Rusya ve satıcı firma 'kârdan zarar'a razı edildi ve doğalgazda yaklaşık 15 dolar indirim sağlandı.
Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın temelinin atılmasıyla 'yıldızlaşan' BOTAŞ ve Enerji Bakanlığı, Rusya'yla ve Rusya'dan yılda 8 milyar metreküp doğalgaz getiren Turusgaz'la yaptığı pazarlıklarda doğalgaz fiyatında 1000 metreküp başına ortalama 15 dolar indirim sağladı.
İran doğalgazının fiyatının da yüzde 10 azalması bekleniyor. İndirimlerle doğalgazın metreküp fiyatının yaklaşık 45 bin lira düşmesi hedefleniyor. Öte yandan, kışa hazırlanan tüketiciye olumlu yansıyacak bu gelişmeler iki önemli başarısızlığın da itirafı anlamına geliyor. Bunların ilki, Türkiye, Turusgaz'a yaklaşık 10 yıldır haksız yere fazla para ödüyordu. İkincisi ise Rusya ve İran'dan pahalı doğalgaz alıyordu.
Turusgaz kârdan zarar edecek
BOTAŞ, ikinci indirimi Rus doğalgazını Türkiye'ye satarken sınırda 1000 metreküp doğalgaza 10 dolar ekleyen Turusgaz'dan sağladı. Turusgaz ortaklarından Rus Gazprom, büyük ortak BOTAŞ'ın ısrarıyla, 10 doların 4 dolara indirilmesini kabul etti. Karar gelecek hafta yapılacak Turusgaz genel kurulunda kesinleşecek. İndirim gerçekleşirse, doğalgazın maliyetini önemli ölçüde etkileyen 10 doların hiçbir dayanağının olmadığını ortaya çıkacak.
10 Aralık 1996 yılında imzalanan anlaşmayla Türkiye'den BOTAŞ ve GAMA, Rusya'dan Gazprom, Turusgaz adlı bir şirket kurdu. Daha önce yılda 6 milyar metreküp doğalgaz alınan Rusya'dan 8 milyar metreküp daha gaz alınması, ancak bunun Turusgaz aracılığıyla Türkiye'ye getirilmesi kararlaştırıldı. Turusgaz da aldığı doğalgazı, normal fiyata 12 dolar ekleyerek satmaya başladı. 1000 metreküp doğalgaz fiyatına eklenen bu rakam kapasitenin maksimuma çıkmasıyla 10 dolara düştü. Turusgaz'ın gelecek haftaki genel kurulunda 10 dolar 4 dolara düşürülecek.
Yüzde 9 inebiliyormuş
Türkiye, Rusya ile pazarlıklarda iki önemli avantaj daha elde etti. Bunlardan biri 2003 yılında alınacak doğalgaz miktarının 4 milyar metreküpten 2 milyar metreküpe inmesi oldu. Bu sayede Türkiye arz fazlasını gidererek 'Al ya da öde' yükümlülüğüne düşmekten kurtulmuş olacak.
İkinci önemli gelişme de Rusya'nın 114 dolar olan doğalgazın 1000 metreküpünün fiyatını yüzde 9 azaltmayı kabul etmesi oldu. Bu da 1000 metreküpte 11 dolar indirim demek. Böylece, Rusya'dan bir yılda alınan 14 milyar metreküp doğalgaz fiyatı yüzde 9 azalacak. Buna Turusgaz'ın yapacağı 6 dolarlık indirim de eklenince iki kanaldan giren doğalgazda ortalama indirim 15 dolara ulaşacak. Rusya'nın bu indirimi rahatlıkla yapabilmesi de, Türkiye'nin 1984 yılından beri doğalgazı pahalı aldığı eleştirilerini haklı çıkardı.
Sıra İran'ın iskontosunda
Rusya'dan indirim elde eden BOTAŞ, yarın da İran Ulusal Doğalgaz Şirketi (NIGC) heyetiyle masaya oturacak. Haziran'da İran doğalgazının vanasını kapatan BOTAŞ, 'Ya indirim yapın ya da gazın kalitesini değiştirin' diyecek. İran'ın altı aydır gazın kalitesini değiştiremediğini bilen BOTAŞ, bu mesajla İran doğalgazının yüzde 10 ucuzlamasını bekliyor. BOTAŞ'la NIGC arasındaki anlaşmaya göre, İran doğalgazın eksik her özelliği için yüzde 5 indirim yapmak zorunda.
Fiyata yansıtılacak
Rusya'nın yüzde 9, İran'ın yüzde 10 ve Turusgaz'ın 6 dolarlık indirimi, doğalgaz fiyatının yüzde 12 düşmesine neden olacak. BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Bildacı her indirimi satış fiyatına yansıtacaklarını, belediyelerin de bu indirimleri yansıtma konusunda güvence verdiğini açıkladı. Ortalama yüzde 12'lik indirimle doğalgazın metreküp fiyatının 45 bin lira düşmesi hedefleniyor. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna da, ekimden sonra doğalgazın en az yüzde 10 ucuzlayacağını söyledi.