Yıllık ve çeyrek dönemlerde kurumsal araştırma ve raporlara imza atarak Türkiye gayrimenkul sektörüne önemli katkılarda bulunan GYODER, Türkiye ve dünyadaki gayrimenkul sektörüne ilişkin veri ve öngörüleri 'Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 1. Çeyrek 2010'da yeniden bir araya getirdi. GYODER’in gayrimenkul sektörü için kapsamlı bir veritabanı oluşturmak amacıyla Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri’nden Dr. Can Fuat Gürlesel’e hazırlattığı raporda, sekiz çeyrek boyunca küçülen Türkiye inşaat sektörünün 2010 yılının ilk üç aylık döneminde yüzde 8 oranında büyüdüğü ifade edildi.
Raporda ayrıca, ekonomik kriz sonrası gerek dünyada gerekse Türkiye’de dibe ulaşan, 2009 yılının son çeyrek döneminde ise yeniden büyüme işaretleri alınan gayrimenkul sektörünün 2010 yılının ilk çeyrek döneminde yeterli büyüme hızına ulaşmadığı belirtildi. Raporda, gelişmiş ülkelerin tamamına yakın bölümünde önemli ekonomik büyümelerin gerçekleştiği, Türkiye ekonomisinin ise yüzde 11,7’lik bir büyüme sergilediği bu dönemde özellikle ABD ve Avrupa Birliği ülkelerindeki inşaat ve gayrimenkul sektöründe toparlanmanın zayıf olduğu bilgisine yer verildi.
Konut piyasası arzı ve satışları zayıfladı, AVM yatırımları canlandı!
Raporda yer alan sonuçlar, Türkiye inşaat sektöründe yaşanan büyümenin genel ekonomik büyümenin altında kaldığını da gösterdi. Dolayısıyla son sekiz çeyrek dönemdeki kayıpların çok azının telafi edilebildiği, yeni konut başlangıçlarının, konut arzının ve satışlarının performans bakımından zayıfladığına dikkat çekildi. Konut kredi talebinin ve kullanımının ise göreceli olarak daha hızlı bir büyüme içinde olduğunun ifade edildiği rapora göre, ticari gayrimenkuller alt pazarındaki ertelenen yatırımlarda göreceli bir canlanma yaşandı ve kullanıcı talebinde yeniden genişleme eğilimine geçildi.
Alışveriş merkezi (AVM) yatırımlarının canlandığına da yer verilen raporda, A sınıfı ofislerdeki boşluk oranlarının ilk kez gerilediği ifade edildi. Raporda yer alan sonuçlara göre otel yatırımları cazibesini korurken, lojistik alan yatırımları ve talebinde durgunluk 2010 yılının ilk üç ayında da devam etti. Bunların yanı sıra, inşaat ve gayrimenkul sektöründe kredi kullanımının durağanlaştığını da gösteren raporda, yabancılara gayrimenkul satışının sürdüğü ancak gayrimenkul sektörüne yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının daraldığı belirtildi.
Tanes: Büyüme
sevindirici, ancak kayıpların çok azını telafi
edebilmiştirGYODER Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Tanes, raporda yer alan sonuçları şöyle değerlendirdi:
“2010 yılı ilk çeyrek döneminde hem Türkiye ekonomisinde hem de gelişmiş ekonomilerde yaşanan büyüme moral kaynağı olmuştur. Özellikle Türkiye ekonomisinin yüzde 11,7 oranında büyüme göstermesi ekonomik güveni ve beklentileri artırmıştır. Bununla birlikte özellikle Avrupa ekonomileri kaynaklı yeni riskler nedeni ile dünya genelinde ekonomik iyileşmenin yavaşlayacağı kaygıları da artmaktadır. Nitekim ABD ve AB’de inşaat, konut ve gayrimenkul sektörü faaliyetlerinde dip sonrası yeniden bir durağanlaşma ve bazı faaliyetlerde gerilemeler görülmektedir. Türkiye’de ise sekiz çeyrek sonrası inşaat sektörünün ilk kez pozitif değerlere geçerek yüzde 8 büyümesi sevindiricidir. Ancak sektördeki bu büyüme henüz geçen iki yıl boyunca yaşanan kayıpların çok azını telafi edebilmiştir.”
