Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde yurtdışına kaçırılan tarihi eserlerin serüveni hâlâ sürüyor. Bakanlık çalışmalarıyla iade edilenler de var ama sırada daha birçok eser bulunuyor... Natioal Geographic Türkiye’nin Şubat sayısında Zişan Altıncaba tarafından hazırlanan haberde kültür mirasımız için önemli pek çok eserin akıbeti gün yüzüne çıkıyor. İşte geri gelen eserlerden bazıları:
ABD, Arizona’dan Kozluk Belediyesi’ne gelen bir e-postada, R. V. Stephens adlı bir kişi, Sardes antik kentine ait tıp aletleri koleksiyonunu Türkiye’ye bağışlamak istediğini yazıyordu.
2 bin 576 eser geri geldi
R. V. Stephens, 21 Temmuz 2009 tarihinde Türkiye’ye geldi ve koleksiyonu İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü’ne teslim etti. Böylece yüzyıllar önce bu topraklarda kurulmuş, biçimlenmiş ve Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, birbirinden ilginç yöntemlerle yurt dışına kaçırılmış eserlerin yurda dönüş serüvenlerinden biri de tamamlanmış oldu.
2005’te İsviçre’de bulunan ve Laodikya Antik Kenti’nden çalınmış el, 2007’de İngiltere’den getirilen Roma Dönemi’ne ait yüzük, 2009’da Hırvatistan’da ele geçirilen 115 sikke ve farklı ülkelerde ortaya çıkan pek çok eser Dışişleri, İçişleri ve Adalet bakanlıklarının ortak çalışmasıyla Anadolu’ya geri getirildi. 1998’den beri, aralarında Almanya, ABD, İngiltere, İsviçre’nin de bulunduğu ülkelerden iadesi yapılan eserlerin sayısı 2 bin 576’ya ulaştı.
Ön Asya Arkeolojisi ve Eski Çağ tarihi profesörü Veli Sevin, “Kültürel-arkeolojik mirasın korunması konusunda uluslararası sözleşmeler imzalansa da yurtdışı talepler kesilmedikçe kaçakçılığı önlemek oldukça zor,” diyor ve ekliyor: “Yitirilen eserlerin kazanımı konusunda Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın gösterdiği çaba ise takdire şayan.”
İadesi için davaları süren bazı eserler
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, davası süren eserlerle ilgili kabarık listesinde Lydia Uygarlığı’na ait sikkeler, Sultan II.Selim Türbesi’ne ait çini pano, Rusya’daki Troya eserleri ve Almanya’daki Boğazköy Sfenski de bulunuyor...
Onlar hâlâ bekliyor
Almanya’da Berlin Müzesi’nde sergilenen ve yoğun ilgi gören Bergama Zeus Sunağı’na (büyük resim) ek olarak Boğazköy Sfenksi (üstte), Aphrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli, Konya Beyhekim Camii mihrabı, Hacı İbrahim Veli türbesi sandukası, Troya ve Hitit eserleri, Kocaeli ve Manisa müzelerinden çalınan heykel başı ile Lidya ve Efes sikkeleri, Alman müzelerinde sergilenen Türkiye'den götürülmüş kültür varlıklarımızdan bazıları.