İzmir yıllardır hayalini kurduğu 'fuarlar kenti' olma yolundaki çalışmalarının sonucuna çok yaklaştı. Expo 2015'e ev sahipliği yapmak için, Uluslararası Sergiler Bürosu'na (BIE) 3 Mayıs 2006'da resmi başvuruda bulunan İzmir, iki yıldır devam eden tanıtım ve lobi çalışmalarının son haftasına geldi.
BIE üyesi ülkelere İzmir'in adaylığına destek almak amacıyla yapılan ziyaretler sona ererken, Dışişleri yetkilileri ve İzmir temsilcileri, son haftayı Paris'te yapacakları temaslarla değerlendirecekler.
142 ülke katılacak
Paris'te BIE delegeleriyle görüşmeyi sürdürecek heyetler, aynı zamanda oylamaya Paris, Brüksel ya da Londra büyükelçileri aracılığıyla katılacak ülkelerin oylarını alabilmek için, bu ülkelerin temsilcileriyle de son ana kadar görüşmeler yapmayı sürdürecekler. Oylamaya, BIE'ye önceki gün üye olan Gürcistan ve Sudan'ın da aralarında bulunduğu 142 ülke katılacak.
BIE prosedürüne göre, BIE merkezine niyet mektubunu sunan ve gelir düzeyine göre 800 avro ile 4 bin avro arasında değişen aidatını yatıran ülke, hem otomatik olarak üye oluyor, hem de oy hakkı kazanıyor.
Kaynaklar, prosedürün kolay olması nedeniyle, bugün 142 olan oy verecek ülke sayısının, son kararın verileceği 31 Mart Pazartesi gününe kadar artabileceğini belirtiyorlar. Türkiye, çeşitli heyetler aracılığıyla söz konusu 142 ülkeden 113'üne ziyaret gerçekleştirdi ve İzmir için destek istedi.
Dışişleri Bakanlığı'nda genel müdür ya da müsteşar yardımcısı düzeyinde katılımın olduğu 11 ayrı heyetin dış temaslarda görev yaptığı, son bir yıl içinde temasların çok yoğunlaştığı, 'aynı anda sekiz farklı heyetin yurtdışında olduğu günlerin yaşandığı' kaydedildi. Aralıksız süren ziyaretlerde zaman zaman Türk heyetinin başında bakanlar da yer aldı.
İzmir mi, Milano mu?
Devlet Bakanı Mehmet Aydın'ın, BIE'nin önemli üyelerinden Çin'e yaptığı ziyaret, bu anlamda yapılan son ve en önemli ziyaret olarak kabul ediliyor. Söz konusu 11 ayrı heyetin de gittikleri her ülkede üst düzey temaslarda bulundukları ve "son derece itibarla karşılandıkları" belirtildi.
Paris'te 31 Mart Pazartesi günü BIE Genel Kurulu'nda yapılacak oylama, Expo 2015'in 'İzmir'de mi yoksa Milano'da mı?" yapılacağı sorusuna yanıt verecek. 31 Mart 2008'de yapılacak genel kurulda, İzmir rakibi Milano'dan bir fazla oy alırsa Expo'yu düzenleme hakkını kazanacak. Bu nedenle BIE üyesi ülkelerin oylarını alabilmek için lobi faaliyetleri büyük önem taşıyor.
Oylamayı değerlendiren İzmir ve Ankara'daki yetkililer, İzmir'in bu oylamada ipi önde göğüsleyeceği konusunda umutlu olduklarını dile getiriyorlar. Edinilen bilgiye göre, sözlü ya da yazılı olarak oyunu İzmir'e vereceğini teyit eden ülke sayısı 40'a yaklaşırken, kalan ülkelerin hangi adaya oy verecekleri son gün netlik kazanacak.
İzmir'e DNA kulesi yapılabilir
Fransa'ya Eyfel Kulesi'ni, İngiltere'ye Kristal Sarayı'nı kazandıran Expo'nun İzmir'e hediyesinin ise 'DNA' şeklinde bir izleme kulesi, arkeoloji enstitüsü, medeniyetler müzesi olması bekleniyor. Henüz İzmir'in simge yapısının ne olacağına karar verilmedi. İzmir için ise 40 milyon ziyaretçi bekleniyor. Expo yarışını İzmir'in kazanması durumunda şehre 2015'e kadar 15-20 milyar dolarlık yatırım yapılması gerekecek. Yap-işlet-devret modeliyle yapılması planlanan yatırımlar için yabancılar sıraya girdi bile.
'Tıp buluşu açıklanabilir'
105 ülkenin katılacağı Expo 2015'in yapılacağı alan, İzmir Fuarı'nın 10 katı büyüklüğünde bir yüzölçümüne, 370 hektara yayılacak. Fuar alanında yapılacak Expo gölünün büyüklüğü ise 12 hektar olacak.