2010 yılının ilk çeyreğinde yeni konut yapı ruhsatları ve konut satışları verilerinin genel ekonomik büyümenin altında kaldığına da dikkat çeken Tanes, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Konut fiyatları ve kiralarında genel bir durağanlık, konut kredileri kullanımında ise artan bir talep ve canlanma yaşanmaktadır. Ters yönlü gerçekleşen bu hareket kredi kullanımının konut satışlarına eş zamanlı yansımaması ve geride bırakılan büyük krizin yansıyan etkilerinden kaynaklanmaktadır. İktisadi faaliyetlerdeki hareketlenme ve büyüme ticari gayrimenkul piyasasının da yeniden canlanmasına katkı sağlamaktadır. Perakende harcamalarındaki artış ile ertelenen AVM yatırımları tekrar hız kazanmakta, ofis kullanıcılarının talebi de çoğalmaktadır. Çalışmamızda yer alan veriler ve onların ortaya koyduğu eğilimler 2010 yılının ikinci yarısında Türkiye ekonomisinin krizden etkilenen diğer birçok dünya ülkesine göre göreceli olarak hızlı büyümesini sürdüreceğini ve bunun da gayrimenkul sektörünü hem arz hem de talep yönünden destekleyeceğini göstermektedir.”
Raporda öne çıkan göstergeler
* ABD ekonomisi yüzde 2,5 büyürken, Euro Bölgesinde büyüme yüzde 0,5’te kaldı.
* Bileşik Öncü Göstergeler ekonomik iyileşmede yavaşlama gösteriyor.
* ABD ve AB’de beklenti ve güven endekslerinde iyileşme yavaşladı.
* ABD’de inşaat harcamaları daraldı. Konut fiyatlarında sınırlı artış yaşandı.
* Avrupa Euro bölgesinde inşaat sektörü faaliyetleri yüzde 10 daraldı.
* ABD’de ticari gayrimenkul fiyatları endeksi 108’den 111’e yükseldi.
* Türkiye ekonomisi yüzde 11,7 büyüdü.
* Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faizleri yüzde 6,5’te tuttu.
* Alınan konut yapı ruhsatları sayısı 132.520 ile gerileme gösterdi.
* Konut kredileri stoku ilk çeyrekte 2,4 milyar TL, ikinci çeyrekte 3,9 milyar TL arttı.
* İlk çeyrekte 95.571 adet yeni konut kredisi kullanıldı.
* Konut kredisi aylık faiz oranı ortalama 0,97 ile yüzde 1’in altında.
* Konut satışları 85.857 adet ile son dokuz çeyrek dönemin en düşüğü oldu.
* Açılan 5 AVM ile birlikte toplam AVM sayısı 221’e, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü ise 5.46 milyon m2’ye ulaştı (İkinci çeyrek sonunda).
* Hane halkı tüketim harcamaları yüzde 9,9 büyüdü.
* İstanbul ofis piyasasında MİA bölgesi A ve B tipi ofis boşluk oranları kriz sonrası ilk kez geriledi.
* Yeni ofis binası, sanayi binası ve lojistik binası alınan yapı ruhsatları m2 büyüklükleri önemli ölçüde geriledi.
* Yabancılara gayrimenkul satışı 566 milyon dolar oldu. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları 47 milyon dolara düştü.
* İnşaat sektörü sekiz çeyrek sonra ilk kez yüzde 8 büyüdü. Özel sektör inşaat harcamaları kuvvetli bir şekilde arttı.
* İnşaat sektöründeki büyümeye paralel olarak inşaat maliyetleri endeksi 5 puan sıçradı.