Avrupa kamuoyu kültür başkentlerini duymaya alışmış olduğundan Stockholm’ün ekolojik başkent seçilişi medyada ve kamuoyunda yeterince yankı yaratmadı. Oysa ekolojik başkentlik, hak ederek kazanılan bir unvan. Kültür başkenti unvanı gibi sırayla herkese dağıtılan bir mavi boncuk değil.
Günlük konuşma diliyle söylemek gerekirse, Stockholm ekolojik başkent ünvanını bileğinin hakkıyla kazandı. AB Komisyonu bir şehrin çevre dostu sayılabilmesi için ne gerekiyorsa Stockholm’de bulunduğunu saptadı. Ekolojik başkent seçiminde en önemli ölçü olarak atmosfere zararlı sera gazı salımının ne ölçüde azaltılmış olduğuna dikkat ediliyor.
Stockholm bu konuda çok başarılı ve dünyaya örnek gösteriliyor. 1990’dan bu yana fosil enerji kaynaklarını bırakıp adım adım yenilenebilir enerji kaynaklarına geçti.
Bu sayede sera gazı salımı Stockholm’de ülke ortalamasının yarısına düşürüldü. Stockholm’ün bu başarısı şu kıyaslama ile daha iyi anlaşılıyor: ABD ve Avustralya’da atmosfere sera gazı salımı kişi başına yılda ortalama 20 ton, oysa bu miktar Stockholm’de 4 ton.
Peki Stockholm’de bu nasıl başarıldı ?
Fosilden yenilenebilir kaynaklara
1990’lı yıllarda çevre kirliliğinin insan hayatını ciddi şekilde tehdit ettiği belli olmuştu.
"Sürdürülebilir yaşam" kavramı da bu yıllarda gündemimize girdi. Bütün devletler değilse de, hümanist politik geleneği olan ülkeler, sürdürülebilir yaşam için ne yapılması gerektiği üzerine kafa yormaya, o yıllardan itibaren önlemler almaya başladılar.
İsveç bu ülkelerin başında gelenlerinden biriydi. Fosil enerji kaynaklarından vazgeçilip yenilenebilir enerji kaynaklarına geçilmesine karar verildi. 2050 yılında da fosil enerji kaynakları tamamen bırakılacaktı.
Yeni yerleşim projeleri de sürdürülebilir yaşam anlayışına göre biçimlendi. Stockholm’ün Hammarby Sjöstad semti bu anlayış temelinde inşa edildi. Eskiden bakımsız bir sanayi bölgesi olan bu semt, şimdi bütün dünyadan meraklıların ziyaret ettiği her şeyiyle ekolojik bir mahalle. Bu mahallede ısınma ve aydınlanma için tamamen yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmakta.
Atıklardan enerji elde ediliyor
Hammarby Sjöstad’da yeraltına tüm atıkların yeniden dönüşümünü sağlayan bir altyapı sistemi kuruldu. Organik çöplerin, kağıt cinsi maddelerin ve dönüşüme elverişsiz çöplerin toplandığı bölümler oluşturuldu.
Bütün bu çalışmalarda estetiğe de dikkat edildi. Zaten Mälaren gölüyle Baltık denizini bağlayan kanalın bir yakasına kurulan bu modern mahalleye geniş pencereli, geniş balkonlu ve teraslı evleriyle tam bir Akdenizi havası verildi.
Binaların yanısıra yapay kanalların üstünden geçen küçük köprüler ve belirli noktalara yerleştirilen heykellerle çevre estetiğine de özen gösterildi.
O kadar ki evlerin önünde çöp kutusu yerine geçen silindir metal kutular bile ilk bakışta modern heykel hissi yaratabiliyor. Oysa kapakları farklı renkte olan bu silindir kutular çöplerin baştan itibaren ayrılmasına yarıyor ve günde iki kez hava basıncı sistemiyle yeraltındaki boru sistemine boşaltılıyor.
Organik çöpler gübre üretim merkezine gönderiliyor. Diğer çöpler de yakılarak imha ediliyor. Ama bu yakma aşamasında elde edilen enerji, merkezi ısıtma sisteminde kullanılıyor. Atık sıvılardan ise arıtma tesislerinde biyogaz elde ediliyor. Biyogaz evlerdeki ocaklarda ve belediye otobüslerinde kullanılıyor.
Çevreci yatırımlar ve ülke ekonomisi
Çöplerden yararlanma konusunda örnek gösterilecek bir başka semt de Högdalen. Hammarby Sjöstad ve Högdalen’deki gibi çevreci yatırımlarla Stockholm’ün sera gazı salımı ülke ortalamasının yarısına düşürüldü.
Avrupa’da ekolojik başkent projesi Stockholm gibi örneklerin özendirici olması için başlatıldı. Geçen yıl yarışmaya 30’un üzerinde şehir katıldı. Stockholm Avrupa’nın ilk ekolojik başkenti ünvanını kazanırken, 2011 için de Hamburg seçildi.
Stockholm örneği, çevreci yatırımların hiç de zor olmadığını, uzun vadede de ülke ekonomisi için daha faydalı olduğunu gösteriyor. Zaten insan sağlığı ve sürdürülebilir yaşam için başka çare de yok.