Çelik Gülersoy'un teşvik ve desteğiyle onarılan tarihi ahşap evleriyle ünlü Kariye Mahallesi eski haline dönüyor: Evler dökülüyor, sokaklar çöp dolu.
Günde 100 ile 500 arasında turistin ziyaret ettiği Fatih'teki Kariye Müzesi çevresinin hali içler acısı. Her gün tur otobüsleriyle müzeyi ziyarete gelenleri İstanbul Vakıflar Müdürlüğü'nün arsaları üzerine kurulu gecekondular karşılarken, eski TURİNG Genel Müdürü Çelik Gülersoy'un çabasıyla bir kısmı onarılan tarihi ahşap evler de yeniden eski hallerine dönmek üzere.
Onarılan evlerden birinin balkonu tahtalarla örülmüş. Hemen yanında tarihi evin üstünde bir kat yükseliyor. Gülersoy'un teşvik ve desteğiyle onarılan tarihi ahşap evlerin sahipleri, paraları olmadığı gerekçesiyle yeniden çalışma yapmıyor.
Taşlar gitti, beton döküldü
Kariye Mahalle Muhtarı Yusuf Koç, sorunları dile getirdiği dilekçelerle, başvurmadık kapı bırakmamış. Koç, Kariye'nin sorunlarını şöyle anlattı:
"En son, NATO Zirvesi nedeniyle etkin ziyaretçilerin gelebileceğini düşünerek mahallemdeki sorunları, tüm yetkililere bir dilekçeyle anlattım. Kariye Müzesi'nin önündeki çeşmenin tavanı çöktü, turistler sürekli fotoğrafını çekiyor. Otobüs durağının önünde ve mahallemizin birçok yerindeki tarihi binalar, bakımsızlık yüzünden çöküyor, yoldan geçenlerin üzerine dökülüyor. Çökme tehlikesinin yanı sıra, tinercilerin mekânı oldu.
Kablo döşeyen Telekom, kazdığı yerlerden parke taşlarını ve kaldırım taşlarını söktü, yerine beton döktü. Tarihi mekâna uygun kaldırım taşlarını da alıp götürdü. Şimdi sokaklar yamalı. Direklerden sarkan elektrik telleri cabası. Bu müzeyi, İstanbul'a gelen yabancı devlet adamları da ziyaret ediyor. Görüntü beni utandırıyor. Vatandaşın parası yok, evini tamir ettiremiyor. Yetkililere yazıyoruz ama kimse duymuyor."
Turistler kaçıyor
Dünyada eşi benzeri az bulunan mozaiklerle yapılmış ikonaları görmek için gelen turistler, müzenin sağ yanındaki çöple dolup taşmış konteynerlerin görüntüsüyle ayrıca şoke oluyor. Tarihi çeşmenin yanındaki konteynerden çıkan çöp kokusu, müzeye giren turisti de, otelde kalanları da rahatsız ediyor. Esnaf, çöp kokusu yüzünden turistlerin, müzenin önündeki kafelerde oturmadığı gibi, alışveriş yapmadan otobüse binip gittiğini anlatıyor.
Altın bir güldü
Khora Manastırı Kilisesi ya da fetihten sonraki adıyla Kariye Camii, Bizans sanatının başyapıtlarından biridir. Kariye, mimarisi, mozaikleri ve freskleriyle Bizans medeniyetinin en son açtırdığı "altın bir gül" olarak nitelendirilir. 6. yüzyılda Konstantin surlarının hemen dışında bir manastır kompleksi olarak inşa edilen yapının bugün sadece İsa'ya adanmış olan kilisesi ayakta. Kariye mozaik ve freskleri, Bizans resim sanatının son dönemine ait (14. yy) en güzel örneklerdir. Dış nartekste İsa'nın hayatı, iç nartekste ise Meryem'in hayatı ile ilgili sahneler yer alır. Apsiste görülen Diriliş (Anastasis) sahnesi bir şaheserdir.
Gülersoy'un eli değmişti
2003'te hayatını kaybeden eski TURİNG Genel Müdürü Çelik Gülersoy, 1972'den sonra Kariye'de, Türkiye'nin ilk "tarihi çevre düzenlemeleri"ni başlattı. Müze ve bahçesi onarıldı, özel evler bağış olarak restore edildi. Kuveyt Savaşı'nın yol açtığı turizm krizi nedeniyle TURİNG mülklerini satarak, mahalleden ayrıldı.