Dünyanın kültür, tarih ve eğitim olimpiyatları olarak geçen Expo, 1851'de Lond-ra'yla başladı. İlk hesap makinesi, telgraf, telefon gibi buluşların tanıtıldığı Expo, gelişmek için yeterli enerjisi olmasına rağmen ancak finansman sıkıntısı çeken şehirler için sıçrama tahtası niteliğinde. Expo'nun yapıldığı şehirler adeta yeniden inşa ediliyor. Expo için, '10 olimpiyat kadar getiri sağlayacak bir organizasyon' deniliyor.
İzmir'in tema olarak seçtiği 'Herkes için sağlık' Expo tarihinde ilk kez kullanılacak. İzmir'in seçtiği sağlık teması tıptaki son teknolojik gelişmeler, genetik bilimindeki ilerlemeler, dünyada her yıl milyonlarca kişinin ölümüne yol açan HIV-AIDS, kanser, kalp hastalıkları, e-tıp, organ naklinin yönetimi gibi konular ele alınacak.
2015'e kadar kanser aşısı bulunursa bu ilk kez İzmir'de tanıtılabilir. Tıpta büyük bir buluş gerçekleşirse Expo 2015'te dünyaya sergilenebilir.
Paris'e Eyfel'i kazandırdı
Bugüne kadar yapılan Expo'lar, yapıldıkları şehre pek çok yenilik kazandırdı. Paris'in sembolü Eyfel Kulesi 1889 Paris Expo'su için yapılmıştı. Tema 'Fransız Devrimi'nin 100. yıldönümü'ydü. 35 ülke katıldı ve 32 milyon ziyaretçisi oldu.
1851'de dünyanın bu ilk Expo'su için Londra'da Kristal Sarayı yapıldı. Expo'ya 25 ülke katıldı ve 6 milyon kişi gezdi.
1958'de Brüksel'e Atomium yapıldı. Teması, 'Daha yaşanılabilir bir dünya için dünyanın değerlendirilmesi'ydi. 42 ülke katıldı ve ziyaretçi sayısı 41 milyondu.
1992'de Sevilla'daki Expo'nun teması 'Keşif çağı' idi. Şehre büyük bir küre yerleştirildi. 112 ülkeden 41 milyon ziyaretçisi oldu.
2005'te Japonya'nın Aichi şehrinde yapılan son Expo'nun teması 'Doğanın bilgeliği' idi. 155 ülke katıldı. Aichi'de Expo gerçekleştirilmeden önce havaalanı yokmuş. 5.5 milyar dolara, Expo sayesinde yapılmış. Şimdi dünyanın dört bir yanından Aichi'ye seferler var. Expo boyunca günde ortalama 119 bin 187 ziyaretçi gelmiş. 48 devlet başkanı, 195 bakan ziyaret etmiş. 22 milyon ziyaretçi geldi.
İnsanlık telefon, daktilo ve dikiş makinesiyle ilk kez 1876 yılında Philadelphia'da düzenlenen Expo'da tanıştı.
İlk TV Expo'da görüldü
Elektriğin insanlığın hizmetine girmesi için atılan en önemli adımlardan biri olan sokak aydınlatılmasında kullanılması projesi de ilk kez 1893 Chicago Expo'sunda tanıtıldı.
Televizyon ise ilk kez 1939 ve 1940 yıllarında 'Geleceğin dünyası' temasıyla düzenlenen New York Expo'sunda tanıtılmıştı.
Kadınların dünyasını değiştiren naylon çorap da ilk kez New York Expo'sunda sergilenmişti.
Hannover 2000 Expo'sunun en çarpıcı pavyonlarından biri yıkıldığı zaman arkasında hiçbir moloz bırakmayacak geri dönüşümlü kâğıtlardan yapılan evlerdi.
Expo beş yılda bir yapılıyor
Expo, 1851 yılından 2005 Japonya Aichi Expo'suna kadar Paris, Viyana, New York, San Fransisco, Brüksel, Chicago, Sevilla, Lizbon, Hannover gibi çok sayıda kentte 55 kez düzenlendi. Expo'lar üretilen ürünlerden çok, ülkelerin kültürel, sanatsal, teknolojik olarak sahip oldukları toplumsal değerlerin sergilendiği dünya fuarları olarak tanımlanıyor. 156 yıllık geçmişi olan Expo'ların temeli 1851 yılında Londra Uluslararası Sergisi ile atıldı. Expo, Türkiye dahil olmak üzere 140 ülkenin üyesi olduğu büyük bir örgüt. Expo Uluslararası Sergiler Bürosu (BİE) tarafından düzenlenen Expo ismi 'Exposition'un kısaltması. Uluslararası sergi ve evrensel sergiyi anlatan Expo'lar uluslararası platformda World Fair, yani 'Dünya Fuarı' olarak adlandırılıyor. Sergilerde, farklı ülkelerin çok çeşitli ürünleri bir araya getiriliyor. Fuarın amacı ise bu ürünlerin pazarlanmasından çok temsil ettikleri ülkelerin kültür, tarih ve sahip oldukları varlıkların ortaya konmasıyla öne çıkıyor. Beş yılda bir düzenlenen Expo'lar en az üç, en çok altı ay süreyle açık kalıyor.