İstanbul Kayabaşı Bölgesi için 'Konut Tasarımı' Mimari Fikir Proje Yarışması jürisi yazılı bir açıklama yaparak, Mimarlar Odası'nın yarışmayla ilgili çekincelerinin geçersiz olduğunu, yarışma sürecinin devam ettiğini; ancak yarışmacıların Oda'nın açıklamasından olumsuz etkilenmiş olabileceği düşüncesiyle sürenin uzatılmasına karar verildiğini duyurdu. Mimarlar Odası, 31 Mart 2009'da bir açıklama yaparak, yarışmanın iptal edilmesi gerektiğini savunmuştu.
Jüri tarafından yapılan duyuru şöyle:
"TMMOB Mimarlar Odası’nın 31.03.2009 tarihli basın açıklaması, 7 Nisan 2009 tarihli ‘Jüri Olağanüstü Toplantısı’nda görüşülmüş ve aşağıdaki değerlendirmeler yapılmıştır:
Öncelikle, TOKİ tarafından açılan bu ilk yarışmayı gerçekleştirme görevini üstlenmiş olan jürimiz, konut ve mimarlık alanında uzman araştırmacılar/tasarımcılar olarak sürecin sağlıklı olarak tamamlanması için çalışmalarını titizlikle sürdürmektedir. Ayrıca, Mimarlar Odası basın açıklamasında sözü edilen “…TOKİ ile ortak bir yarışma ve ödüllendirme sisteminin kurumsallaşması…” konusundaki çalışmayı yapan değerli meslektaşlarımıza da jürimiz fiilen destek vermektedir.
Mimarlar Odası basın açıklamasının yarışmanın 42’inci gününde yapılması, bu ve bundan sonra açılacak yarışmalar için olumsuz bir süreç başlatma tehlikesi taşımaktadır. Herhangi bir yarışma sürecinin tamamlanmasına yakın bir sürede “ya Odamız müdahale ederse” endişesini oluşturmak yarışmacılar ve camiamız için büyük haksızlık olacaktır.
Fikir projeleri yarışmalarında, Yarışma Yönetmeliğinin 18’nci maddesi uyarınca, ilgili meslek Odasından jüri üyesi talebinde bulunma gerekliliği olmadığı halde, ilgili basın açıklamasında da belirtildiği gibi TOKİ Mimarlar Odası’ndan jüri üyesi istemiş, ancak Oda üye önermemiştir. Buna rağmen, Oda basın açıklamasının 2(e) maddesinde; “(TOKİ) Mimarlar Odası’ndan jüri talebinde bulunmamıştır” şeklinde kendi içinde çelişkili bir ifade yer almaktadır. İdarenin isteğine rağmen, bu durum meslek Odamızın jüriye katkı koymasını engellemiştir. Hatta basın açıklamasının 1’inci maddesinde belirtildiği gibi, TOKİ’nin yarışma sürecinin başlangıcında önerdiği ‘tip proje’ kavramı, jüri çalışmasının doğal sonucu olarak değiştirilmiş, jüri üyesi önermemiş olan Oda’nın sürece dahil olmasına olanak kalmamıştır.
Fikir yarışmaları ile mimarlık yarışmaları arasında, yönetmeliklerde ifadesini bulan farklılık anlayışını jüri, toplantılarının başından beri değerlendirmiş, fikir projelerinde istenecek belgeler ilgili Yönetmelikte ‘gereğine uygun’ duruma getirilecek şekilde Jüri yetkisine bırakılmıştır. Bu bağlamda Basın Açıklaması 2(a) maddesi son satırında, sözü edilen yarışmalar yönetmeliği 7’nci maddesinden belki sehven; “Bu yarışmalar, daha sonra açılacak başka bir yarışmaya veya uygulamaya yönelik plan, proje çalışmalarına hazırlık niteliğinde olabilir” şeklinde yazılmıştır. Ancak cümlenin doğrusu “…hazırlık niteliğinde de olabilir” şeklindedir. Bu yarışmada da jürinin gerekli gördüğü her ölçekte fikir araştırması ve sonuçları beklenmektedir. Bu konuda oturmuş bir pratik geleneği yoktur. Örneğin Mimarlar Odası’nın temsiliyeti ile açılan son “Sarıkamış Harekatı Anma Alanları Fikir Yarışması”nda değişik ölçeklerde tasarım istenmiş ve detaylara kadar inilmiştir. Burada Yarışma Yönetmeliğinin 13/ 7b maddesi ile, yine aynı Yönetmeliğin 18’inci maddesi yeteri kadar açıklayıcıdır.
