Bakü - Tiflis - Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı Proje Direktörlüğü, kaplumbağalardan foklara, kuşlardan bitkilere kadar Çevresel Yatırım Programı (ÇYP) çerçevesinde 1 milyon 460 bin dolar bütçeli 6 ayrı proje uyguladı.
1776 kilometrelik boru hattının Türkiye'den geçen 1076 kilometrelik bölümünde çevrenin etkilenmemesi için çevresel yatırımlar, projeler hayata geçirildi. Bu amaçla hazırlanan ÇYP kapsamındaki projeler, 4'üncüsü 16- 17 Kasım 2005 tarihlerinde yapılan çalıştayda da ele alındı. Uygulayıcı ortakların da bir araya geldiği toplantıda, çevre dernekleri, üniversiteler ve uluslararası doğa örgütlerinin ortaklığıyla yürütülen projelerin tamamlanmak üzere olduğu kaydedilip, elde edilen başarılı sonuçlar raporlarıyla anlatıldı. Petrolün Türkiye'deki son noktası olan Adana'nın Ceyhan İlçesi'ndeki Haydar Aliyev Deniz Terminali'ne mayıs ayında ulaşması beklenen BTC hattındaki yatırım projeleri şöyle:
Kaplumbağalar uydudan izleniyor
Deniz Kaplumbağalarının Keşfi Projesi: Ekolojik Araştırmalar Derneği ile ortak yapılan bu projenin bütçesi 250 bin dolar. Küresel tehlike altındaki Yeşil Deniz Kaplumbağası'nın (Chelonia Mydas) yuvası bulunan Haydar Aliyev Deniz Terminali'nin bulunduğu Sugözü kıyılarının önemi ele alınıyor. 3- 4 kilometrelik sahilde 213 yuva bulundu. 4 dişi kaplumbağaya uydu verici yerleştirilip, yumurta bıraktıktan sonraki hareketleri gözlendi. Yuvaların yüzde 40'nın tilki ve yabani köpeklerin saldırısından etkilendiği görüldü. Hayvanların kazmalarını önlemek için yuvaların yarısına ızgaralar konulup, saldırıların etkisi yüzde 10'un altına indirildi. Sugözü'nde yumurtadan yeni çıkan 11 bin 155 kaplumbağa başarıyla denize ulaştı. Bölge halkına deniz kaplumbağalarıyla ilgili bilgiler verildi.
Foklara üreme kolaylığı
Akdeniz Foku Araştırmaları Projesi: 135 bin dolar bütçeli bu proje Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü uygulayıcı ortaklığıyla yürütülüyor. İskenderun Körfezi'ndeki Akdeniz foklarının durumunu incelemeyi amaçlıyor. Körfez bölgesinde 3 fok bulundu. Fokların yiyecek balık ve rahatsız edilmeyecekleri mağara bulmada sorun yaşadıkları belirlendi. İnsanlar tarafından rahatsız edilmemeleri ve rahat ortamda üremelerini sağlamak amacıyla mağaraların girişlerine bariyerler yerleştirildi.
Kuşlar da düşünüldü
Huş Tavuğu Yaşam Alanı Araştırmaları Projesi: Avrasya tavuk türleri arasında olan, dünyada toplam popülasyonunun 10- 100 bin arasında olduğu tahmin edilen Huş Tavuğu'yla ilgili projenin bütçesi 300 bin dolar. Doğa Derneği Birdlife International ve Royal Society for the Pretection of Birds (RSPB) tarafından ortaklaşa yürütülen çalışmalarda, iğne yapraklı ağaçların bulunduğu yüksek rakımlı ormanlarda Huş Tavuğu'na zarar vermemek için boru hattında çeşitli düzenlemeler yapıldı.
BTC Hattı'ndaki Türkiye'nin Önemli Kuş Alanları Projesi: 225 bin dolar bütçeli bu proje de Doğa Derneği, Birdlife International ve RSPB tarafından yürütülüyor. Önemli kuş alanları, dünyadaki pek çok ülke ve AB tarafından koruma öncelikleri olarak kabul ediliyor. Altı yeni önemli kuş alanı bulunmasının yanı sıra, proje ayrıca üç Kuş Grubu'nun (Sivas, Erzurum ve Kars'ta) kurulmasını teşvik etti, devleti önemli kuş alanlarının önemi hakkında bilinçlendirdi. Önemli kuş alanları envanteri güncellendi, bilgisayar ortamına aktarıldı. Bu alanların korunmasına yönelik yasal altyapı hazırlandı.
21 yeni özel bitki alanı
BTC Hattı'ndaki Türkiye'nin Önemli Bitki Alanları Projesi: İstanbul Üniversitesi Botanik Fakültesi ve Ecza Bitkileri Bölümü ile yürütülen, 200 bin dolar bütçeli projede, önemli bitki alanları, göze çarpan botanik öneme sahip yerlerin tanımlanmasında uluslararası kabul görmüş kriterleri kullanıyor. 3 bin tanesi endemik (yöreye özgü) olan 9 bin tür ile Türkiye olağanüstü zengin bir floraya sahip. Proje, 21 yeni özel bitki alanı tanımladı. 5 bin bitki örneği toplandı ve 6 yeni tür keşfedildi. Proje bir dizi yayın hazırlamayı planlıyor. Bu yayınlar arasında, özel bitki alanları hakkında broşür, bilimsel yazılar, el kitabı, takvim ve boru hattının en çok tehdit altında olan 50 türü hakkında broşür yer alıyor. Boru hattı bölgelerine özgü 10 bitki türü posterlere basılmak üzere resmedildi. Her yerleşim bölgesi, kendine ait bitkiyi sembolü olarak tanıtması için teşvik edilecek.
Aşağı Kafkas Ormanları Boşluk Analizi Projesi: TEMA Vakfı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Çevre ve Orman Bakanlığı Biyolojik Çeşitliliği Gözlemleme Birimi ortaklığıyla yürütülüyor. 350 bin dolar bütçeli projede, nadir görülen türler ele alınıyor. Koruma alanları içinde olmayan, korunmaya gereksinimi bulunan yaşam alanları ve türler tanımlanmaya çalışılıyor. Bölgenin biyolojik çeşitliliğinin yüzde 90'ınını içeren 21 alan keşfedildi. Uygun koruma yaklaşımları geliştirildi, bazı yerlerde çevresel açıdan sürdürülebilir girişim projeleri geliştirildi.