Kamuoyunda 'Kentsel Dönüşüm Yasası' olarak bilinen 'Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesini Öngören Kanun Tasarısı'nın geçtiğimiz günlerde TBMM'de kabul edilmesi 'Kapalıçarşı Restorasyon Projesi'nin önünü açtı. Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, Kapalıçarşı hakkında tüm merak edilenleri, 'Kapalıçarşı Projesi'nde gelinen son noktayı bir basın toplantısı ile kamuoyuna aktardı. Kapalıçarşı ve çatısı basın mensuplarıyla birlikte gezilerek, tarihi çarşının sorunları yerinde değerlendirildi.
Başkan Demir, Eminönü’nün Fatih’e bağlanmasıyla müdahale ettikleri Kapalıçarşı’da, yönetim, altyapı, ısıtma, enerji, su, doğalgaz gibi birçok konuda problemlerin yaşandığı kötü bir manzarayla karşılaştıklarını anlatarak, şöyle konuştu:
"2009’da Kapalıçarşı, acil restorasyon kapsamına alınmış ve İl Özel İdaresi ve Fatih Belediyesi bütçesinden 14 milyon TL ayrılarak, rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri çıkarılmıştır. Proje kapsamında yalnızca Kapalıçarşı değil, çevrede bulunan hanlar, sokaklar da düzenlenecek. Danışma kurulumuzda her biri alanlarında ülkemizin önde gelen isimlerinden oluşan 18 kişi bulunuyor. Kapalıçarşı ve çevresinin restorasyon çalışmalarının toplam maliyetinin yaklaşık 200 milyon TL olması öngörülüyor.
Fatih Belediyesi olarak, 2009’dan beri uğraşarak bu aşamaya kadar sorunsuz getirdiğimiz Kapalıçarşı Restorasyon Projesi, ne yazık ki, Kapalıçarşı’nın karar alma yetkisi ve yaptırım gücü olan bir yönetimi olmaması nedeniyle tıkanmıştı. İşte bu noktada, kamuoyunda 'Kentsel Dönüşüm Yasası' olarak bilinen 'Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesini Öngören Kanun Tasarısı'nın 16 Mayıs’ta Meclisten geçmesi imdadımıza yetişmiştir. Tasarının 15. Maddesi, Kapalıçarşı gibi sorunlu tescilli eserler için karar alma konusunda belediyeleri yönetim kurulu oluşturulması konusunda yetkilendirmiştir. Bu yasa, işleyişi hızlandıracağı gibi, olası depremin zararlarını en aza indirecek ve tarihi-kültürel değerlerimizin yarınlara sorunsuz aktarımını sağlayacaktır" dedi.
Kapalıçarşı’nın çatısına beton dökülmüş
Basın toplantısı sonrası medya mensupları ile birlikte Kapalıçarşı’nın çatısına çıkan ve burada sorunları yerinde gösteren Mustafa Demir, “Tarihi çarşının çatısına bir bakın, berbat bir halde, insan hem utanıyor hem üzülüyor. Su depoları, klimalar, antenler her yeri kaplamış, kiremitler kırık dökük hatta bazı yerlerde kiremit bile yok. Her yağmurda çarşıyı su basıyor ve tarihi çarşı sürekli yıpranıyor. 'Afet Yasası' sayesinde bir yönetim kurulu oluşturuyoruz; proje ise Anıtlar Kurulu’nda onay bekliyor. Yönetim kurulu oluşturup, onay da çıkınca, 2013 yılında çalışmalara başlayabileceğiz; önümüzde bir engel kalmadı” dedi.
Başkan Demir, yapılacak çalışmalarla Kapalıçarşı’nın mevcut durumunun ortaya çıkarılacağını belirterek, “İlk defa çarşının röntgeni alındı. Çatılardan başlamak suretiyle, taşıyıcı sistemleri ve zemini içinde barındıran kapsamlı bir çalışma yapılıyor. Bu sayede Kapalıçarşı aynı zamanda nüfus cüzdanına kavuşacak” dedi. Kapalıçarşı’nın çatısının büyük bir sorun olduğunu ifade eden Demir, “Çatı akması, Kapalıçarşı’yı çürütüyor. 1980 ihtilalinden sonra kubbeler, beton dökülmek suretiyle çatı haline dönüştürülmüş ve kiremitle kapatılmaya çalışılmış. Kurşun kubbelerin yerinde kiremit çatılar var şu anda; kırık dökük, hiç bakılmamış. Ayrıca çatılarda su depolarından, antenlerden, klimaların dış ünitelerinden geçilmiyor. Buraya mutlaka müdahale edeceğiz” dedi.