Jürimizin tüm üyeleri bir taraftan TOKİ tarafından açılan bu ilk yarışmayı mesleğimiz için en uygun şekilde kurgulandırırken, diğer taraftan mesleğimizin genel geçer kuralları ile meslek etiğine ve mesleğimizin telif haklarına sahip çıkmaktadır. Mimarlar Odası duyurusunun 3(a) maddesinde yarışma şartnamesi referans verilirken (yarışma şartnamesi madde 19) sanırız yine sehven 19’uncu maddenin birinci ve son paragraflarının yazılması Oda duyurusunu hazırlayanlar tarafından unutulmuştur. Bu durum metnin anlamının kamuoyuna yanlış sunulmasına ve Jüriye haksız suçlamalarda bulunulmasına neden olmaktadır. Yarışma şartnamesi 19’uncu maddesi aşağıda verilmektedir:
“Yarışmanın sonuçlanmasından sonra TOKİ yarışmada ödül kazanan projelerin tümünü veya bir kısmını İstanbul Kayabaşı Toplu Konut Alanında istediği takdirde uygulayabilir. Bu durumda proje müellifi / müellifleri ile “avan ve kesin proje temini” ne yönelik sözleşme imzalanır. Sözleşmede yapılarla ilgili mimarlık ve mühendislik projeleri ile yerleşim planları elde edilir. Proje hizmet bedeli “Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Mimarlık ve Mühendislik Hizmetleri Şartnamesi” uyarınca o yılki ücret tarifesi üzerinden, karşılıklı görüşülerek belirlenir. TOKİ bu projelerin uygulama projelerini yaptırıp yaptırmamakta veya başka alanlarda uygulamakta serbesttir.
Ödül alan projelere ait her türlü fikri haklar da, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümleri uygulanacaktır.”
Yukarıdaki maddeye göre seçilen projelerin tümü veya bir kısmı ile avan ve kesin proje sözleşmeleri yapılacak ve bunlar telif hakları yasasına uygun olarak korunacaktır. Bu ve diğer yarışmalar ile diğer mimari hizmetlerin verilmesinde Mimarlar Odası’nın, mimarlarımızın her zaman yanında olması gerektiğine biz de inanıyoruz.
6. Kayabaşı Bölgesi; İstanbul Valiliği tarafından “toplu konut alanı” olarak ilan edilmiş, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında gelişme konut alanı lejandında bulunan ve 13.02.2008 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli Nazım, 1/1000 ölçekli Uygulama Planları olan bir alandır. Bu alanın arazi analizleri ile birlikte, hazır planlı bir alan olması nedeniyle ve aynı zamanda planın uygulanabilirliğini irdelemek amacıyla, yarışmacılara örnek alan olarak verilmesi uygun bulunmuştur. Bir fikir projesi yarışması olan bu yarışmanın; “doğal, ekolojik duyarlı çevreler, enerji duyarlı çevreler, engelsiz çevreler vb.” (Yarışma Şartnamesi madde 1.2) yaratılması için bölgenin topografyası ve planda önerilen yapılaşma yoğunlukları ile test edilmesine yardımcı olacak önemli bir katkı yapması amaçlanmaktadır. Bunun ötesinde Oda’nın önerdiği “Kayabaşı bölgesinin doğal, çevre ve ekolojik değerlerinin korunarak kente nasıl kazandırılabileceği yönünde bir fikir yarışması” konusu konut alanlarının tasarımından çok çevre ağırlıklı yararlı bir planlama çalışması olabilir. Ancak çok farklı disiplinleri içerecek olan bu konu yarışmanın kapsamı dışında kalmaktadır.
Mimarlar Odası’nın basın açıklaması sonunda sunulan son değerlendirmeler hakkında Jürimiz şöyle düşünmektedir:
Mimarlar Odası basın açıklamasının 1’nci maddesinde, sanki mimari proje yarışması değil, yukarıda da belirtildiği gibi daha çok bir “planlama yarışması” beklentisi öne çıkmaktadır.
2’nci maddede öne sürülen sorular jürinin çalışma bağlamının dışındadır.
3’üncü madde ise yukarıda 1’nci ve 6’ncı maddeleri kapsayan görüşlerimizde belirttiğimiz gibi, Oda duyurusunu hazırlayan meslektaşlarımızın konuları ve Yarışma Yönetmeliğini eksik yorumlamalarına dayanılarak yazılmıştır.
İlgili konularda yıllardır ciddi emek vermiş araştırmacı, uygulamacı ve yöneticilerden oluşan Jürimiz, Mimarlar Odamızın yarışmayla ilgili çekincelerinin geçerli olmadığını düşünmekte ve yarışma sürecinin devam ettiğini kamuoyuna ve yarışmacılara duyurmaktadır.
Ancak Mimarlar Odası basın açıklamasından bugüne kadar geçen süre zarfında, yarışmacıların olumsuz yönde etkilenerek çalışmalarını yavaşlatmış olabilecekleri düşüncesiyle, Jürimiz yarışma takviminde aşağıdaki değişiklikleri yaparak süre uzatımına karar vermiştir.
Yeni yarışma takvimi:
Proje son teslim tarihi: 12 Mayıs 2009 Salı, Saat 19:00
Ayrıca yarışmacılar 12 Mayıs 2009 Salı günü, en geç saat 19:00’da teslim edilmek ve kargo teslim tutanağındaki tarih ve zaman aynı gün ve saat olmak üzere kargo ile de projelerini gönderebilirler. Kargo teslimden itibaren iki gün içinde raportörlüğe ulaşmamış projeler yarışma dışı kalacaktır.
Jüri değerlendirme başlama tarihi: 20 Mayıs 2009, Çarşamba
Yarışma sonucu ilan tarihi: 26 Mayıs 2009, Salı
Sergi ve Kolokyum tarihi daha sonra duyurulacaktır".