Bulgaristan'dan 1989-1995 döneminde zorunlu göçle gelen, parasını yatırıp, devletten konut almak için ortalama 17 yıldır bekleyen, ancak konut alamayan vatandaşların, nemalanmış bir şekilde parasını almak için yıl sonuna kadar Toplu Konut İdaresi'ne (TOKİ) başvurması gerekiyor. Göçmen vatandaşların başvurmaması halinde para, göçmen konutları hesabına gelir kaydedilecek. TOKİ yetkililerinden edinilen bilgiye göre, göçmen vatandaşların konut sorununun çözümü kapsamında, 31 Temmuz itibariyle başvuruda bulunan yaklaşık 7 bin göçmen vatandaştan 6 bin 996'sına toplam 13 milyon 48 bin lira ödendi.
Kalan 10 bin civarındaki göçmen vatandaşın da nemalanmış bir şekilde parasını almak için 5 Aralık'a kadar TOKİ'ye başvurması gerekiyor. Hak sahibi vatandaşların tamamının başvurması halinde, toplam ödeme 40 milyon liraya ulaşacak. Bunun 13 milyon lirası göçmen konutları hesabından, kalan 27 milyon lirası ise Hazine tarafından karşılanacak.
Konut Edindirme Yardımı (KEY) hesapları gibi kangren haline gelen 'göçmenlere yönelik konut edindirme uygulaması' sorununda çözüme yaklaştı. TOKİ'nin girişimleri sonucunda İskan Kanunu'nda yapılan değişikliğe istinaden, konut almak için 1989-1995 döneminde devlete parasını veren ve bugüne kadar konut sahibi yapılamayan 17 bin göçmen aileye yönelik ödemeler, bu yıl sonuna kadar tamamlanacak.
Bulgaristan hükümeti, Başkanı Todor Jivkov döneminde, Müslüman Türkleri zorunlu pasaport vererek sınır dışı etmişti. Göçmenler kitleler halinde trenlerle Türk sınırına bırakıldı. Böylece Türkiye, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da görülen en yoğun ve zorunlu göç akımını yaklaşık üç aylık bir süre içinde kabul etmek durumunda kaldı. Bu dönemde yaklaşık 65 bin aileye mensup 230 bin kişi göçmen olarak Türkiye'ye geldi. Bu tarihten itibaren 1995 yılına kadar da aralıklarla, yaklaşık 27 bin aileden 74 bin kişi daha göç etti.
Bu süreçte 92 bin aileden 300 bin civarında göçmenin Türkiye'ye girdiği tahmin ediliyor. Gelen göçmenlerin büyük bir bölümü daha önce Türkiye'ye göç eden akraba veya komşularının yoğun olduğu bölgelere kendi imkanları ile yerleşirken, bir bölümü de devlet tarafından 14 il merkezi ile 23 ilçe ve beldede, göçmen ailelerin parasal katkısı ve borçlandırılması esasına dayalı bir yöntemle yapılan konutlara yerleştiler.
TOKİ'den verilen bilgiye göre, Bulgaristan'dan 1989 yılı ve sonrasında zorunlu göçe tabi tutulan soydaşların iskanı amacıyla, devlet bir uygulama başlattı. Göçmen vatandaşlardan, dönemin parası ile 2,5 milyon liradan 14 milyon liraya kadar peşinat alınarak, devlet eliyle iskan konutları yaptırıldı ve bu vatandaşlara 10 yıla varan taksitlerle satıldı. Bu kapsamda inşa edilen göçmen konutlarına 44 bin 452 göçmen başvururken, bunlardan 23 bin 495'ine konut, 3 bin 975'ine de arsa verildi. Ancak, geri kalan yaklaşık 17 bin göçmen vatandaş, parasını yatırdığı halde konut sahibi olamazken, toplanan paraların iadesi de sorun oldu.
Devlete para verdiği halde konut sahibi olamayan göçmen vatandaşların paralarının iadesi için 2006 yılında İskan Kanunu'nda değişiklik yapılarak, paraların yatırıldığı dönemden ödendiği tarihe kadar yasal faiz uygulanarak değerlendirilmesi ve tutarın 1 yıl içinde vatandaşa ödenmesi öngörüldü.
Ayrıca, uygulama konusunda da TOKİ yetkilendirildi. TOKİ'nin yaptığı hesaplamada, yasal faizin çok düşük olması nedeniyle, para yatıran vatandaşların, iade halinde oldukça büyük mali kayba uğrayacağı ve alacakları paranın konut edinmek için oldukça anlamsız kalacağı belirlendi.
Yasadaki bazı hükümlerin Anayasa'ya aykırılığının belirlenmesi ve göçmen vatandaşların da zarara uğratılmaması için, TOKİ, sorunun çözümü amacıyla geçen yıl İskan Kanunu'nda yeni bir değişiklik yapılmasını sağladı.
Geçen yıl Aralık ayında çıkarılan İskan Kanunu'nda değişiklik yapan kanun uyarınca, Bulgaristan'dan zorunlu göçe tabi tutulup, Türkiye'ye gelerek yerleşmek isteyen Türklere yaptırılan konutlardan almak üzere müracaat ederek para yatıranlardan konut sahibi olamayanlara, bir yıl içerisinde başvurmaları halinde yatırmış oldukları bedel, yatırıldığı tarihten ödeneceği tarihe kadarki Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) değişimi dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak TOKİ tarafından göçmen konutları hesabından ödenecek.
Bu durumda olan göçmenlere ayrıca, TOKİ'nin başvuru şartlarını taşımaları kaydıyla, herhangi bir kura şartına tabi olmaksızın, geri ödenecek parayı peşinat veya anapara ödemesine mahsup etmek suretiyle alt gelir grubu ile yoksullara yönelik yapılan sosyal konut projelerinden konut alma imkanı da getirildi.