Kapalıçarşı için danışmanlık veren kurul şu isimlerden oluşuyor:
Prof. Dr. İlber ORTAYLI
Prof. Dr. Mehmet OCAKÇI
Dr. Sinan GENİM
Prof. Dr. Kutgün EYÜPGİLLER
Betül MARDİN
Dr. Hayri Fehmi YILMAZ
Mustafa ARMAĞAN
Prof. Dr. Sadettin ÖKTEN
Dr. Mehmet GENÇ
Doç.Dr. Yücel UĞURLU
Yrd. Doç. Dr. Halil ONUR
Dr. Murat TUNCAY
Cem ERİŞ
Prof. Dr. Ahmet Emre BİLGİLİ
Hasan FIRAT
İbrahim ÖZEKİNCİ
Serhan SARIPINAR
Mergül KOTİL
Proje konusu ve alanı
'Kapalıçarşı 1.Etap Yenileme Alanı Yenileme Avan ve Uygulama Projeleri' ile, Kapalıçarşı ve çevresinin tarihsel, sosyal, konumsal ve yapısal özelliklerinden kaynaklanan potansiyelleri düşünülerek, çevresiyle birlikte değerlendirilmesi ve kentsel kalitenin arttırılması yoluyla yenileme amacına yönelik olarak çalışma yapılması hedefleniyor.
Kapalıçarşı ve Çevresi Yenileme Alanı (Beyazıt-Molla Fenari- Taya Hatun Mahalleleri), 26.11.2007 tarih 12897 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilmiş ve 25.12.2007 tarih 26737 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Taban alanı yaklaşık 39 bin metrekare olan yapı içerisinde 66 cadde ve sokak, 3 bin 600 dükkân bulunuyor. Ayrıca çevresinde Kapalıçarşı ile bağlantılı 38 han yer alıyor (hanlar bölgesi ile birlikte yaklaşık taban alanı 45 bin 610 metrekare).
5 etaplı proje
Söz konusu yenileme alanına ait proje ve uygulama çalışmalarına hızlı bir şekilde başlayıp sonuçlandırılması, düzenli kentleşmenin sağlanması açısından Kapalıçarşı yenileme alanı, 5 etap halinde projelendiriliyor. 3 ayrı etapta ise proje çalışmaları devam ediyor. Kapalıçarşı ve Çevresi Yenileme Alanı tamamının yaklaşık yüzölçümü ise 110 bin 868 metrekare olup, avan projelerin hazırlanması ile tüm alanı kapsayan uygulama, statik, elektrik, makine, kentsel tasarım ve altyapı projelerinin hazırlanması ve zemin etüd çalışmalarının yapılması konularını kapsıyor.
Hanlar ve çevre düzenlemesi de yapılacak
Kapalıçarşı 3. Etap ve 4. Etap Yenileme Alanı toplam yüzölçümü 10 bin 888 metrekare. Proje alanında yer alan han yapılarının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlatılmış ve onay almak üzere Yenileme Kurulu’na sunulmuş durumda. 3. etap içerisinde 8 han ve toplam 634 adet dükkân yer alıyor. Bu hanlar, Bodrum Han, Alipaşa Han, Yarım Taş Han, Camili Han Ve Çevresi, Lütfullah Han Ve Çevresi, Güllekeş Han, Sarnıçlı Han, Saray Han’dır. 4. Etap Yenileme Alanı’nda ise 9 han ve 444 adet dükkân yer alıyor. Bunlar; Astarcı Han, Ağa Han, Küçük Safran Han, Büyük Safran Han, Cebeci Han, İç Cebeci Han, Çukur Han, Mercan Han ve Perdahçı Han’dır.
Kapalıçarşı etrafında yer alan hanlara fonksiyon verilirken fiziki durumları, plan şemaları, ulaşım koşulları vb kriterler göz önünde tutulmuş. Buna göre alanda genel olarak geleneksel ticaret, el sanatları imalat ve satışı, butik dükkânlar, kafe, restoran ve konaklama fonksiyonları yer almış. Kapalıçarşı’nın verimli ve etkin yönetimini sağlamak, muhatap bulmak ve işleri disiplin altına alabilmek için kanuni bazda bir yönetim planı hazırlanarak, Bayındırlık Bakanlığı’na sunulmuş ve onay alınmış. Hazırlanacak olan yönetim planı ile alan içerisinde yer alan tüm işletmeler, ilgili kurumların izni ile değişiklik ve onarım yapabilecek. İşletmeler, avlu, cadde, sokak gibi ortak alanlara ait temizlik, ısıtma benzeri giderlere katılacak. Ayrıca yönetim planında belirlenen şekliyle tüm yapılara ait ısıtma, soğutma, güvenlik sistemi gibi konularda oluşturulacak genel prensiplere katılmak durumunda olacaklar.