Hafta sonunda 'Bal tutan parmak yalar' başlıklı yazımla Kardemir'deki ilginç bir uygulamayı dile getirmiştim. Peki ne demiştim? Kardemir 'ray' projesi için finansman ihtiyacını karşılamak için SPK' dan alınan bir izinle gazetelere duyurular yapılmış. Bu duyurularda, finansmanın teminatı için, hisselerini rehin eden ortaklara 'öncelikli alım' için üretimin yüzde 50'sinin ayrılacağı ve ortaklar arasında farklı fiyat uygulaması yapılmayacağı belirtilmiş olmasına rağmen, halka açık hisseleri toplayan ve yönetimde ağırlıklı temsil hakkı elde eden Yolbulanlar Grubu, Çağ Çelik Kamil Güleç ve Yücel Grubu , bu yöntemle yüzde 50'lik öncelikli alımın tamamını ve geri kalan yüzde 50'nin de önemli bölümünü satın alıyor.
Geri kalan ancak yüzde 25-30 gibi bölümün ise yüksek fiyatla peşin ödeme yapmalarına rağmen malı ancak 3-4 ay sonra alabildiğini, böylelikle daha ucuz fiyatla alan öncelikli grubu da finanse ettiğini, bunun rekabet kanununa göre ayırımcı fiyat ve miktar uygulaması olarak rekabet ihlali olabileceğini, ayrıca küçük yatırımcıların bu yöntemle kar mahrumiyetine uğrayabileceğini belirtmiştim.
Kardemir ne diyor?
Bunun üzerine Kardemir Genel Müdürü Dr. Osman Kılavuz ve Genel Müdür Yardımcısı Cahit Göçer imzalı bir açıklama aldım. Açıklamada özetle şöyle deniliyor. Ray projesinin finansmanının sağlanabilmesinde gerekli teminat için hisselerini rehin edecek ortaklara yüzde 50 öncelikle alım hakkı tanınacağını ilişkin gazete duyuruları yapılmış ve SPK'dan gerekli izin alınmıştır. Uygulamamızda farklı fiyat uygulanmamış , sipariş tarihindeki fiyatlar geçerli olmuştur. Mal teslimine ilişkin esaslar da ortaklara duyurulmuştur. Ray projesi uygulaması tüm ortaklarımıza açık olmuş ve yararlanma konusunda hiçbir kişiye ayrıcalık tanınmamıştır.
Kardemir yönetimi böyle diyor. Bu açıklama ile Kardemir yönetimi benim yazdıklarımdan farklı bir şey söylemiyor. Halka açık hisselerden önemli bölümünü ele geçirerek yönetimde ağırlıklı üç grubun varlığını inkar etmiyor. SPK izninin ve gazete ilanları ile ilgili duyuruların varlığını zaten ben yazmıştım. Yazımda vurguladığım önceliksiz firmaların geç teslim alması nedeniyle uğradığı finansman kayıpları ile rekabete zorlanması konusuna cevap verilmemiş.
Cevapsız kalan bir başka konu ise, Yönetim Kurulu fiyat listesini değiştirme yetkisine sahip. Yazdığım gibi 467 USD fiyatla mal alacak firmanın siparişi tamamlanmadan fiyatı düşürüp, öncelikli firmalardan yeni sipariş kaydına başlıyor. Böylelikle 467 dolar ödeyip malını almadan, öncelikli firmalar için fiyatlar 435 dolara düşürülüp malları teslim ediliyor. Fiyatın düşme eğiliminde olduğu süreçte bu uygulama önceliksiz firmalar için büyük risk taşıyor. Fiyat uygulamalarına bakılırsa, 5 haziranda 487 dolar, 19 haziranda 476 dolar, 19 temmuzda 430 dolar ve 2 ağustosta 435 dolar olduğu görülüyor.
487 dolar yatıran alıcı malını alamıyor, ondan çok sonra 430 dolar ödeyen öncelikli alıcı malı hemen alıyor. Rekabet bunun neresinde?
Sanayici ne durumda?
Hükümet tarafından 1 YTL bedel ile işçilere satılan Kardemir hisseleri üç grup tarafından toplanıyor. Bu grupların temsilcileri Kardemir yönetiminde ağırlıklı söz sahibi olunca Karabük'teki yerel sanayiciler baltalanmaya başlanıyor . Oysa bu sanayicilerin ayakta kalması bu tesisin uzun vadeli menfaatleri ve rekabet açısından çok daha önemli. Yerel sanayici yeterli mal alamadığı için iddialara göre, iki yol seçiyor. Ya ithalatla ihtiyacını karşılıyor, ya da öncelikli gruba açıktan ödeme yaparak onların kontenjanını kullanmak zorunda bırakılıyor. Çelik kütük ithalinde yüksek vergiler olduğu için ithalat ancak dahilde işleme rejimi çerçevesinde ihracat yapabilen firmaların başvurduğu bir yol. İç piyasaya mamul satanlar ithalat yapamıyor.
Yazım üzerine sadece Kardemir'den değil, Kardemir'den mal alan onlarca firmadan da yazımı teyid eden bilgiler bana ulaşıyor.
Önceliksiz alıcılar ile, öncelikli alıcılar arasında öncelikliler lehine rekabet ihlal ediliyor. Küçük yatırımcının korunması açısından SPK'nın bu uygulamayı gözden geçirmesi gerekir. Nedense, Öncelikli alıcıların alım yapacağı dönemde fiyatlar düşüyor. Bu bir tesadüf mü?
Prof. Dr. Aydın AYAYDIN