İsrail’de, insanlık tarihinin bilinen ilk yazılı kuralları olan ünlü Hammurabi kanunlarını andıran, yaklaşık 3 bin 800 yıllık çivi yazılı belge bulundu. Hazor’da yapılan kazılarda ortaya çıkarılan belge, M.Ö. 18.-17. yüzyıllarda Bronz Çağı’nın ortalarında, Akat çivi yazısıyla yazılmış. Tabletin bulunan parçalarındaki yazılar, kölelerle efendileri arasındaki kuralları içeriyor.
Bu haliyle belge, M.Ö. 18. yüzyılda Babil Kralı Hammurabi’nin kanunlarının yazılı olduğu ve yaklaşık 100 yıl önce bugünkü İran topraklarında ortaya çıkarılan kil tabletle benzerlikler taşıyor.
Uzmanlar Hazor
tabletinde öngörülen cezaların da Eski Ahit’tekiler gibi ‘dişe diş’ felsefesini
yansıttığını anlatıyor. İbrani Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü’nden Prof.
Wayne Horowitz yönetimindeki uzmanlar, tablet parçaları
üzerinde ‘efendi’, ‘köle’ ve büyük olasılıkla ‘diş’ anlamına gelen bir sözcük
belirlemiş. Olası bağlar araştırılmalı
Tabletlerin o çağda bir yazman okulu bulunduğu bilinen Hazor’da mı yazıldığı, başka bir yerden mi getirildiğiyse henüz net değil. Ancak Hazor’daki bu son bulgunun, Hammurabi kanunlarıyla Eski Ahit kuralları arasındaki olası bağlantının araştırılması gereğini akla getirdiği ifade ediliyor. Hazor’da daha önce bulunan tabletlerse insan ve malların gönderilmesiyle ilgili konuları, bir kadınla ilgili hukuki bir uyuşmazlığı ve çarpım tablolarını içeriyordu. (aa)