Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Dönüşüm Alanları Yasa Tasarısı'nı tekrar gündeme getiriyor. Bakanlık, yeni taslağı Başbakanlığa sundu.
Belediye Kanunun ''kentsel dönüşüm ve gelişim alanları'' ile ilgili maddesinde de değişiklik öngören düzenleme Meclis'te komisyonda bulunuyor. Bu düzenlemenin yasalaşması halinde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının daha geniş kapsamla hazırladığı yasa taslağının geri çekilmesi söz konusu olabilecek.
Taslağa göre, ''afet tehlike ve riski altındaki alanlar'', ''kentsel ve teknolojik risk alanları'', ''fiziki, ekonomik ve sosyal çöküntü alanları'', ''sosyal ve teknik altyapının yetersiz olduğu alanlar'' ile ''özgün kimliğin korunarak niteliğinin geliştirilmesi amaçlanan alanlar'' dönüşüm kapsamında yer alacak.
Söz konusu alanların iyileştirme, tasfiye, yenileme gibi yöntemlerle ''planlı, düzenli, sürdürülebilir ve yaşanabilir çevrelere'' dönüştürülmesi amaçlanıyor.
Dönüşüm alanı sınırı, 5 hektardan küçük olmayacak
Dönüşüm alanı sınırı teklifi, dönüşüme konu sahadaki problemlere ilişkin gerektirici sebeplerin analizi, gerekçe değerlendirmesi, ihtiyaç programı ve ön projeyi kapsayan gerçekleştirilebilirlik analizine dair rapor ile ilgili teknik belgelere dayalı hazırlanacak.
Dönüşüm alanı sınırının tespiti de belediye ve mücavir alan sınırları içinde ''belediye meclisi'', dışında ''il genel meclisi'', büyükşehirlerde ilgili ilçe belediyesinin görüşü alınarak ''büyükşehir belediye meclisi'' tarafından üye tam sayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek.
Meclis kararına dayanan ''dönüşüm alanı sınırları'', incelenmek ve Bakanlar Kurulunun onayına sunulmak üzere Bayındırlık ve İskan Bakanlığına gönderilecek. Bakanlar Kurulunun onayının ardından resmiyet kazanacak ve Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girecek.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat, eğitim ve savunma amaçlı alanlar, yasa kapsamında yer almayacak. Dönüşüm alanları, Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun çerçevesinde belirlenmiş alanları kapsayabilecek.
Dönüşüm alanındaki tüm yapım faaliyetleri durdurulacak
Dönüşüm alanı sınırının kesinleşmesi üzerine, bu alanlarla ilgili dönüşüm amaçlı parselasyon planları kesinleşinceye kadar, plan, plan revizyonu, plan değişikliği, parselasyon planı, ifraz, tevhit, irtifak hakkı tesisi, terkini, cins değişikliği, yapı ruhsatı-yapı kullanma izin belgesi düzenlenmesi ve onaylanması, kat irtifakı ile kat mülkiyeti tesisine ilişkin işlemler durdurulacak.
Dönüşüm alanı sınırının kesinleşmesinden önce yapı ruhsatı verilerek inşası devam edenler dahil bütün yapım faaliyetlerine geçici son verilecek. Gereken hallerde yeniden değerlendirmede bulunmaya ve konuyu karara bağlamaya idarenin meclisi yetkili olacak.
Parselasyon planlarının tescilinden itibaren, dönüşüm projesi, en fazla 5 yıl içinde tamamlanacak.
Gecekondu sahiplerine ve kiracılara sosyal konut verilebilecek
Öncelik, tapu tahsis belgesi olup tapuya dönüştürülmesi mümkün olmayan veya tapu tahsis belgesi iptal edilip barınacak başka konutu bulunmayan gecekondu sahiplerinde olmak üzere, barınacak başka konutu olmayıp dönüşüm alanı sınırları içinde 12 Ekim 2004 tarihinden önce gecekondu sahibi olanlar ile en az 2 yıl
öncesinden dönüşüm alanı sınırı içinde kesintisiz ikamet edenlere, durumlarını belgelendirmeleri halinde, dönüşüm alanı içinde veya dışında ''sosyal konut'' verilebilecek. Konutların bedeli, 20 yılı aşmamak üzere taksitlendirilecek.
''Sosyal konut'' ile ilgili hüküm ''zorunluluk'' içermiyor, dönüşüm projesinin imkanları çerçevesinde uygulama yapılacak.
Dönüşüm alanı sınırının kesinleşmesinden itibaren 3 yıl içinde, dönüşüm amaçlı imar ve parselasyon planı işlemleri bitirilecek.
