Küresel ısınma, hava kirliliği ve iklim değişikliğinin felaket habercisi sonuçlarını her geçen gün arttırdığı bir ortamda Kyoto Protokolü resmen uygulamaya geçmiş durumda... 169 ülkenin imzaladığı protokolü en son Türkiye imzaladı. ABD, Avustralya, Kazakistan ve Hırvatistan ise imzalamasına rağmen, ulusal meclislerinde onaylatmadıkları için kendileri açısından henüz yürürlüğe koymadı. Çin ve Hindistan, protokolün taraf olma sürecini tamamladı ancak bu iki ülke de, 2012’ye kadar sera gazı emisyonunu azaltmak zorunda değil. Türkiye açısından ise protokole imza atmak, en az 20 milyar dolarlık yatırım anlamına geliyor.
Kyoto Protokolü, çeşitli mekanizmaları devreye sokarak 2012 yılına kadar Sera Gazları (SG) salımında indirimler yaptırmayı öngörüyor (Taraf ülkeler emisyon miktarını 1990 yılına göre %5.2 düşürmekle yükümlüdürler). Protokolde üç ana mekanizma var. Temiz kalkınma mekanizması, emisyon ticareti ve ortak uygulama mekanizması...
Emisyon ticareti ya da ’karbon ticareti’ bu mekanizmalardan birisi. Yeni bir kavram ve ülkemizde de henüz fazla bilinmiyor. Halbuki en kısa sürede iyi öğrenilmesi gereken bir konu. İtalya’da yapılan son G-8 zirvesinde ise bu oranın %2 gibi oranlara çekilmesi kabul edilmişti. Çözüm, ya emisyon miktarları düşürülecek, ya karbon emisyonu kotası alınacak veya da gelişmekte olan ülkelerde ’temiz enerji’ yatırımlarına geçilecek.
Enerji uzmanı İsmail Hoca’nın kaleme aldığı yazıyı olabildiğince özetlemek istedik. Niçin bu yazı?
İstanbul’da 13-14 Ağustos tarihleri arasında Ceylan İnternational Otel’de ’Uluslararası Karbon Piyasaları Arenası İklim Değişikliğinin Ayak İzi; Karbon Ekonomisi’ adlı bir etkinlik düzenleniyor. Karbon piyasalarının etkin oyun ve oyun kurucuları da toplantıya davet edildi. Toplantıya gerek destek olmak gerekse katılım anlamında sosyal çevresel sorumluluk duygusuna sahip büyük grupların ve finans dünyasının da katılması bekleniyor. Bu toplantı, aralık ayında Kopenhag’da iklim ve çevre ile ilgili uluslararası toplantıya ön stratejilerin oluşması açısından önemli sayılıyor.
Karbon emisyonunda ülkemizde kárlı çıkan yenilenebilir enerji kaynakları gruplarının yanında TÜPRAŞ, PETKİM gibi petrol ve türevlerini üreten gruplarımız ve fueloil ve kömür kullanan TEAŞ ve özel termik santraller ise piyasanın aktif olarak devreye girişinden itibaren salınım miktarlarını sınırlara çekebilmek için gerek yatırım, gerekse HES, RES gibi kaynaklardan ciddi rakamlar ödeyerek faaliyetlerine devam etmek gibi bir yol ayrımına gireceklerdir.
Türkiye’de durum
TÜİK, ’Sera Gazı Emisyon Envanteri’ne göre Türkiye’de toplam sera gazı emisyonu, 1990 yılındaki 170.1 milyon ton karbondioksit eşdeğerinden, 2005 yılında 312.4 milyon ton karbondioksit eşdeğerine yükseldi. Türkiye’nin, BM’ye sunduğu ’1. Ulusal İklim Değişikliği Raporu’na göre; Türkiye, 1990’da 140 milyon, 2004’te ise 242 milyon ton karbondioksit gazını (CO2) atmosfere salmış durumda... Kişi başına düşen karbondioksit gazı (C02) emisyon miktarı ise yaklaşık rakamlarla AB ülkelerinde 7.5 ton, dünya ortalaması 4 ton iken, Türkiye’de ise 3.6 ton olarak gerçekleşiyor. Karbon salınımı dünya ortalamasına yakın olan ülkemizde emisyonun hızla arttığı gözleniyor. Emisyonun düşük olması karbon ticareti yapmak ve döviz kazanmak imkánı sunuyor. Ayrıca temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarına (örneğin rüzgár, hidrolik, güneş enerjisi) yapılacak yatırımlar karbon ticareti açısından büyük kazanç sağlıyor.