İmparatorluk Başkentinden Cumhuriyet'in Modern Kentine: Henri Prost'un İstanbul Planlaması (1936-1951)
İstanbul’a 1936 yılında davet edilen ve kentin Nazım Planı’nı
oluşturmakla görevli, dönemin önde gelen şehircilerinden Henri
Prost’un İstanbul planlamasına yönelik çalışmalarından oluşan sergi,
Fransız Mimarlık Enstitüsü XX. Yüzyıl Mimarlık Arşivleri’nden özgün belgeleri ve
dönemin fotoğraflarını içeriyor.
1936’dan 1951’e kadar onbeş yıllık bir
döneme yayılan Prost planlaması üzerine bugün de süren tartışmalara, Henri
Prost’un mesleki kariyerindeki az bilinen bir döneme ve İstanbul’un şehircilik
tarihine ışık tutan serginin küratörlüğünü, İstanbul’un kentsel dokusu ve
mimarisi üstüne çalışmalarıyla tanınan Pierre Pinon ve şehircilik tarihi,
kentsel tasarım ve kent mimarlığı çalışmalarıyla bilinen Cânâ Bilsel
yapıyor.
20. yüzyıl şehircilik tarihi için son derece önemli bir
planlamacı olan Prost, öğrenciliğinden itibaren tanıdığı ve çok etkilendiği
İstanbul’u ele alırken, bir yandan kentin özgün topografyası, dokusu ve mimari
anıtlarını korumayı, diğer yandan da çağdaş altyapılarla donatmayı hedeflemiş,
hijyen koşullarının sağlanması, ulaşımın rahatlatılması, rekreasyon alanlarının
düzenlenmesi, tarihi – kültürel açıdan önemli yapıların ortaya çıkarılması gibi
pek çok soruna birbiriyle uyumlu çözümler getirmeye çalışmıştır. Tarihi Yarımada
başta olmak üzere, Galata-Beyoğlu ve Eyüp bölgeleri için Prost’un geliştirdiği
önerilerin bir kısmı, uygulamaya konulmuş, bazıları ise rafa kaldırılmıştır.
Tarihi Yarımada ile Beyoğlu yakasını birbirine bağlayan ve Haliç üzerinden
köprüyle geçen metro hattı ya da Yenikapı’da deniz, metro ve kara ulaşımının
birbirine eklemlenmesi gibi bazı önerileri ise hâlâ güncelliğini
koruyor.