Dönüşüm alanlarında uygulama
Düzenleme, dönüşüm alanlarındaki uygulamayla ilgili idareye ve TOKİ'ye yetkiler öngörüyor, Bakanlığa da denetim alanında sorumluluk getiriyor. İdare veya TOKİ tek başına ya da müşterek dönüşüm projeleri yürütebilecek. İdare, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ''belediyeler''i, dışında ''il özel idareleri''ni, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlarında ''büyükşehir belediyesi''ni veya büyükşehir belediyesince kabul edilen ''ilçe belediyesi''ni ifade ediyor.
Taslakta, idare meclisi veya TOKİ tarafından Dönüşüm Amaçlı İmar Planı kararlarına uygun hazırlanan onaylı kentsel tasarım projeleri kapsamında proje bütünlüğünün sağlanmasına yönelik getirilen mimari özelliklere, öngörülen siluete ya da yöresel dokuya uymayan yapılara, meclis kararıyla yaptırım getirme konusunda idareye yetki öngörüldü. Belirtilen süre içinde gereğinin yapılmaması halinde idare tarafından işlemlerin yaptırılabileceği ve masrafın maliklerden tahsil edilebileceği belirtildi.
Taslağa göre, bu yasa kapsamında Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca gerçekleştirilecek dönüşüm projelerinde, parselasyon planının onaylanması, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni düzenlenmesi işlemleri hariç, dönüşüm projesinin uygulanmasına yönelik idarece yapılacak iş ve işlemler, TOKİ Başkanlığınca yürütülebilecek veya protokol çerçevesinde idareyle müşterek
gerçekleştirilecek.
Anlaşma sağlanamazsa kamulaştırma yapılacak
Dönüşüm alanlarındaki mevzuata uygun yapıların boşaltılması ve yıkılarak kaldırılmasında ''anlaşma yolu'' esas olacak. İdare veya TOKİ, anlaşma çerçevesinde, dönüşüm projesi tamamlanıncaya kadar bağımsız bölüm maliklerine, geçici konut tahsisi veya kira yardımı yapacak. Anlaşma sağlanamadığı takdirde, gayrimenkul kamulaştırılacak.
Dönüşüm alanları için yapılacak kamulaştırmalar, Kamulaştırma Kanunda öngörülen iskan projelerinin gerçekleştirilmesi amaçlı ''acele kamulaştırma'' sayılacak.
Dönüşüm alanlarında gayrimenkul mülkiyeti, anlaşma sağlanmak kaydıyla menkul değere dönüştürülebilecek veya taşınmazın bedeli paraya çevrilerek hak sahibine ödenebilecek.
Devlet, vergi gelirlerinden pay aktaracak
Dönüşümün gerçekleşmesine ilişkin iş ve işlemler için gereken kaynak, bu amaçla ayrılacak bütçeden karşılanacak.
Dönüşüm alanlarıyla ilgili olarak idare veya TOKİ tarafından yapılacak sözleşmeler, tesciller, döner sermaye ücreti dahil bütün ücretler ve bedeller, düzenlenecek belgeler, her türlü plan ve proje uygulamaları ile inşaatlar, tapu ve kadastro işlemleri dahil her türlü iş ve işlemler, her türlü vergi, resim, harç ve mali mükellefiyetten istisna olacak. Muafiyet, dönüşüm amaçlı imar planlarının onay tarihinden itibaren 5 yılla sınırlı tutulacak.
Dönüşüm alanları toplamı 100 hektardan az olmamak üzere, idareye veya TOKİ'ye, en fazla 5 yıl süreyle, 1. ve 2. derece deprem bölgelerinde yüzde 10'u, diğer deprem bölgelerinde yüzde 5'i aşmamak üzere, uygun görülmesi halinde Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenen orana göre, görev, yetki ve sorumluluk sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden Maliye Bakanlığınca hesaplanacak pay, ertesi ayın sonuna kadar idarenin bu amaçla açtırdığı hesaba yatırılacak.
Afet riski sebebiyle dönüşüm alanı ilan edilen yerlerde, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun hükümleri çerçevesinde faizsiz veya düşük faizle kredi temin edilecek.
Yasa yayımlandıktan 6 ay sonra yürürlüğe girecek. Sadece 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunun yürürlükten kaldırılmasına öngören hükmün yürürlüğü, 1 yıl sonraya kalacak.
Geçici maddede yapılan düzenlemeyle, 2981 sayılı kanunla ilgili hüküm yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, söz konusu kanuna göre başvuruda bulunmuş ancak sonuçlandırılmamış işlemlerin 1 yıl içinde sonuçlandırılması öngörüldü.