Mojave Çölü'nde berrak bir kasım sabahı. Günün ilk saatleri. Güneş uçuk pembemsi bir ışıltıyla McCullough Tepeleri'nin doruklarına hafifçe dokunuyor. Fonda, Las Vegas'ın gigavatlık ışıltıları ardında batan bir dolunay.
"Nevada Solar One" güneş santrali henüz uykuda. Günlük mesaisi başladı, başlayacak. Bir elektrik santralinin bu kadar güzel olabileceğini hayal etmek bile zor: 100 hektarlık bir alanda sonsuz ışık kanalları gibi oluklar halinde uzayıp giden hafif içbükey aynalar. Gece yere bakar halde duran 182 binin üzerinde ayna uyanıp güneşi izlemeye başlıyor.
Kumanda odasında bir operatör, "Bugün sıcaklık 370 santigrat dereceye varacak gibi görünüyor" diyor. Onun işi, güneş ışığını içlerinde dolaşım sıvısı bulunan uzun çelik borulara odaklayıp, bu sıvıyı 400 santigrat dereceye kadar ısıtan parabol biçimli ayna sıralarını izlemek.
Ayna tarlasında elde edilen inanılmaz sıcaklıktaki bu sıvı, kaynar durumdaki dolaşım sıvısının içine aktığı çok büyük radyant ısıtıcının tam merkezinde tümüyle buhara dönüşüyor. Su buharı, bir türbin ve dinamoyu çalıştırıp 64 megavata varan oranda elektrik üretiyor. Ki bu da, ABD standartlarında düşünüldüğünde 14 bin hane ya da birkaç Las Vegas kumarhanesine yetecek kadar enerji anlamına geliyor.
Tesis yöneticisi Robert Cable, Eldorado Vadisi otoyolunun karşısındaki doğalgazla çalışan enerji santralini işaret ederek, "Sistem bir kez buharı ürettikten sonra, işin geri kalanı geleneksel yöntemlerden farksız," diyor. "Biz de yolun karşı tarafındakilerle aynı aletleri ve parçaları kullanıyoruz."
2007'de üretime geçen "Nevada Solar One", bu tarih itibariyle ABD'de 17 yıldan uzun bir süre sonra yapılan ilk büyük güneş enerjisi santrali unvanını üstlendi. (Bu arada söz konusu bu zaman aralığında güneş enerjisi teknolojisi diğer ülkelerde de popülerlik kazanıp filizlenmeye geçmişti.)
"Nevada Solar One" bir İspanyol şirketi olan Acciona'ya ait. Aynalarsa Almanya'da üretildi. Kafamızda baretler ve güneş gözlüklerimiz, Robert Cable'ın kamyonetine atlayıp, dizi dizi uzanan ayna oluklarının yanı başından ağır ağır ilerliyoruz. Bazı adamlar bir su tankerinden gelen hortumla aynalara su tutuyor. Cable, "Her türlü toz zerresi onları etkiliyor" diyor.
Ayna tarlasının dış sınırında durup daha yakından incelemek üzere kamyonetten iniyoruz. Kullanılan camın ne kadar dayanıklı ve sert olduğunu göstermek için Cable aynalardan birine davul çalarcasına vurmaya başlıyor.
Başının üzerinde, parabolün odak noktasındaki dolaşım sıvısını taşıyan boru, ışığı daha iyi emmesi için siyah seramikle kaplanmış. Ve yalıtım amacıyla havası alınarak vakumlanmış bir cam silindir içine alınmış. "Nevada Solar One" bulutsuz bir yaz günü güneş tam tepedeyken güneş ışınlarının yüzde 21'ini elektriğe dönüştürebiliyor.
Doğalgazla çalışan termik santraller daha verimli olabilir ancak güneş enerjisi sayesinde burada yakıta hiç para vermiyorsunuz. Ve gezegeni ısıtan karbondioksit de havaya salınmıyor. Yaklaşık her 30 dakikada bir, motorlar aynaları biraz daha yukarı hareket ettirdikçe hafif bir vızıltı duyuluyor. Öğle saatlerinde bütün aynalar dosdoğru güneşe bakıyor olacaklar. Burası öylesine sessiz ki ne kadar çok iş yapıldığını hayal etmek olanaksız: 760 aynadan oluşan her bir ayna grubu yaklaşık 84 bin vatlık enerji üretiyor ve bu da yaklaşık 113 beygirlik güce eşdeğer. Saat 08.00'e gelindiğinde borulardan geçen yağ işletme sıcaklığına erişiyor. Yarım saat sonra üretim istasyonundaki türbin tiz bir ses çıkaracak kadar hızla dönmeye başlıyor. "Nevada Solar One" artık enerji üretmeye hazır...
Devamı National Geographic Eylül sayısında