Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı (HABİTAT) Başkanlığı görevine seçilen İspanya'nın Türkiye Büyükelçisi Joan Clos, Türkiye'de köyden kente göçle birlikte kentlerin çok hızlı büyüme gösterdiğini belirterek, bu süreçte halka açık kamusal alanlar ile toplu taşımaya önem verilmesi gerektiğine dikkati çekti.
Barcelona'da 1997-2006 sürecinde 2 dönem belediye başkanlığı yapan ve kentte yarattığı dönüşümle adını dünyaya duyuran Joan Clos, 2 yıl yürüttüğü Sanayi, Turizm ve Ticaret Bakanlığının ardından 2008'de İspanya'nın Türkiye büyükelçiliğine atanmıştı. Yaklaşık 2 yıldır Türkiye'de bulunan Clos, Ağustos ayı sonunda sağlıklı şehircilik, insan yerleşimlerinin kalkınması ve çevreciliğin teşviki yönünde çalışmalar yürütülen BM HABİTAT'ın başına getirildi.
HABİTAT'a seçilmesinde belirleyici olan Barcelona tecrübesinden hareketle Türkiye'deki kentleşme pratiklerini nasıl değerlendirdiğinin sorulması üzerine Clos, Türkiye'de kentlerde çok zorlu bir değişimin yaşandığını söyledi. Köyden kente göçün yüksek düzeyde seyrettiği ve kentlerin çok hızlı büyümekte olduğunu ifade eden Clos, bir çok büyük kentin 15 yıl içinde neredeyse iki kat büyüklüğe ulaştığını kaydetti.
Bu süreçte, kente gelen insanlara konut ve düzgün yaşam koşullarının sağlanabilmesi için çok çaba sarf edildiğini dile getiren Clos, ''Böyle hızlı organizasyon dönemlerinde, bence en fazla önemsenmesi gereken noktalar; kamusal alanlar ve toplu ulaşım. Çünkü bunlar modern kentlerin ana güçlükleri'' dedi.
''Barcelona'da fabrika ismi taşıyan parklar var''
Barcelona Belediye Başkanlığı döneminde kendisinin kamuya ayrılan alanları büyük ölçüde artırdığının anımsatılması üzerine Clos, o süreçte bir yönüyle şanslı olduklarını, çünkü 1970'lerin sonunda büyük ekonomik kriz yaşanan ülkede bir çok fabrikanın kapatıldığını anlattı. Clos, üretim yapılmayan bu fabrikaları parklara çevirme imkanı bulduklarını ifade ederek, ''Bugün Barcelona'ya gittiğinizde, fabrikaların adını taşıyan parkları görebilirsiniz. Bu kullanılmayan endüstriyel alanın ıslahıydı ve çok ilginç oldu. Ancak bunun tam olarak Türkiye'ye uyan bir durum olduğunu sanmıyorum. Siz yüksek büyüme gösteriyor, sanayileşiyorsunuz. Umarım, fabrika kapatma olmaksızın güzel kamusal alanlara sahip olabilirsiniz'' dedi.
''Bu aşamada ana öncelik konut açığı''
Türkiye'deki kentsel dönüşüm çalışmalarını nasıl bulduğu sorusu üzerine Clos, kentsel dönüşümün canlı bir süreç olduğunu, kentlerin her gün kendilerini yeniden yarattıklarını ifade etti. Bu süreçte halkın ortak kullanımına açık kamusal alanlar konusunda çok güçlü bir disiplinin ve kararlılığın gerektiğini vurgulayan Clos, Türkiye'nin gelecekte, artan gelirle, zenginlikle birlikte daha fazla kamusal alan elde etme imkanı bulacağını, bunun iyi olacağını söyledi. Clos, şu an önceliğin, köyden kente gelen insanlara iyi konutlar oluşturmak olduğunu kaydetti.
TOKİ'nin tüm yurtta aynı tip toplu konutları inşasının eleştiri konusu olduğuna işaret edilerek, bu projelerle ilgili görüşünün sorulmasına karşılık da Clos, çok sayıda konut ihtiyacı ile hayat dolu, canlı ve çeşit oluşturan mimari arasında denge kurmak gerektiğini, ancak bunun zor olduğunu söyledi. Kentleşmenin bu kadar hızlı olduğu dönemlerde, kendilerinin de bu tip binalara yöneldiklerini, büyük Avrupa kentlerinde de kenti çevreleyen böyle yüksek 10-12 katlı yapıların görülebileceğini kaydeden Clos, ''Şu anda önemli olan konuta duyulan ihtiyaç, bunu ilerde değiştirebilirsiniz, çünkü kentler kendilerini dönüştürürler. Konutların formundan daha önemli olan nokta, planlama ve ulaşım altyapısı inşasına imkan tanımak'' dedi.
Bu konunun tüm dünyada büyük kentlerde en sıkıntılı alanların başında geldiğini kaydeden Clos, ''Bu altyapı meselesi, görünmüyor, ama çok daha önemli. Türkiye'deki kentleri biliyorum, ulaşım altyapısını geliştirmek için çok çalışıyorlar. Bunların bu güçlüğü aşmak için diğer yönetimler, merkezi hükümet gibi farklı kanallardan yardıma ihtiyaçları olduğunu düşünüyorum'' diye konuştu.
Türkiye'nin kentleşme sürecinde en büyük probleminin ne olduğu yönündeki görüşünün sorulması üzerine Clos, ''Kentlerin büyüme sürecinde karşı karşıya kalacağı en büyük güçlüğün toplu ulaşım meselesi olacağını söyleyebilirim. 1 milyonun hatta 500 binin üstündeki kentlerin toplu ulaşımı karşılaması gerekecek, otobüs, tranvay ve büyük kentlerde metro gibi yollarla...'' şeklinde konuştu.
''Türkiye'ye yardım için elimden geleni yapmaya hazırım''
HABİTAT'taki yeni görevinde ana önceliğinin ne olacağı sorusuna karşılık Clos, Birleşmiş Milletlerin reform sürecinde bulunduğuna işaret ederek, ‘etkinlik’ meselesinin önceliklerinin başında yer alacağını söyledi.
Türkiye'deki sıkıntıları bilen biri olarak HABİTAT'ta Türkiye için bir şey yapmayı düşünüp düşünmediğinin sorulmasına karşılık Clos, HABİTAT'ın hükümetlere ve kentlere yardım sağlayan bir kuruluş olduğuna işaret ederek, ''Türkiye'den gelecek herhangi bir talebi yanıtlamaktan büyük mutluluk duyacağım. Ancak HABİTAT olarak biz ancak çağrıldığımızda müdahil olabiliyoruz. Türkiye'den biri HABİTAT'ta beni hatırlarsa, yardım için elimden geleni fazlasıyla yapmaya hazırım'' dedi.