Türkiye'de ithalat, ihracat ve iç satışlarla cirosu 2007'de 2 milyar dolara yaklaşan vinç sektörü, 2008 sonunda yüzde 25 küçüldü. Geçen yıllarda hızlı bir büyüme ivmesi kazanmasına rağmen 1 yıl içinde 1.5 milyar dolarlık cirolara gerileyen sektör, toplamda yarattığı 5 bin kişilik istihdamın yüzde 15'ini de son 1 yılda kaybetti. Vinç sektörünün hızla gerilemesinin ardındaki başlıca sebepler, satışlarda yüzde 1'den 18'e çıkan KDV oranı, azalan yatırımlar, altyapı çalışmaları ve inşaat sektöründeki durgunluk oldu.
Makine Sanayi Sektörel Dernekleri Platformu İcra Kurulu Başkanı Kutlu
Karavelioğlu, küresel kriz nedeniyle kan kaybetmekte olan vinç
sektörüne bir an önce destek verilmesi gerektiğini söyledi. İş Makinaları
Distüribütörleri ve İmalatçıları Birliği (İMDER) Genel Sekreteri Faruk
Aksoy ise, "İç pazarda satışlarının 2009'da yüzde 10 daralması
öngörülüyor. Çünkü yatırımlarda düşüş var. Pazardaki daralma vergi oranlarında
düşüşle aşılabilir. KDV yüzde 18'e çıkınca işler değişti"
dedi.
Konya'da kriz toplantısı
Türkiye'de 2004 öncesine kadar tanesi 250-300 bin euro olan kule vinçlerden
yılda sadece 50-60 adet satılırken, altyapı, inşaat sektöründeki hareketlilik ve
yeni yatırımlarla 2007'de bu rakam 300 adet seviyelerine kadar çıktı. Küresel
kriz ile birlikte hızla kan kaybetmeye başlayan vinç sektörü, krizin etkilerine
karşı alınması gereken önlemleri Konya'da gerçekleştirilen zirve toplantısında
ele aldı. Zirveye, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürü Mesut
Gülcüler, İMDER Genel Sekreteri Faruk Aksoy, Makine
Sanayi Sektörel Dernekleri Platformu İcra Kurulu Başkanı Kutlu
Karavelioğlu başta olmak üzere sektörü temsil eden sanayici ve
işadamları katıldı. Zirvede, krizden çıkış yolları başta olmak üzere sektörde
yeni yapılanma konuları tartışıldı.
Sektör hızla kan
kaybediyor
Kutlu Karavelioğlu, Türkiye vinç sektöründe 250 firmanın faaliyet gösterdiğini ve 5 bin kişinin istihdam edildiğini kaydetti. Karavelioğlu, kule vinç, mobil vinç ve gezer vinç olmak üzere üç grupta toplanan sektörün yüzde 25'ini temsil eden 43 mobil vinç üreticisi ve 20 gezer vinç üreticisinin Konya'da faaliyet gösterdiğini belirtti. Ankara ve İstanbul başta olmak üzere Türkiye'nin birçok ilinde çeşitli boyutlarda vinç üretimi bulunduğunu ifade eden Karavelioğlu, 2007 sonu itibarıyla tüm vinç sektörünün ticaret hacminin yaklaşık 2 milyar dolar olduğunu söyledi. Karavelioğlu, kriz nedeniyle kan kaybetmekte olan sektöre destek verilmesi gerektiğini vurguladı.
İstihdamda yüzde 15'lik düşüş
İMDER Genel Sekreteri Faruk Aksoy da vinç imalatında
sıkıntılı bir dönem yaşandığını belirterek, 2007'den bu yana imalat oranlarının
sürekli düştüğünü dile getirdi. İmalattaki bu düşüşte, global kriz, inşaat
sektöründe yaşanan durgunluk ve leasing'deki KDV oranın yüzde 1'den 18'e
çıkmasının etkili olduğunu kaydeden Aksoy, şöyle devam etti: "Herbiri 250-300
bin eurodan satılan kule vinç sektörünün yıllık cirosu yaklaşık 70 milyon euroya
ulaştı. Şu anda Türkiye genelinde kule vinç satan firma sayısı 15, ülkemizdeki
kule vinç parkı ise yaklaşık 4 bin adet. Kule vinçlerinde Ankara'da önemli
üreticiler mevcut ama işler düşüyor. İkinci elde kule vinç ithalatı 10 yaşa
kadar serbest. Mobil vinçte ise pazar yüzde 80 imalat, yüzde 20 ithalata dayalı.
Yılda bin 400 adetlik üretim var. Fabrika vinçlerinin de yüzde 90'ı ülkemizde
üretiliyor. Sektörde bu yıl yaklaşık yüzde 15'lik bir istihdam gerilemesi var.
Vince talep artınca tam organize olmayan birçok firma işe girmişti. Kriz bunları
eliyor. Ancak kriz derinleşmeden önlemler alınmalı. Geçen yıl sektörde toplam 53
milyon dolar ihracat yapıldı, bu yıl 65 milyon dolar hedef konuldu. 2009'da ise
bu daha da artacak. İthalat 2007'de 318 milyon dolarken bu yıl 350 milyon dolara
çıkacak."
İç pazarda yüzde 10'luk daralma
Vinç sektörünün ABD, Küba, Avrupa, K.Afrika, Ortadoğu'ya ihracatı bulunduğunu
kaydeden Aksoy, "İç pazarda satışlarının 2009'da yüzde 10 daralması öngörülüyor.
Çünkü yatırımlarda düşüş var. Pazardaki daralma vergi oranlarında düşüşle
aşılabilir. KDV yüzde 18'e çıkınca işler değişti" dedi. Geçen yıl yatırıma dönük
yoğun bir yıl yaşadıklarının altını çizen Aksoy özellikle toplu konut ve
belediye projelerinin yatırımını daha düşük kapasiteli vinçlere yönlendirdiğini
de sözlerine ekledi. Aksoy, vinç piyasasının Avrupa ve ABD'de çok gelişmiş
olduğunu, inşaatçıların vinç parkurlarından kiralama yoluna gittikleri kaydetti.
Aksoy "Vinç ihtiyacı olanlar artık bizde de satınalma yerine kiralama yöntemine
başvuruyorlar. Ancak bu pazarın halen yüzde 5-10'u civarında" bilgisini
verdi.
Operatör eğitimi için 1 milyon YTL'lik
bütçe
Konya'da gerçekleştirilen zirvede, Avrupa İş
Makinaları Komitesi (CECE) ve Avrupa İş Makinaları Distribütörleri
Konfederasyonu (ECED) tarafından vinç sektör komitesinin kurulması yönünde
tavsiyeler onaylandı. Katılan 100'ün üzerinde vinç firması bu komiteye katılmak
istediğini belirtti. Sektördeki sıkıntılara çözümün ilk adımı olarak ortak bir
komite ile hem teknik eleman hem de operatör eğitimi verilmeye başlanacağı ve bu
iş için 1 milyon YTL'lik bir bütçe oluşturulduğu açıklandı. Vinç sektörünün en
büyük sorunlarından birisi kule vinçleri kullanacak operatör eksikliği. Yetişmiş
eleman eksikliği olan sektörde bir kule vinç operatörünün maaşı 2 bin 500 ile 5
bin YTL arasında değişiyor.