Hükümetin, “şehircilik mucizesi” olarak tanıtılan “kentsel dönüşüm” uygulamalarının “anayasaya aykırı”lığı yargı tarafından da desteklendi… Şehir Plancıları Odası’nca (ŞPO) açılan bir davada yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurma kararı alındı. Medyamız, ülkenin ve kentlerin talan edilmesiyle değil, bu gerçeği gündem dışına iten siyasi “atışma”larla ilgilendiğinden, gazetelerde ve TV’lerde yer alamayan 10 Şubat’taki ŞPO açıklamasında özetle deniyor ki: “Ankara 3. İdare Mahkemesi, Belediye Kanunu’nun kentsel dönüşümle ilgili 73’üncü maddesinin ‘anayasaya aykırı’ olduğu savlarımızı yerinde buldu.”
Başvuru haklı bulunursa, sakinlerinin zorla tahliye edildikleri semtlerde “kentsel dönüşüm” adına devreye sokulan yağma projeleri duracak; özellikle TOKİ’ye ve kimi inşaat firmalarına “kent merkezlerinde satılık lüks konut arsası yaratma” oyunlarına devam edilemeyecek...
Ankara’daki örnek
Mahkemenin bu kararına neden olan “dava konusu” uygulama ise özetle şöyle:
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi 16 Temmuz 2010’daki kararıyla “Ballıkuyumcu”da “Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı Sınırı” belirliyor. Bu sınırın “şehircilik” yerine “kentsel talan”ı hedeflediğini saptayan ŞPO, açtığı davada “ilgili yasa”nın da “anayasaya aykırı” olduğunu vurguluyor... Çünkü anayasa, özellikle “konut hakkı”yla ilgili hükümlerinde, “çevreyi ve kentsel özellikleri gözeten bir planlama”ya dayanılmasını zorunlu kılıyor.
Belediye Yasası’nda getirilen “kentsel dönüşüm” kurallarıysa bu hükmü hiçe sayarak, planlama bütünselliğini gözetmeyen “yağma alanları” yaratılmasına olanak sağlıyor.
Ülkemiz kentlerinin önemli bir bölümünün plansız ve kaçak yapılaştığı, bu alanlarda elbette ki bir yenilenme ve dönüşüm gereksinimi olduğunu da belirten ŞPO basın açıklamasında özetle diyor ki: “Ancak aynı gereksinimin anayasada yer alan temel hak ve hürriyetleri kısıtlayan düzenlemelerle ve rantın yandaşlara aktarımı temelinde, zor kullanarak gerçekleştirilmesi kabul edilemez.”
ŞPO şunu da ekliyor: “TBMM’nin gece-gündüz çalışarak(!) yasalaştırdığı bu düzenlemelerin anayasaya aykırı olduğu ilgili komisyonlara rapor edilmiş, alt komisyon toplantısına katılarak konu hakkındaki endişelerimiz milletvekillerimizle paylaşılmıştı. Gerek ŞPO, gerekse ilgili diğer kesimlerin karşı görüşlerine rağmen yasa değişikliği Meclis’te kabul edilmişti.”
Karar ‘oybirliği’yle
İstanbul’daki Sulukule ve Tarlabaşı örneklerinde olduğu gibi semt sakinlerinin adeta “evlerinden kovularak” gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projelerinin sağlıklı çevre adına yandaşların emlak pazarına hizmet ettiğini de artık herkes biliyor...
ŞPO işte bu gibi tespitlerle yargıya giderken, uygulamayı sağlayan yasanın anayasaya aykırılığını da anımsatınca, buna “oybirliği”yle katılan idare mahkemesi, yasanın “hukuk devleti”ne, “mülkiyet hakkı”na ve “yerel yönetim” ilkelerine aykırılığını vurgulayarak iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurma kararı aldı.
ŞPO, “Bu kararı, kentsel dönüşüm adı altında mesleğimizi rant tüccarlarının oyun alanına dönüştüren hukuksuz girişimlere karşı umut verici bir gelişme olarak görüyoruz” diyor. Umarız yüce yargı konuyu kısa sürede irdeler ve kentlerimiz üzerindeki “talan siyaseti”ne gereken hukuk dersini bir an önce verir...
(Konuyu bugün 20.30’da ULUSAL KANAL’daki İMAR DOSYASI’nda da ŞPO Başkanı Necati Uyar’la konuşacağız.)