Müzelerde başlatılan sayımlar sırasında yeni skandallar ortaya çıkıyor. Kültür Bakanlığı müfettişleri, Aydın Afrodisias Müzesi'nde büyük bir hırsızlık olayı tespit etti.
İhbar üzerine harekete geçen müfettişler, Helenistik, Roma ve Osmanlı dönemine ait 141 adet altın sikkenin çalındığını belirledi. Paha biçilemeyen sikkeler için emniyet güçleri ve İnterpol devreye girdi. Altı ay önce Side Müzesi'nden sürgün olarak Afrodisias Müzesi'ne görevlendirilen arkeolog Yıldırım Turan'a teslim edilen sikkeler, geçtiğimiz hafta müfettişlerin yaptığı sayımda bulunamadı. Hemen açığa alınan Yıldırım Turan, ilk ifadesinde zimmetinde bulunan sikkelerin nerede olduğunu bilmediğini söyledi. Sikkeleri müzede göreve başladığı 2006 Ağustos'unda teslim alan Turan, eserlerin çalınmış olabileceğini belirtiyor.
Geçtiğimiz yıl Uşak Müzesi'nde Karun Hazineleri'ne ait Kanatlı Denizatı Broşu'nun çalınmasından sonra Türkiye'deki 40 müzede başlayan envanter sayım çalışmaları, müzelerdeki talanın boyutlarını ortaya koydu. Cumhuriyet tarihinde ilk kez bu kadar kapsamlı sayım yapıldığına dikkat çeken Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Orhan Düzgün, Uşak'taki hırsızlığın müzeler için milat olduğunu kaydetti. Düzgün, yaklaşık bir yıldır 40'ı aşkın müzede karşılaştırmalı eser sayımı yapıldığını söyledi. Bu sayımlarda pek çok eksik eser tespit edildiği gibi kayıt altında olmayan çok sayıda tarihî eser de bulunmuş. Afrodisias Müzesi'ndeki hırsızlık olayının bu kapsamda ortaya çıkarıldığını ifade eden Orhan Düzgün, müzelerde incelemelerin sürdürüleceğini vurguladı.
Müzelerde Cumhuriyet tarihinde ilk kez bu kadar kapsamlı sayım yapıldığına dikkat çeken Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, Uşak'taki Kanatlı Denizaltı bronşunun çalınmasının müzeler için bir milat olduğunu belirtiyor. "Hangi müzeye elimizi atsak maalesef bu tür olaylarla karşılaşıyoruz. Cumhuriyet tarihinde ilk kez müzeler bu kadar kapsamlı bir sayıma tabii tutuldu. Netice ortada. Her müzeden böyle skandallar çıkıyor" diyen Koç, Afrodisias Müzesi'ndeki hırsızlık olayının da yaptıkları bir sayım sırasında ortaya çıktığını söylüyor. Eserlerin üzerine zimmetli olan uzmanı savcılığa verdilerini belirten Koç, Kanatlı Denizaltı bronşunun peşinde olduklarını, tarihi eserleri çalanların ennide sonunda yakalanacağını ifade ediyor. Koç, tarihi eser kaçakçılığının merkezi olarak İstanbul'u adres gösteriyor.
Yaklaşık bir yıldır 40'ı aşkın müzeyi bakanlık müfettişleri ve uzmanlarının karşılaştırmalı eser sayımı yaparak denetlediğini söyleyen Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Orhan Düzgün ise bu sayımlarda pek çok eksik esere rastlandığı gibi kayıt altında olmayan çok sayıda tarihi eser de bulduklarını ifade ediyor. Afrodisias Müzesi'ndeki hırsızlık olayının da bu kapsamda ortaya çıkarıldığını söyleyen Düzgün, müzelerde incelemelerin genişleyerek sürdürüleceğini söylüyor: "Müzelerdeki uzmanlar büyük fedakarlıklarla çalışıyor. Ancak yanlış yapan personel bunun cezasını çeker. Gereken neyse o yapılır."
Sayım Derinleştikçe Kayıp Eserler Ortaya Çıkıyor
Uşak Müzesi, tarihi eser hırsızlığında Türkiye'de sembol haline geldi. Müzelerde yaşanan hırsızlık olaylarıyla ilgili her gün yeni bir gerçek ortaya çıkmaya başladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, bütün müzelerde mevcut eserlerin sağlıklı bir şekilde sayımı için çalışma başlatarak 32 müzeye müfettiş gönderdi. Bu sayımlar, müzelerin elemanları değil, genel müdürlükçe görevlendirilen uzmanlar tarafından yapıldığı için sağlıklı sonuçlara ulaşıldı. Yapılan teftişlerde Topkapı Sarayı Müzesi, Erzurum, Maraş, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Afrodisias Müzesi gibi birçok müzede tarihi eserlerin kayıp olduğu saptandı.
Sorun, Kaliteli Personel Yetersizliği
Türkiye'de 100'e yakın müze var. Bunlara bağlı 90 birimle birlikte bu rakam 190'a ulaşıyor. Toplam eser sayısının 3 milyonu bulduğu müzelerde sadece 1.585 personel görev yapıyor. Yani bir uzman, yaklaşık 20 bin eserin koruması, bakımı ve bu eserlerle ilgili bilimsel çalışma yapmaktan sorumlu. Yaşanan skandalların en büyük sebebi personel yetersizliği. Amerika'daki Metropolitan Müzesi'nde 1.500 uzman çalıştığı göz önüne alınırsa Türkiye'deki durumun vahameti daha iyi anlaşılır. Müzelere 1998-2005 yılları arasında 67 kişi alınmış. Sadece 2006 yılında ise 700 uzman personel müzelere kazandırılmış. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Orhan Düzgün, müzelerdeki uzman sayısının artırılması ve müzelerin çağdaş standartlara kavuşturulması için büyük gayret gösterildiğini söylüyor.
Koç: Her Müzede Sorun Var
Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, hangi müzeye el atılsa bu tür skandallarla karşılaşıldığını belirterek, eserlerin zimmetli olduğu uzmanı savcılığa verdiklerini belirtti. "Cumhuriyet tarihinde ilk kez müzeler bu kadar kapsamlı bir sayıma tabi tutuldu." diyen Bakan Koç, "Bazen çekiniyorum; bunlar hep senin döneminde ortaya çıkıyor, niye acaba şeklinde sorarlar diye. Ama sonu nereye giderse gitsin hırsızlığın peşinde olacağım." ifadelerini kullandı.