi olmamış. Birçoğu hurdacılıktan geliyor. Sektör uzmanlarına göre kahveler yıkım ekipleri ile doldu taştı...
İş kazası riski en üst seviyede
Yıkım Müteaahitleri Derneği yeni adı Çevre ve Kentsel Dönüşüm Derneği'nin önderliğinde sektörü disipline edecek yeni düzenlemeler yolda. Yıkım Yönetmeliği Tasarısı'ndaki maddelere göre sektörde işin uzmanı olmayanın şansı yok. Taslağa göre yıkım şirketlerine ruhsat zorunluluğu geliyor. Ruhsatlar ancak belli bir donanıma sahip olan şirketlere verilecek. Yıkım öncesinde ayrıntılı bir proje hazırlanacak ve onaya sunulacak. Ayrıca yıkım şirketleri atık kontrolünden, çevresel önlemlere, teknik ekibin donanımına birçok konuda kontrol altında tutulacak.
Yıkım süresince acil yardım ekibini hazır bulunduracak ve sahada sürekli denetim elemanları gezecek. Kentsel dönüşüm ile ortaya çıkan yıkım sektörünün kontrol altına alınmasının hayati bir önem taşıdığını belirten Çevre ve Kentsel Dönüşüm Derneği Başkanı Mehmet Ali Bulut, sektörde işin uzmanı olmayan birçok şirket türediğine dikkat çekti. "Kurulan yeni şirketlerin birçoğunun ofisi bile yok" diyen Bulut, şöyle devam etti: "Yıkım inşaat yapımından çok daha büyük riskler taşıyor. Kontrolsüz yapılacak yıkımlarda iş kazası riski en yüksek seviyede. Yıkımlar bugüne kadar sadece zabıtalar tarafından denetleniyordu. Ama artık işin çok daha ciddi bir şekilde ele alınması lazım. Yıkımın boyutu artık çok daha büyük. Gecekondulardeğil çok katlı binaların yıkımı söz konusu. Sıkı bir denetim mekanizması olmadığı takdirde kentsel dönüşüm yıkım faciasına dönüşebilir. İş kazalarında birçok kişi hayatını kaybedebilir."
Görüşler tamamlandı
Taslağın mimarlarından Avukat Rahmi Sinan Şavluk da kentsel dönüşümün başlaması ile ortaya çıkan yıkım şirketlerinin acilen denetim altına alınması gerektiğini açıkladı. Hafriyat şirketlerinin ve hurdacıların bile yıkım şirketine dönüştüğünü kaydeden Şavluk, "Bakanlık durumun ciddiyetinin farkında. Bu yüzden de yönetmeliği bir an önce devreye sokmak için çalışmaları hızlandırdı. Taslak görüşe açıldı. Üniversitelerden görüşler tamamlandı. En geç nisan ayında yönetmeliğin devreye girmesi bekleniyor" açıklamasını yaptı.
15 Avrupalı yıkımcı Türkiye'de ortak arıyor
Kentsel dönüşüm kapsamında yıkılacak olan 7 milyon konut, yabancı yatırımcıların da iştahını kabarttı. Avrupalı profesyonel yıkım şirketleri bunun için Türkiye'nin yolunu tuttu. Şu anda Türkiye'de 15 yabancı yıkım şirketinin ortak aradığı belirtiliyor.
Kentsel dönüşüm danışma hattı kurulacak
Bakanlığın isteği üzerine Çevre ve Kentsel Dönüşüm Derneği, önümüzdeki günlerde 'kentsel dönüşüm danışma hattı'nı faaliyete sokacak. Vatandaş, bu hattan sadece yıkımlarla ilgili değil kentsel dönüşümle ilgili her türlü konuda bilgi almak için yararlanabilecek.
