Bundan yaklaşık 20 yıl önce Galleria alışveriş merkezi açıldığında çok ses getirmişti. Ne de olsa sadece İstanbul’un değil, Türkiye’nin ilk alışveriş merkeziydi. Herkes Galleria’nın iş yapıp yapamayacağını konuşuyordu. Galleria’nın çok iyi iş yapmasının ardından İstanbul’da ardı ardına alışveriş merkezleri açıldı ve alışveriş merkezleri sayısı bugün 40'ı aştı. Beş yıl içinde İstanbul’da bir o kadar daha alışveriş merkezi açılacak.
Peki İstanbul’da bu kadar alışveriş merkezi açılması doğru mu? Hiç düşündünüz mü, Avrupa metropollerinde bile niye bu kadar alışveriş merkezi yok ve olanlar niye şehrin dışında?
Öncelikle Avrupa’da şehirlerin tarihi dokusunu bozmamak ve trafik yoğunluğunu artırmamak için şehrin göbeğinde alışveriş merkezi inşaatına yasalar izin vermiyor. Alışveriş merkezlerinin şehrin kaç kilometre dışında olacağı yasalarla belirlenmiş. Bir diğer neden ise Avrupa’da şehir merkezinde alışveriş merkezi inşaatı yapılabilecek büyüklükte boş arsa bulmak imkânsız.
Alışveriş merkezi inşaatı için yeterli kaynak ve arsa bulunsa dahi, civarda bu yatırımdan olumsuz etkilenecek başka alışveriş merkezleri varsa yeni alışveriş merkezi projesine onay verilmiyor. Alışveriş merkezlerinin birbirlerine belli mesafede olması şart. Yani Avrupa ve Amerika’da alışveriş merkezi açmak öyle kolay değil. Belli kurallar ve kriterler her yatırımcı için geçerli.
Ülkemizde ise maalesef kaynak ve arsa bulan her yatırımcı, alışveriş merkezi açabiliyor. Artık iş o kadar çığırından çıktı ki, Nişantaşı ve İstiklal Caddesi gibi tarihi alışveriş caddelerinde bile alışveriş merkezi projeleri var. Paris’in Champ Elysees’sinde devasa büyüklükte bir alışveriş merkezi düşünebiliyor musunuz? Veya Londra’da Oxford caddesinde. Ya bu adamlar şehir planlamacılığından anlamıyorlar ya da biz birçok alanda olduğu gibi üçüncü dünya ülkesi zihniyetiyle hareket edip, şehrin dokusunu tahrip etmeye devam ediyoruz. Alışveriş caddelerinde alışveriş merkezi açılmasına yetkili merciler hangi akla hizmetle bu kadar kolay onay veriyorlar çok merak ediyorum doğrusu. Bu, çok ciddi bir durum; hükümetin gerekirse bu konuda yetkili kurullar oluşturması gerek.
Alışveriş merkezleri projelerinde bundan böyle medeni ülkelerin uyguladığı prosedür uygulanmalı, yoksa çok yakında İstanbul bir alışveriş merkezi çöplüğüne dönecek ve her semtte, semt pazarı gibi bir alışveriş merkezi olacak. Bu kadar çok alışveriş merkezini ayakta tutabilecek satın alım gücü İstanbullularda maalesef yok. Alışveriş merkezleri bu hızla ve plansızca açılmaya devam ederse birçoğunun kapanması kaçınılmaz olacak ve hem yatırımcıya hem de perakendecilere yazık olacak.