Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan cumhurbaşkanları, ABD'nin desteğiyle Bakü-Ceyhan Boru Hattı'nın temelini atarken, projenin bölge ekonomisi ve barışına katkı yapacağını vurguladı.
Türkiye'nin 1992'den beri gerçekleştirmek için sıkı pazarlıklar yürüttüğü Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı'na ilk kazma vuruldu. Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan'ın cumhurbaşkanları ile ABD Enerji Bakanı'nın katıldığı görkemli törende zaman kapsülü içinde gelecek nesillere ortak mesaj bırakıldı.
Gürcistan'ın Pankisi Vadisi'ne operasyon düzenleme ısrarını koruyan Rusya ise törene temsilci ya da mesaj göndermeyerek rahatsızlığını ortaya koydu. Ev sahibi Haydar Aliyev, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze, tarihi tören için boru hattının başlayacağı Şangaçal Terminali'nde buluştu. ABD Enerji Bakanı Spencer Abraham ve katılımcı şirket temsilcileriyle değişik ülkelerden 1000'e yakın üst düzey kişi de törende hazır bulundu. Törene, Fransa Cumhurbaşkanı Jackues Chirac, Britanya Başbakanı Tony Blair ve Norveç Başbakanı'ndan da destek mesajları geldi.
'Korkutmak istediler'
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev konuşmasında Hazar petrollerinin Batı pazarlarına ulaştırılması konusunda değişik yollar bulunduğunu anımsatarak, "Ama biz, dostlarımız Türkiye ve Gürcistan'la Hazar petrollerini Ceyhan'a götürmeyi seçtik" dedi. Bu tercihleri nedeniyle kendilerine engel olmak isteyenlerin çok fazla baskı yaptığına dikkat çeken Aliyev, projeyle ilgili attığı adımlara denk gelen kendisine yönelik darbe girişimlerini anımsattı. Aliyev, "Bizi korkutmak istediler, korkmadık" diye konuştu. ABD'nin desteği olmadan başaramayacaklarını da kaydeden Aliyev, 2005 yılında hep beraber Ceyhan'da buluşup Hazar petrolünü Ceyhan'da karşılama umudunu dile getirdi.
Sezer'den çağrı
Aliyev'den sonra söz alan Sezer, sözlerine büyük bir mutluluk ve gurur duyduğunu belirterek başladı. Üç ülkenin zaman zaman hayalci olmakla eleştirildiğine dikkat çeken Sezer, "Ancak, Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan, müttefiklerinin de desteğiyle Hazar Havzası enerji kaynaklarını Batı'ya taşıyacak olan Doğu-Batı enerji koridorunu yaşama geçirmek için her özveriyi göstermişlerdir. Bu özverili ve kararlı tutumumuz bugün meyvesini vermiştir" diye konuştu. BTC'nin artık efsane olmaktan çıkıp gerçeğe dönüştüğünü vurgulayan Sezer, bundan sonra bölge kalkınmasına katkıda bulunacak yeni efsaneler bulmak ve bunları da yaşama geçirme yönünde birlikte çalışmak gerektiğini ifade etti. Kazakistan ve Türkmenistan gibi ülkelere de Doğu-Batı enerji koridoruna dahil olma çağrısında bulunan Sezer, bu sayede söz konusu ülkelerin kalkınmasına büyük katkı sağlanacağını vurguladı. Sezer, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Hattı'nın yapımını arzu ettiğini belirterek Azeri doğalgazının stratejik
öneme sahip olduğunu söyledi.
'Büyük İpek Yolu'
Gürcistan Cumhurbaşkanı Şevardnadze, sorunlu olduğu Rusya'ya nispet edercesine Doğu-Batı enerji koridorunun İpek Yolu'nun yeni hali olduğunu söyledi. Şevardnadze Bakü-Ceyhan'daki işbirliğiyle daha bir çok mucizenin gerçekleşebileceğini vurguladı. Tören kapsamında Hazar'ın Azerbaycan'a ait bölümündeki Azeri, Çırak ve Güneşli yataklarının genişletilmesinin 2. aşamasını oluşturacak Faza-2'nin başlatılmasına ilişkin belgeler de imzalandı. Bu arada, Fransız petrol devi Total-Elf-Fina da, Bakü-Ceyhan'ın yüzde 5 hissesini satın aldığını açıkladı.
--------------------------------------------------------------------------------
İzlenimler...
Rusya yokluğuyla mesaj verdi
Bakü-Ceyhan Boru Hattı'nın temel atma töreninden birkaç gün önce Gürcistan'la arasındaki gerginliği artıran Rusya hükümeti, törene temsilci ya da mesaj göndermeyerek rahatsızlığını hissettirdi. Azeri ve Gürcü cumhurbaşkanları daha önceki törenlerde Rusça konuşmayı tercih ederken bu törende kendi dillerini kullandı.
Sezer'in dil sorunu
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yabancı dil bilmediğinden ve Türkçe tercüme yapılmadığından Aliyev dışındaki bütün konuşma ve mesajları Azerice tercümeden dinlemek zorunda kaldı. Ancak Fransa Cumhurbaşkanı Jaques Chirac'ın mesajının Fransızca okunması ve Azerice tercüme yapılmaması nedeniyle Sezer, Chirac'ın mesajını anlayamadı.
Çöl ve nem işkencesi
Hazar kıyısındaki Şangasal Terminali'nde aşırı rüzgâr nedeniyle kum fırtınası yaşandı. Aşırı nemden bunalan katılımcılar kum fırtınasının etkisiyle adeta çamur banyosu yaptı. Türkiye'den gece yarısı hareket eden ve kendilerine sadece dört oda ayrılan gazeteci ve bürokrat heyeti temizlenme olanağı bulamadığı için gün boyunca ter ve kumdan sıkıntılı anlar yaşadı.
Sezer'den Özal ve Demirel'e vefa
Cumhurbaşkanı Sezer, konuşmasının sonunda teşekkürlerini sunarken kendisinden önce bu konuda çaba gösteren eski cumhurbaşkanları Turgut Özal ve Süleyman Demirel'i şükranla andığını söyledi.
Geleceğe mesaj kapsüle konuldu
Üç liderin gelecek nesiller için zaman kapsülüne koyduğu mesajda olayın tarihi önemi vurgulanırken, "Muhtelif dile, dine ve geleneklere mensup olan insanlar dostluk, kardeşlik ve ortak görüş çerçevesinde küresel seviyede ortak bir çaba göstermektedirler" ifadelerine yer verildi. Mesajda üç lider, boru hattının gerçekleşmesini, "Yüce amaçlara
hizmet edecek, bölgenin simasını değiştirecek, siyasi ortamı istikrarlı
hale getirecek, ekonomik kalkınmaya ve barışa ciddi katkıda bulunacak ve halkların refahını yükseltecek yeni bir gelişme" olarak nitelendirdi.