Yıkımda sigorta dönemi başlıyor
Gündemdeki bir diğer önemli gelişme de yıkım projelerinde sigorta döneminin başlayacak olması. Bugüne kadar bu konuda riskler öngörülemediği için yıkım projeleri sigortalanmıyordu. Tasarıda yıkım müteahhitlerinin, faaliyetleri sebebiyle meydana gelen riskleri sigorta teminatı altına almasına yönelik de düzenlenmeler mevcut. Yıkım müteahhidi, yıkım projesinde gösterilen yıkım faaliyetinin sigorta altına alındığına dair sigorta poliçesi aslını yıkım projesine eklemek zorunda olacak.
Yıkımlar projelendirilecek
Yıkım müteahhitleri, yıkılacak yapılar ile ilgili olarak, yıkım projesi hazırlayacak. Yıkılacak yapının elektrik, su, doğalgaz, baraj, kimyasal ve akaryakıt gibi risk unsuru içeren tesislere olan uzaklığını gösterir mahal krokisi, yapının teknik özellikleri, komşuluk durumu, yıkım safhasında tehlike arz edebilecek olan tesisatı ve tehlikeli atıkların neler olduğu, alınacak çevre ve güvenlik tedbirleri, kullanılacak yıkım tekniği, bu tekniğin uygulama planı, atık yönetimi planı, teknik ekibin diplomalarına kadar her türlü ayrıntı proje de belirtilmek zorunda.
Ruhsat zorunluluğu geliyor
Yıkımlar için öncelikle belediyeden yıkım ruhsatı alınacak. Yıkımlar, yıkım projesine uygun olarak sadece yıkım müteahhitliği belgesine sahip gerçek ve tüzel kişilerce yürütülecek.
Teknik müşavir bulundurulacak
Yıkım müteahhitleri, yıkım tekniğine göre uygun mühendislik hizmetini almak ve ya teknik müşavir bulunduracak.
Sağlıklı geri kazanım şart
Yıkım faaliyetlerinin yönetiminden sorumlu kişi, kurum ve kuruluşlar, faaliyetlerin çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olacak. Sağlıklı bir geri kazanım ve bertaraf sisteminin oluşturulması için atıkların kaynağında ayrılması ve seçici yıkım yapılacak.
Sahada sürekli denetim olacak
Sahada yıkım süreçleri belediyelerin ve il özel idarelerin deneyimli denetim elemanları tarafından sıkı bir takibe alınacak. , güvensiz hale gelen yapılar, iş güvenliği uzmanları, yıkım yapılacak alan, 'Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 'nde belirtilen atıklar, teknik ekipleri, yıkım ruhsatları ve şantiyeye kadar her alanda denetim yetkisine sahip olacak.
Yıkımda acil yardım ekibi bulundurulacak
Yıkım faaliyeti yapılacak mahalde yeterli sayıda acil tıbbi yardım ekibi ve yangınla mücadele ekibi bulundurulacak.
Yıkım müteahhitleri A, B ve C olmak üzere üç sınıfa ayrılacak
Yıkım faaliyeti için Bakanlıktan yıkım müteahhitliği belgesi alınacak. Üç kategoride sınıflandırılan belgeler şöyle:
A sınıfı belgesi
Bünyesinde en az bir inşaat ve bir çevre mühendisi istihdam eden, son on beş yılda en az 30 bin metrekare yıkım iş deneyimi bulunanlar alabilecek. A sınıfı yıkım müteahhidi her büyüklükteki ve yükseklikteki yapının yıkımını yapabilecek.
B sınıfı belgesi
İştigal konusu yıkım faaliyetleri olan ve A sınıfı yıkım müteahhidi olmak için gereken şartları sağlayamayan, bünyesinde en az bir inşaat ve çevre mühendisi bulunduranlara verilecek. Toplam kapalı alanı en fazla 5 bin metrekare olan ve yüksekliği 25 metreyi aşmayan yapıların yıkımı yapabilecek.
C sınıfı belgesi
Bünyesinde en az birer tane; Patlayıcı Yüksek Mühendisi, patlayıcı konusunda lisansüstü tez hazırlayarak eğitim almış maden mühendisi, statik-dinamik alanında yüksek lisans yada doktora yapmış inşaat mühendisi, çevre mühendisi bulunduran, A veya B Sınıfı Yıkım Müteahhitliği Belgesine sahip olanlara verilecek.