Dünya enerji piyasalarında son dönemin üzerinde en çok senaryo üretilen konularından biri Kuzey Irak’tan Türkiye’ye uzanacak yeni boru hatları. Hürriyet'in haberine göre, Irak’tan daha fazla petrol ve gaz Türkiye’ye akacak, ancak hangi hatlar aracılığıyla gelecek, herkes bu sorunun cevabını bekliyor. Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (KRG) tamamlanmak üzere olan bir doğalgaz boru hattının rotasını değiştirerek, Türkiye sınırındaki Fişhabur ölçüm istasyonuna doğru çevirdi. İşte bu boru hattının günlük 300 bin varil petrol taşıma kapasiteli yeni bir ham petrol boru hattına çevrileceği ve eylül ayına kadar tamamlanmış olacağı belirtiliyor.
İlk hedef mevcut hat
Ankara’daki yetkililer “ihtiyatlı” yaklaşım içinde. Bir yanda Erbil ile Bağdat arasındaki dengeyi bozmamaya yönelik kaygılar, bir yanda da ucuz ve erişimi kolay Kuzey Irak enerji kaynakları var. Enerji Bakanlığı yetkilileri, ilk hedeflerinin mevcut Irak-Türkiye Boru Hattı’nın kullanılmayan kapasitesini de devreye almak olduğunu söylüyor. Yeni boru hatları ise daha orta vadeli bir hedef. Iraq Oil Report ise Patrick Osgood imzalı haberinde günlük 300 bin varil ham petrol taşıyabilecek inşa halindeki yeni boru hattının fotoğraflarını yayınlayarak, “Bu yeni altyapı Irak’taki ekonomik ve siyasi güç dengelerini değiştirecek” notu düştü.
Üç belirleyici nokta
Osgood imzalı haberde KRG Doğal Kaynaklar Bakanlığı yetkililerine dayandırılarak, yeni hattın Irak Petrol Bakanlığı’nın ölçüm istasyonu Fişhabur’a bağlanmasının öngörüldüğü kaydediliyor. Ancak hattın nihai varış noktasının KRG’nin Bağdat’la ödemeler konusunda sürdürdüğü müzakereler, petrol politikasındaki hakları ve üretim paylaşım anlaşmalarından elde edeceği gelire bağlı olduğu belirtiliyor. Merkezi hükümet, KRG’nin uluslararası petrol şirketleriyle yaptığı kontratların yasadışı olduğunu ve petrol anlaşmaları konusundaki tek yetkili mercinin kendileri olduğunu savunuyor. Bu nedenle bölgedeki şirketlere yapılan ödemeler hem aksıyor hem de öngörülen miktarın altında kalıyor.
Kürt yönetimi 2 model önerdi
Agresif üretim hedefleri koyan Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (KRG) Doğal Kaynaklar Bakanlığı tamamen kendi bölgelerinde olan yeni boru hatları istiyor. Burada ise şu modeller öne çıkıyor: 1) Yeni boru hattı Bağdat’ın kontrolündeki Irak-Türkiye Boru Hattı’nın ölçüm merkezine bağlanabilir, 2) Fişhabur’u da geçerek Türkiye sınırına kadar uzanabilir. Türkiye’nin ihraç edilen ham petrol için bir hesap açılmasını önerdiği ve KRG’nin buradan yüzde 17 pay almasını teklif ettiği kaydediliyor.
2012’den bu yana
İnşa halindeki yeni boru hattı Khurmala’dan başlıyor. Boru hattının nihai noktasının ise Irak Petrol Bakanlığı’nın ölçüm istasyonunun yakınındaki Norveçli DNO’ya ait bir işleme tesisi olacağı tahmin ediliyor. KRG Parlamentosu’nun boru hattı ihracatına yönelik hazırladığı yeni yasal çerçevede, bölgenin bağımsız petrol ve doğalgaz ihracatına hakkı olduğu vurgulanıyor. Bağdat ise bu iddiaya karşı çıkıyor. Bağdat ile istediği çerçeve konusunda bir türlü uzlaşma sağlayamayan
KRG ise 2012 yılının başından bu yana Türkiye ile kapsamlı bir enerji anlaşmasına yönelik müzakereleri sürdürüyor. Ancak Türkiye son dönemde Bağdat’ın onayı olmadan hareket etmek istemediğine dair mesajlar da veriyor.
1.6 milyon varil mevcut kapasite
Bugün Kerkük-Yumurtalık arasında Ceyhan terminaline gelen birbirine paralel iki ham petrol ihraç boru hattı bulunuyor. 46 inç ve 40 inç çaplarında olan bu iki hattın toplam maksimum kapasitesi yılda 70 milyon ton veya günlük 1.6 milyon varil seviyesinde, ancak bu iki hattan biri uzun süreden beri çalışmıyor. Çalışan boru hattından ise ortalama 300 bin ila 500 bin varil petrol akıyor. Kerkük’ten Ceyhan’a gelen ikinci hat onarılıp, yeniden devreye alınırsa günlük 0.9 milyon varil kapasitesi olabilir.
Kamyon ihracatı tam gaz
IHS Enerji Analisti Sıddık Bakır tarafından yayınlanan bilgi notunda, Türk yetkililerin Chevron ve Gazprom Neft gibi Rus firmalarla petrol ile gaz aramak ve yeni boru hatlarının finansmanını sağlamak üzere görüşmeler sürdürdüğü ifade ediliyor. İnşa edilen yeni boru hattına da değinilen bilgi notunda, “Türk sınırına 20 kilometre yaklaşan hattın, Türkiye tarafında bir hatta bağlanarak Kürt petrolünü direkt olarak Ceyhan’a ihraç edip etmeyeceğini göreceğiz” deniliyor. Şu an kamyonlarla sürdürülen ihracatın ise bu şekilde haziran sonuna kadar günlük 60 bin varil seviyesine ulaşacağı belirtiliyor.