Fosseptik atığı içermeyen, az kirlenmiş lavabo ve duşlardan gelen gri suyun, çeşitli işlemlerden geçirilip arıtılarak, geri kazanımını sağlayan "Aktech Gri Su Geri Kazanım Sistemleri", Aktif Grup tarafından Türkiye’de kullanıma sunuldu. Küresel iklim değişikliği nedeniyle tasarruflu su kullanımının önem kazandığı günümüzde, gri suyun çeşitli işlemlerden geçirilerek arıtılmasını ve suyun geri kazanımını sağlayan sistem büyük ilgi görüyor.
Dünya genelinde gün geçtikçe artan su problemini en aza indirmek için suyu daha verimli kullanmanın gerektiği tartışılmaz. Suyu daha verimli kullanmanın en basit ve etkili yolu ise evlerde kullanılan suları, içme suyu ve içme suyu kalitesinde olmayan sular şeklinde sınıflandırmak. Tuvalet rezervuarları, çamaşır yıkama, bahçe sulama ve araba yıkama gibi temizlik işlerinde kullanılan ve içme suyu kalitesinde olmayan suların yerine geri kazanılmış suları kullanmak, içme suyu tüketim oranını yarı yarıya azaltıyor. Böylece hem %50’ye varan oranlarda tasarruf sağlamak, hem de doğal su kaynaklarını korumak mümkün oluyor.
Gri su nedir?
Gri su, siyah su (tuvalet suyu) haricinde, bir evden boşaltılan atık suların genel adı. Yani duştan, küvetten, lavabodan, mutfaktan, bulaşık ve çamaşır makinesinden gelen suların tümü... Sabun, şampuan, diş macunu, yiyecek parçaları, pişirme yağı, deterjan ve saç gibi maddeleri içeren gri su, evsel atık sular içinde en büyük orana sahip.
Gri suyun içeriği, özellikleri ve bileşenleri
Evsel aktivitelerin bir yansıması olan gri suyun nitelikleri, yaşam standardına, sosyal ve kültürel alışkanlıklara, evde yaşayan insan sayısına ve evde kullanılan kimyasallara göre değişiklik gösteriyor. Ortalama bir gri suyun toplam organik yüke (BOİ) %40-%50 gibi bir katkısı var. Ayrıca gri su, evsel atık suda bulunan toplam askıda katı maddelerin (AKM) dörtte biri ve toplam fosforun üçte ikisinden fazlasını içeriyor. Gri sudaki fosforun ana kaynağı, bulaşık ve çamaşır deterjanları. Mutfak lavabosundan gelen ve yiyecek parçaları içeren su ile çamaşır yıkama suyu, duştan ve lavabodan gelen gri suya göre çok daha kirli. Yani tüm sular, tam olarak gri su statüsünde değil. Bu yüzden gri suyun özelliğine göre farklı temizleme metotları kullanmak gerekiyor.
Gri suyun geri kazanılmasını sağlayan sistemler; ucuz fakat emek yoğun bir yapıdan, pahalı fakat kullanışlı bir yapıya doğru sıralanıyor. Arıtılmış gri suyun, evlerde tuvalet rezervuarları ve çamaşır yıkamada tekrar kullanılabilmesi için mutlaka Membrane Biyoreaktör (MBR) gibi gelişmiş arıtma teknolojileriyle arıtılması gerekiyor. Aksi halde hijyenik olmayan koşullar ortaya çıkabiliyor.
Sistem dizaynı
Gri su geri kazanım sistemleri; gri suyu toplayan, depolayan, organik madde miktarını düşüren, hijyenik hale getirerek AB standartlarındaki kalite gereksinimlerini karşılayan ve sürekli olarak yüksek kalitede kullanım suyu sağlayan sistemler. Arıtma teknolojisine bağlı olarak sistemin büyüklüğü de değişiyor. Kurulacak sistemin kapasitesi hesaplanırken, su ihtiyacı ve gri su miktarı göz önüne alınıyor; bazı olağandışı durumlarda çamaşır makinesi, mutfak lavabosu ve bulaşık makinesinden gelen su da sisteme dahil ediliyor.
Depolama hacmi, kullanıcının su tüketim alışkanlıklarına ve kullanım suyu gereksinimlerine de bağlı. Ancak genellikle kullanım suyu ihtiyacı ile gri su üretimi arasında bir tutarlılık bulunuyor.
Gri su geri kazanım sistemleri, merkezi ve bireysel sistemler olmak üzere iki ana kategoriye ayrılıyor. Merkezi sistemler, farklı binalardan gelen gri suyu bina dışındaki bir bölgede toplayıp arıtırken, bireysel sistemlerde bir veya daha çok daireden gelen gri su bina içinde toplanıp arıtılıyor.
Bireysel sistemlerin avantajı, depolama ve dağıtım borularının bina içinde sadece kısa mesafeler için bağlanabilmesi. Ayrıca merkezi sistemden daha küçük hacme sahip olduğu için daha küçük mekanlara kurulabiliyor. Ancak bireysel gri su geri kazanım sistemleri, genellikle daha yüksek yatırım ve bakım maliyetine sahip.
MBR, en ideal gri su geri kazanım sistemi olarak tüm dünyada kabul görüyor. Bunun sebebi, arıtılan suyun çok yüksek kalitede olması ve sistemin az yer kaplaması. Sistemin kurulacağı mekan çok küçükse, membran filtre hacmi artırılarak, kirli su ve kullanım suyu depolarının hacmi büyük ölçüde küçültülebiliyor.
Gri su geri kazanımının faydaları
• %50’ye varan su tasarrufu
• Şebeke içme suyunun kullanılmasını önlemek
• Doğal su kaynaklarının daha verimli kullanılması
• Şebeke suyu dağıtım hatlarındaki yoğunluğun azalması
• Özellikle kurak bölgelerde bahçe sulamada kullanılabilmesi
• Siyah suya göre çok daha hızlı ve kolay arıtılabilmesi
• Elde edilen suyun hijyen şartlarını sağlayacak nitelikte olması