İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Meclisi’nde onaylanan Haydarpaşa Gar, Liman ve Geri Sahası Koruma Amaçlı Nâzım İmar Planı'na göre yıllardır “Otel olacak mı olmayacak mı” diye çok tartışılan tarihi gar binası ‘Kültürel Tesis, Turizm Konaklama’ alanı olarak ayrıldı. Radikal Gazetesi'nden Serkan Ocak'ın haberine göre, plana uygun proje de hazırlandığında 1 milyon metrekarelik ‘Haydarpaşa Port’ta Harem Otogarı’ndan Kadıköy Moda’ya kadar olan kısım dev bir turizm ve ticaret merkezi haline gelecek. Haydarpaşa’ya yeni bir kruvaziyer limanın yanı sıra, alan içerisine toplam 4 adet de dini tesis yapılacak. 941 bin metrekarelik alanın 817 bin metrekaresine inşaat yapma serbestliği getirildi.
Gökdelen yok
8 yıl önce Haydarpaşa’ya 7 gökdelen yapılacak söylentileriyle gündeme gelen ancak zaman içerisinde çeşitli değişikliklere uğrayan ‘Haydarpaşa Port’ projesi tamamlandı. Projede son yapılan değişikliklere göre mevcut gar binasının giriş katı, demiryolu ulaşım hizmetleri vermeye devam edecek. Ancak üst katlarda TCDD’nin kullandığı ofisler, müze, konser, sergi ve kültürel tesis ve konaklama olarak hizmet verecek.
Projede ‘konaklama’ diye geçen yerler ‘otel’ olacak. Alanın çeşitli yerlerine 4 adet dini tesis yapılacak. Bu tesislerin toplam alanı ise yaklaşık 15 bin metrekare. İdari bölümlerin toplam alanı 7 bin metrekare ile sınırlandırıldı. Kültür, turizm ve konaklama için 30 bin metrekarelik alan ayrılırken, 5 adet ticaret alanı içinse 132 bin metrekarelik alan öngörüldü. 145 bin metrekarelik 3 adet başka bir yapıysa turizm ve ticaret merkezi olarak hizmet verecek.
Kazılara izin çıktı
Kültür ve Tabiat Varlıkları, Koruma Kurulu, plan düzenlemesinin Üsküdar ve Kadıköy olarak iki parça halinde yapılmasına karar verdi. Projenin bir ucu Harem Otogarı’ndan başlarken, diğer ucu Kadıköy’de Moda sahiline kadar uzanıyor. Kurulun en önemli değişikliklerinden biri de kazı çalışmalarıyla ilgili oldu. Genel hükümler maddesine “İlgili müze müdürlüğü kazı çalışması gerçekleştirecek” notu eklendi. Gerekli görülen alanda müze müdürlüğü denetiminde kazı yapılacak. Haydarpaşa alanında bazı atıl halde bulunan binalar var. Bunlardan askeri bina, muhacir misafirhanesi ve toprak Mahsulleri Ofisi’nin bir binası ile elektrik santralı gibi tarihi yapılar tescilli durumda. Koruma Kurulu bu binaların yıkılmasına izin vermiyor.
Yükseklik sınırı gar!
Koruma Kurulu’nca onaylanan planda, kat yükseklikleri 4 kat. Daha önce bu yükseklik, 5 kat ve maksimum 27 metre olarak belirlenmişti. Yapılacak yeni binalar Haydarpaşa Garı’ndan daha yüksek olamayacak. Kültürel tesis alanlarında ticari merkez alanlarının oranı ise yüzde 20 olarak sınırlanacak. Planda ‘yolcu limanı’ olarak gösterilen bu bölge, uluslararası turistik gezilerin yapıldığı kruvaziyer liman olduğunda halkın kullanımına tamamen kapatılacak.
'Koruma ilkelerine aykırı bir plan'
Birleşik Taşımacılık Sendikası, Koruma Kurulu’na Haydarpaşa Port ile ilgili olarak itiraz etti. İtiraz gerekçeleri şöyle:
İşlevi, doğal ve tarihsel değerleriyle bağdaşmayan, şehircilik ilkelerine, ulusal ve evrensel koruma hukukuna açıkça aykırı.
Korumacı yaklaşım yerine ticari yaklaşım dikkate alınarak turizm, konaklama ve ticaret vurgusunun öne çıkarıldığı, bazı parsellerde emsal yapılaşma oranının ucunun açık bırakıldığı görülüyor.
Ne TCDD’nin ne de planı hazırlayan İBB’nin bu bölge için mevcut ve kayıp eserlere ilişkin bir kaydı vardır. Yeniden yapım bir restorasyon yöntemi olarak yer alır. Ancak bu yöntem, savaş, deprem gibi ani bir felaket ile yıkılmış, toplumsal hafıza için vazgeçilmez, ulusal kimliğin bir parçası olan yapılar için söz konusu olabilir. Mostar Köprüsü gibi.
Haydarpaşa Limanı kruvaziyer limana çevrilmektedir. Bu kapsamda bir yapılaşma ve limana yanaşacak gemiler Selimiye Kışlası ve Marmara Üniversitesi siluetinin görünmesini engelleyeceklerdir.
Alanın yüzde 60’ının konaklamaya ayrılması, bu alanı oteller bölgesine çeviriyor.
Haydarpaşa gar binası temeline ağaç kazıklar çakılarak deniz üzerinde özel konumlandırılmış. Yapımında kullanılan inşaat teknolojisi açısından büyük değer taşımakta. Bu bina çevresinde düzenlenecek konserlerdeki yüksek desibel ve sesin oluşturacağı titreşimler binada tahribata neden olacak.
Yıldönümüne yetişti!
26 Kasım 2010’da Haydarpaşa Tren Garı tarihinin en ağır hasarlarından birini aldı. Garın çatısı restorasyon sırasında tamamen yandı. Tam adı ‘Haydarpaşa Gar, Liman ve Geri Sahası Koruma Amaçlı Nâzım İmar Planı’ olan ölçekli plan da bu yangının yıldönümünden tam bir gün önce, 25 Kasım 2011’de İBB Meclisi tarafından onaylandı. Radikal’in detaylarına ulaştığı plan henüz askıya çıkmadı. Başkan Topbaş’ın imzasının ardından plan, 30 gün askıda kalacak. Ardından projeler hazırlanacak. Bu süre zarfında da plana itirazlar yapılabilecek. Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası ve Mimarlar Odası ise askıya çıkacak planla ilgili şimdiden dava hazırlığı içerisinde.