Çevre protestolarına ve mahkeme maratonlarına neden olan HES'lere 'seçim öncesi' rötuşu geldi. Konuya Başbakan Erdoğan el attı. Sayıları 1600'ü aşan HES projeleri sil baştan ele alınacak.
Fırtına Vadisi’yle başlayıp İkizdere, Çamlıhemşin, Çayeli ve Mahacel’e doğru yayılan, yayıldıkça da çevre protestolarına, dava maratonlarına neden olan hidroelektrik santral (HES) projeleri sil baştan yenilenecek.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile harekete geçen Enerji Bakanlığı ve Devlet Su İşleri (DSİ) bürokratlarının bir komisyon oluşturarak HES lisanslarını tekrar ele alacağı öğrenildi. HES yatırımlarının bir an önce devreye girmesi için Çevre ve Orman Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ‘çevreyi tahrip etmeyecek yönde düzenlemeler’ yapacak.
Kendisi de Rize kökenli Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın HES projelerinin bir an önce değerlendirilip devreye girmesi ve önümüzdeki yıl gerçekleştirilecek olan ‘seçimlerden önce’ bu sorunun çözülmesi için talimat verdiği öğrenildi.
Tepkisiz bölge pilot seçildi
Bakanlık ve DSİ bürokratlarından oluşan komisyonda hidroelektrik santral izin ve şartları ‘havza bazı’nda değerlendirilecek. Böylece lisans alan ancak çevreye zarar vereceği iddiası ile hayata geçirilemeyen projeler sil baştan ele alınacak.
HES’lerde yeni düzenleme çevrecilerin tepkisini çekmemek için Karadeniz Bölgesi’nde Giresun Yağlıdere ilçesini pilot bölge olarak tespit edildi. Giresun’da bugüne kadar 82 HES projesi için başvuruda bulunuldu. Bunlardan uygun görülen 12’sinin çalışmaları halen devam ediyor. Yağlıdere’de tamamlanan bir HES ise çalıştırılmaya başlandı. Giresun’da HES’lere karşı pek etkili bir eylem gerçekleştirilemedi.
Seçim öncesi HES ayarı
Yeni düzenlemeyle Başbakan Tayyip Erdoğan hem Karadeniz’de yatırım yapan Türkiye’nin önde gelen müteahhitlerinin kulisinden ve hem de neredeyse her dere için bir dernek kurup HES karşıtı mücadele veren hemşerilerinin eleştiri oklarından kurtulmuş olacak.
Çoğu Karadeniz Bölgesi’nde olmak üzere 1600’ü aşkın HES projesine getirilen eleştirilerin başında her bir projenin, sadece kendi içinde değerlendirilmesi, bu yüzden bir dereye birden fazla HES izni verilmesi geliyor.
Radikal’in ulaştığı bir Enerji Bakanlığı yetkilisi de HES karşıtlarının proje izinleri verilirken hava bazında değerlendirme yapılmamasına yönelik eleştirilerini Bölge İdare Mahkemesi’ne taşıdığını, bu nedenle ‘hava bazı’nda değerlendirme yapacaklarını söyledi.
Yetkili, “Mahkemeler yeterli miktarda can suyu (santral sonrası derede flora ve fauanın devam etmesini sağlayacak miktarda su) ayarlanmadığı gerekçesi ile yürütmeyi durdurma kararı veriyor. Hazırlanan raporlarda da şirketler tarafından projelendirilen yatırımlarda bağlantı noktalarının doğru seçilememesinden dolayı iletim hatları inşaatında çok miktarda ağacın kesilmesi, doğanın tahribatı söz konusu olduğu belirtiliyor” dedi.
Kazanılmış haklar korunacak
Enerji Bakanlığı ve DSİ ile oluşturulacak komisyonun ‘projelendirilen yatırımların hepsinin durumunu, doğru bağlantı yapılıp yapılmadığı, rantabl olup olmadığı, suyun verimli kullanıp kullanılmadığı, çevreye etkilerini ve yargı kararlarını dikkate alacak bir çalışma yapacağı’ belirtiliyor.
Ancak söz konusu düzenleme yapılırken lisans almış yatırımcının müktesab (kazanılmış) hakkının korunması esas alınacak.
Orman tahrip ediliyor
Cansuyu tartışmalarının yanı sıra özellikle Karadeniz’de ormanlık alanların içinde elektrik iletim hatları çekilirken doğanın tahrip edildiği belirtiliyor. Enerjide dışa bağımlı Türkiye, bu durumu tersine çevirmek için ‘atakta.’ Bu kapsamda halen üçte birinden yararlanılan akan suların tamamında elektrik enerjisi üretilmesi hedefleniyor.
Her dereye bir dernek
HES projeleri ve protestoları, Türkiye’nin her yerine yayılmış durumda ama Karadeniz’de neredeyse her dere adına bir dernek ve HES karşıtı mücadele sürüyor. Rize’de HES’lere karşı mücadele verenler arasında ünlü şarkıcı Tarkan’ın (Tevetoğlu) akrabaları da var. Rize İkizdere’de Koçoğlu Grubu’na ait Atabey Enerji tarafından yapılacak olan santrala geçit vermeyen Tevetoğlu’nun akrabalarının şirket çalışanlarını tehdit ettiği, bunun jandarma tutanaklarına geçtiği de ileri sürüldü. Atabey Enerji, 23 milyon dolar maliyeti bulunan 10 megavat kurulu güçteki Rüzgârlı HES’e tepkiler nedeniyle dört yıldır çivi bile çakamıyor.